Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Omówimy kilka szczególnych rodzajów kątów pomiędzy odcinkami w prostopadłościanieprostopadłościanprostopadłościanie.

Czasami do wyznaczenia miar kątów będziemy używali funkcji trygonometrycznych.

W wyznaczaniu miar kątów będą pomocne trójkąty, które przedstawiono na poniższych rysunkach.

1. Kąt między przekątną prostopadłościanu a przekątną podstawy

RqZizvOPbrv3F

Do wyznaczenia miary kąta posłużymy się trójkątem prostokątnym o przyprostokątnych, którymi są krawędź boczna i przekątna podstawy prostopadłościanu oraz przeciwprostokątnej, będącej przekątną prostopadłościanu.

2. Kąt między przekątną prostopadłościanu a krawędzią boczną

RXXPfnGLcnTt7

Trójkąt prostokątny, z którego korzystamy do wyznaczenia miary kąta, jest zbudowany z tych samych odcinków, jak w pierwszym przypadku.

3. Kąt między przekątną prostopadłościanu a przekątną ściany bocznej

R1XEnQpc9XrwR

Trójkąt prostokątny, którego używamy do wyznaczenia miary kąta jest zbudowany z przyprostokątnych, którymi są krawędź podstawy prostopadłościanu i przekątna ściany bocznej oraz przeciwprostokątnej, która jest przekątną prostopadłościanu.

4. Kąt między przekątnymi prostopadłościanu

Rh259AwzqD3uN

Do wyznaczenia miary kąta posłużymy się trójkątem równoramiennym, którego podstawa jest równa długości przekątnej podstawy prostopadłościanu lub długości krawędzi bocznej, a ramionami odcinki, które są równe połowie długości każdej z przekątnych prostopadłościanu.

5. Kąt między przekątnymi sąsiednich ścian bocznych

R1fVYp9DyHlJY

Do wyznaczenia miary kąta posłużymy się trójkątem, którego podstawą jest odcinek będący przekątną podstawy prostopadłościanu, a pozostałe dwa boki są równe długościom przekątnych sąsiednich ścian bocznych prostopadłościanu.

Przykład 1

Krawędzie prostopadłościanu mają długości: 2, 4, 6. Wyznaczymy miarę kąta nachylenia przekątnej tego prostopadłościanu do przekątnej jego podstawy.

Rozwiązanie:

Narysujmy prostopadłościan, zaznaczmy odpowiedni kąt i wprowadźmy oznaczenia, jak na poniższym rysunku.

R18G4B0d6m9TY

Jeżeli przez x oznaczymy długość przekątnej podstawy prostopadłościanu, to korzystając z twierdzenia Pitagorasa, mamy:

x2=42+22,

x2=20,

x=20=25.

Korzystając z trójkata prostokątnego z poniższego rysunku, mamy:

R1Dwg7lFfOUDA

tgα=625=355.

Miarę kąta α odczytujemy z tablic wartości funkcji trygonometrycznych.

Zatem α53°.

Przykład 2

Wiadomo, że kąt między przekątną prostopadłościanu a krawędzią boczną ma miarę 60°. Wyznaczymy sumę długości krawędzi tego prostopadłościanu, jeżeli przekątna prostopadłościanu ma długość 20, a jedna z krawędzi podstawy jest dwa razy dłuższa od drugiej.

Rozwiązanie:

Narysujmy prostopadłościan i wprowadźmy oznaczenia.

REmHdfX7WgJD0

Zauważmy, że otrzymujemy trójkąt prostokątny o kątach 30°, 60°, 90°, zatem:

b=10,

x=103.

Do wyznaczenia wartości a wykorzystujemy twierdzenie Pitagorasa i rozwiązujemy równanie:

2a2+a2=1032

stąd:

5a2=300, czyli a=60=215

Krawędzie podstawy prostopadłościanu mają długości 215415.

Wobec tego suma długości krawędzi tego prostopadłościanu jest równa:

4·215+4·415+4·10=2415+40.

Przykład 3

Wyznaczymy miarę kąta nachylenia przekątnej prostopadłościanu do przekątnej ściany o największej powierzchni, jeżeli długości krawędzi prostopadłościanu pozostają w stosunku 1:2:4.

Rozwiązanie:

Jeżeli długości krawędzi prostopadłościanu pozostają w stosunku 1:2:4, to ich długości możemy wyrazić za pomocą wielkości a,2a,4a, gdzie a+.

