Recepcja

Począwszy od powrotu Freuda i Junga z ich pierwszej podróży do Stanów Zjednoczonych w 1909 r., teoria psychoanalitycznapsychoanalizapsychoanalityczna, zarówno w klasycznej, freudowskiej postaci, jak i jej rozmaite odłamy, zyskała sobie z jednej strony olbrzymią popularność, uznanie oraz spore grono zwolenników, z drugiej zaś – zagorzałych przeciwników. Ostatecznie psychoanaliza okazała się jednym z najbardziej wpływowych zjawisk XX w. i po dziś dzień wywiera wpływ na całą kulturę. Najważniejsze obszary tego wpływu to:

Ri9QjuUTibCsh1

Obraz przedstawia młodego mężczyznę, który obserwuje swoje odbicie w tafli wody. Ma krótkie, brązowe włosy, gładką cerę oraz ubrany jest w białą koszulę z bufiastymi rękawami.

Psychoanaliza bezpośrednio lub pośrednio zainspirowała i wciąż inspiruje niezliczoną rzeszę filozofów i artystów. Wątkami psychoanalitycznymi przesycona jest literatura, zwłaszcza tam, gdzie wyeksponowane jest życie wewnętrzne bohatera, doświadczenia oniryczne czy elementy fantastyczne oraz surrealistyczne. Dotyczy to m.in. takich twórców jak: Virginia Woolf, André Gide, James Joyce, Iris Murdoch, Thomas S. Eliot, David Herbert Lawrence, William Butler Yeats, Stefan Zweig, Samuel Beckett.

W literaturze polskiej inspiracje psychoanalityczne można odkryć na przykład w twórczości Marii Kuncewiczowej, Aleksandra Wata czy Olgi Tokarczuk. Psychoanaliza nie tylko dostarczyła literaturze motywów pisarskich, ale również zainspirowała ją pod względem metod pracy: metoda wolnych skojarzeń, sięganie do wspomnień z dzieciństwa, wykorzystywanie treści własnych marzeń sennych itp.
Warto wspomnieć o olbrzymim wpływie Freuda na kinematografię – trudno wyobrazić sobie twórczość Woody’ego Allena czy Andrzeja Żuławskiego bez wątków psychoanalitycznych.

Dyskusja

R1Dcf9wEEx4RL1

Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Ma krótkie, zaczesane do tyłu włosy. Ma głębokie zmarszczki na twarzy oraz krzaczaste brwi.

Od początku Freud i jego następcy napotykali na silny opór w środowiskach medycznych i naukowych. Jeśli nie zgadzamy się z teorią Freuda, to przykładowo zwolennik psychoanalizy zawsze może nam zarzucić, że po prostu stosujemy wyparcie, a więc tym samym potwierdzamy tę teorięteoriateorię. Jeśli się z nią zgadzamy, też ją potwierdzamy. W podobnym duchu zarzucano psychoanalizie, że jej diagnozy, począwszy od przypadku Anny O., są wysoce arbitralne. Pogląd taki wyraził m.in. Karl Jaspers, wykazując w eseju O psychoterapii, że tym, co leczy w relacji terapeutycznej, nie jest tu trafnie przeprowadzona analiza, ale autosugestia, wynikająca z poczucia autorytetu. Wielu współczesnych psychologów uważa, że psychoanaliza to rodzaj współczesnej, bardzo atrakcyjnej i wygodnej mitologii. Niestety, może być ona niekiedy szkodliwa. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. przez Stany Zjednoczone przetoczyła się fala procesów, w których dorosłe już dzieci (głównie kobiety) oskarżały swoich rodziców o molestowanie w dzieciństwie, o którym to fakcie „przypominały” sobie podczas seansów psychoanalitycznych. Tymczasem wielokrotnie okazywało się, że były to jedynie fantazje, a nie realne molestowanie. Popularność psychoanalizy sprawia, że wielu ludzi, stosując jej narzędzia, usprawiedliwia swoje niepowodzenia życiowe różnymi wydarzeniami z dzieciństwa. I to jest kolejny wielki zarzut pod adresem psychoanalizy, wysuwany, począwszy od lat osiemdziesiątych, zwłaszcza przez przedstawicieli psychologii humanistycznej – psychoanaliza deprecjonuje rolę wolności i autonomiiautonomiaautonomii człowieka, ukazując go jako istotę zniewoloną przez nieświadome popędy i wczesnodziecięce traumy. Tymczasem szereg badań przytaczanych przez współczesnych psychologów dowodzi, że można poradzić sobie z wieloma swoimi problemami bez analizowania wczesnych wspomnień i treści podświadomych.

Słownik