O autorze

R1FoTdLV7JjjL1

Zdjęcie przedstawia mężczyznę. Mężczyzna ma na sobie strój wojskowy. Ma wąsy i krótkie włosy.

John Ronald Reuel Tolkien (1892–1973) był nie tylko pisarzem, ale także językoznawcą, historykiem literatury staroangielskiej, rysownikiem amatorem. Był naukowcem, profesorem Oksfordu. Urodził się 3 stycznia 1892 w Bloemfontain, w Afryce Południowej, jako pierworodny syn Artura Tolkiena i Mabel z Suffieldów. Rodzice Tolkiena i jego młodszego brata Hillary'ego Artura Reuela zmarli, kiedy chłopcy mieli po kilka lat.

W roku 1936 została ukończona pierwsza w dorobku Tolkiena powieść – Hobbit, czyli tam i z powrotem (ang. The Hobbit or There and Back Again), opublikowana rok później (pol. wyd. 1960). Także w tym roku Tolkien rozpoczął prace nad Władcą Pierścieni (The Lord of the Rings). Po kilku latach starań, w roku 1954, ukazały się dwa pierwsze tomy Władcy Pierścieni, a w roku następnym tom trzeci. W 1971 r. umarła ukochana żona – Edith Tolkien, a dwa lata później sam pisarz – 2 września, w Bournemouth. J.R.R. Tolkien pochowany został wraz z żoną w Oksfordzie. Na nagrobkach wyryto napisy: Edith Tolkien (Luthien), J. R. R. Tolkien (Beren), umieszczając, obok prawdziwych, imiona z opowieści pisarza o miłości księżniczki elfów i śmiertelnika.

Twórczość

Dorobek Tolkiena jest dość szczupły i obejmuje przede wszystkim dzieła literackie, kilka przekładów z literatury staroangielskiej, studia językoznawcze oraz kilka prac o literaturze staroangielskiej i jej twórcach. Mimo to i jako pisarz, i jako naukowiec Tolkien odegrał istotną rolę w rozwoju zarówno literatury, jak i badań nad językiem, literaturą i kulturą średniowiecznej Anglii. Widzi się w nim twórcę „kanonicznej” postaci powieści typu fantasyfantasyfantasy. W zakresie badań nad językiem, a zwłaszcza literaturą staroangielską, uznaje się jego istotny wkład w zmianę kierunku badań i odejście od dawnego wzoru filologii opisowej do ,,interpretacji rozumiejącej”. Jego rozważania teoretyczne bardzo wzbogaciły rozumienie pojęcia fantastykifantastykafantastyki, szczególnie w odniesieniu do twórczości literackiej. Uznaje ją bowiem Tolkien za przejaw działalności racjonalnej. Wymaga tylko, aby światy fantastyczne były jak najbardziej ,,spójne”. Rzeczywistość przedstawiona w utworach Tolkiena poddaje się ,,naukowemu” opracowaniu, ma swą geografię, historię, literaturę. W świecie, jaki wykreował, jest zaprezentowana olbrzymia panorama różnych istot. Stąd stał się on przedmiotem opisów w specjalnych bestiariuszach. Należy pamiętać, że Tolkien był także rysownikiem amatorem i pozostawił sporo ilustracji do swych dzieł (zbiór tych prac opublikował Christopher Tolkien – syn pisarza – w roku 1979). Jego dzieła literackie cieszą się niesłabnącym powodzeniem.

R3UMwDwjhysKk1

Zdjęcie przedstawia pudełka, które stoją na półce. Na pudełkach znajdują się tytuły filmów. Tytuły odnoszą się do twórczości Tolkiena.