Zatem ściana o największej powierzchni ma wymiary 2a oraz 4a.

Narysujmy prostopadłościan i wprowadźmy oznaczenia, jak na poniższym rysunku.

RfGrDT9vgfaQl

Ponieważ d jest długością przekątnej prostopadłościanu, zatem korzystając ze wzoru na długość przekątnej prostopadłościanu, mamy:

d=a2+2a2+4a2=a2+4a2+16a2=21a

Rozpatrzmy trójkąt prostokątny, jak na poniższym rysunku.

R1Z6L7GuWcEuE

Zatem korzystając z funkcji trygonometrycznej sinus mamy:

sinα=ad=a21a=121=21210,2182

Wobec tego, jeżeli wykorzystujemy tablice wartości funkcji trygonometrycznych, to α13°.

Przykład 4

Wiadomo, że kąt między przekątną prostopadłościanu o podstawie kwadratowej, a przekątną ściany bocznej ma miarę 30°. Wyznaczymy długości krawędzi tego prostopadłościanu, jeżeli przekątna ściany bocznej ma długość 6.

Rozwiązanie:

Narysujmy prostopadłościan i wprowadźmy oznaczenia, jak na poniższym rysunku.

R170tSU1HLTRg

Z trójkąta o kątach 30°, 60°, 90° otrzymujemy, że a=23.

Korzystając z twierdzenia Pitagorasa do wyznaczenia wartości b rozwiązujemy równanie:

b2+232=62,

b2+12=36,

b2=24, czyli b=26.

Krawędź podstawy rozpatrywanego prostopadłościanu ma długość 23, a krawędź boczna ma długość 26.

Przykład 5

Wyznaczymy miarę kąta ostrego między przekątnymi prostopadłościanu, w którym krawędzie podstawy mają długości 64, a krawędź boczna ma długość 8.

Rozwiązanie:

Narysujmy prostopadłościan i wprowadźmy oznaczenia, jak na rysunku.

RCNBWwtWrLCJ7

Niech d będzie długością przekątnej prostopadłościanu. Korzystając ze wzoru na długość przekątnej prostopadłościanu mamy:

d=62+42+82=116=229.

Jeżeli przez x oznaczymy długość przekątnej podstawy prostopadłościanu, to x=62+42=52=213.

Do wyznaczenia miary kąta α pomiędzy przekątnymi prostopadłościanu rozpatrujemy trójkąt równoramienny, którego długość podstawy jest równa długości przekątnej podstawy prostopadłościanu, a długości ramion są równe połowie długości przekątnej prostopadłościanu.

R1Qz57eS6L5Aw

Do wyznaczenia miary kąta zastosujemy twierdzenie cosinusów.

Zatem:

2132=292+292-2·29·29·cosα,

stąd:

52=29+29-2·29·cosα,

cosα=6580,1034.

Jeżeli wykorzystujemy tablice wartości funkcji trygonometrycznych, to α84°.

Przykład 6

Wyznaczymy miarę kąta pomiędzy przekątnymi sąsiednich ścian bocznych prostopadłościanu, którego podstawa ma wymiary 6 na 3 a krawędź boczna ma długość 33.

Rozwiązanie:

Narysujmy prostopadłościan i wprowadźmy odpowiednie oznaczenia.

RsXCXgt4QrM4g

Jeżeli przez x oznaczymy długość przekątnej podstawy prostopadłościanu, to korzystając z twierdzenia Pitagorasa rozwiązujemy równanie:

x2=32+62

Zatem x=45=35.

Jeżeli przez yz oznaczymy długości przekątnych ścian bocznych prostopadłościanu, to korzystając z twierdzenia Pitagorasa rozwiązujemy równania:

y2=62+332, zatem y=63=37

z2=32+332, zatem z=6

Niech α będzie miarą kąta pomiędzy przekątnymi sąsiednich ścian bocznych prostopadłościanu.

Wówczas miarę tego kąta wyznaczymy z twierdzenia cosinusów, korzystając z trójkąta z poniższego rysunku.

RKXI2FVO68VnT

Wobec tego mamy:

x2=y2+z2-2·y·z·cosα

Zatem:

352=372+62-2·37·6·cosα

45=63+36-367cosα

cosα=327=37140,5669

Jeżeli wykorzystujemy tablice wartości funkcji trygonometrycznych, to α55°.

Słownik

prostopadłościan
prostopadłościan

równoległościan, którego każda ściana jest prostokątem