Spuścizna literacka Tolkiena jest od lat 60. XX w. przedmiotem systematycznych badań, głównie literackich. Koncentrują się one najczęściej na poszukiwaniu źródeł twórczości autora Władcy Pierścieni lub na jej interpretacji. Tych źródeł dopatrują się badacze w tradycji mitologicznej Europy Północnej (mitologia skandynawska, germańska, celtycka, klasyczna); jednakże głównym źródłem inspiracji był dla Tolkiena język, etymologia i semantyka zarówno języków istniejących, jak i przez niego wymyślonych. Jego utwory mogą być interpretowane jako baśnie, ale częściej widzi się w nich nową formę powieści, łączącej tradycję powieści realistycznej, powieści o dojrzewaniu bohatera z tradycją baśniową, średniowiecznej sagi, legendy. Podstawowe kwestie, jakie dostrzega się w utworach Tolkiena, to problem walki dobra ze złem, problemy natury i ekologii. Ale bogactwo tego fantastycznego świata skłania do badań nad jego źródłami. Tropienie, skąd autor czerpał elementy kultury mieszkańców powołanych przez siebie światów, ich języków, obyczajów, tradycji, może być tak samo pasjonujące, jak śledzenie samych ich przygód czy ustalanie idei utworu. Stąd badania twórczości Tolkiena dotyczą również etnologii.

Władca Pierścieni

Książka ta miała pierwsze wydanie w latach 1954–1955. Wydanie amerykańskie, które ukazało się w roku 1966, zostało przez pisarza nieco zmienione.

Powieść jest bardzo interesująca od strony kompozycyjnej. Poza główną częścią złożoną z sześciu ksiąg ma ona Prolog, w którym autor nie tylko streszcza podstawowe wątki Hobbita, ale uzupełnia naszą wiedzę o hobbitach, opisując dość dokładnie Shire, jego historię, ustrój itd. Powieść zawiera także sześć Dodatków, które podają nam informacje na temat: władców trzech królestw, o których będzie mowa w powieści (Dodatek A), chronologię wydarzeń zarówno poprzedzających historię opowiedzianą w powieści, jak i tych, które nastąpiły po jej zakończeniu (Dodatek B), genealogie głównych rodów hobbickich (Dodatek C), kalendarze (Dodatek D), informacje na temat alfabetów (Dodatek E), informacje na temat języków (Dodatek F). Książkę uzupełniają mapy oraz dwa rysunki przedstawiające napisy na drzwiach Morii, dawnego królestwa krasnoludów, i na grobie Balina, władcy Morii. W wydaniu oryginalnym zamieszczono jeszcze dodatkowo indeksy; jest to o tyle istotne, że w powieści występuje kilkaset postaci, wymienia się około stu nazw geograficznych itd. Całość poprzedza oczywiście autorska przedmowa, a raczej przedmowy; obie (z 1954 i z 1966 r.) podają ważne informacje na temat powstania powieści oraz jej przesłania. Szczególnie ważna jest uwaga autora, iż powieść powstała jako ,,wynik dociekań językoznawczych” nad językami elfów (wymyślonych przez Tolkiena na wzór języka fińskiego – quenya oraz walijskiego – sindarin).

RJ81cPa0pEOsN

Na zdjęciu znajduje się drewniana rzeźba. Przypomina kształtem człowieka. Rzeźba stoi wśród drzew.

Warto też zwrócić uwagę, że w powieści przewija się wątek Atlantydy (zaginiony Numenor); wyraźne też są nawiązania do opowieści arturiańskich. Tolkien obficie korzysta z mitologii celtyckiej, skandynawskiej oraz germańskiej; sięga także do tradycji klasycznych. W powieści pojawia się wiele zwierząt fantastycznych, które uzupełniają typowe bestiarium fantasy. Pisarz zmienia niektóre tradycyjne przedstawienia znanych postaci baśniowych. Najpoważniejsza zmiana dotyczy elfów. Dla Tolkiena są to przedstawiciele rasy, która poprzedzała ludzi i która pomagała stwarzać i upiększać świat. Powieść ta miesza swobodnie różne rodzaje i gatunki literackie. Choć akcja rozgrywa się w ciągu niespełna trzech‑czterech lat, to dzięki Dodatkom dowiadujemy się o dziejach Śródziemia obejmujących wiele tysięcy lat (ponad 10 000 lat, czyli trzy ery).

Słownik