Przeczytaj
Narządem odpowiadającym za proces uczenia sięuczenia się jest mózg. Składa się on z dwóch półkul o odmiennych funkcjach:
Aby mózg mógł się rozwijać, należy „zadbać” o komórki nerwowe. Aby prawidłowo funkcjonowały muszą mieć dostarczoną wodę, składniki odżywcze (głównie glukozę) i tlen. Mózg potrzebuje witamin, szczególnie tych z grupy B. Wpływają one na poprawę pamięci i ułatwiają koncentrację. Na przykład witamina BIndeks dolny 11 pełni ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych. Jej źródłem jest np. twaróg, chude mięso i ryby.
Umiejętność nieświadomego uczenia się pozwala nam opanować np. rzuty piłką do kosza. Zdolność świadomego uczenia się umożliwia zdobywanie i poszerzanie wiedzy teoretycznej i praktycznej, np. wiedzy, jakie czynności trzeba wykonać, aby pobrać pieniądze z bankomatu.
Aby proces świadomego uczenia się przyniósł efekt, powinniśmy być skoncentrowani i zmotywowani, co oznacza, że musimy mieć postawiony cel i świadomość nagrody. Bardzo ważne jest też, aby miejsce, w którym przyswajamy np. wiedzę teoretyczną, było odpowiednio przystosowane do tego i ułatwiało koncentrację. Należy usunąć czynniki rozpraszające (takie jak np. włączony telewizor) oraz zadbać o odpowiednie oświetlenie, temperaturę, biurko dla lewo- lub praworęcznych. Leworęczne osoby powinny posiadać blat dłuższy z lewej strony, natomiast oświetlenie z prawej, praworęczne odwrotnie. Nauce sprzyjają również kolor zielony i niebieski w pomieszczeniu. Stworzenie harmonogramu kolejnych czynności ułatwia koncentrację oraz może być rozgrzewką dla umysłu. Taki plan musi uwzględniać przerwy w nauce oraz powtórki świeżo przyswojonego materiału.
Największą efektywność nauki w zakresie wiedzy teoretycznej zapewnia systematyczność. Obejmuje ona zarówno regularne przyswajanie nowych informacji, jak i cykliczne powtórki wcześniej poznanego materiału.
Różnie można pamiętać
Nie wszystkie ślady pamięciowe powstające w mózgu mają taką samą trwałość. Pamięć dzielimy na świeżą i długotrwałą. Pamięć krótkotrwała, świeża, to zdolność zapamiętywania tego, co jest aktualnie odbierane przez zmysły. Jest to pamięć robocza, najbardziej nietrwała i najczęściej ulegająca zaburzeniom w rożnych chorobach lub pod wpływem innych silnych bodźców. W powstawaniu pamięci krótkotrwałej podstawową rolę odgrywają impulsy elektryczne przewodzone przez nerwy i zamieniane na neuroprzekaźniki, przekazujące impulsy kolejnemu neuronowi.
Pamięć długotrwała powstaje z przetworzenia świeżej pamięci w hipokampie i jest zakodowana w rożnych ośrodkach korowych płata czołowego, skroniowego (pamięć słuchowa), ciemieniowego (czuciowa) i potylicznego (wzrokowa). Ten rodzaj pamięci rozłożony na dużej powierzchni kory mózgowej jest bardziej odporny na zaburzenia niż pamięć krótkotrwała.
Pamięć świeża (krótkotrwała) to:
około sekundowa pamięć wynikająca z pobudzenia narządów zmysłów (tzw. pamięć sensoryczna);
pamięć kilkuminutowa.
Pamięć długotrwała też występuje w dwóch postaciach:
deklaratywnej (opisowej);
proceduralnej.
Obydwa typy pamięci oparte są na impulsach ze zmysłów, ale też na wielotygodniowych i wieloletnich śladach pamięciowych. Dla zapamiętywania istotny jest rodzaj działającego bodźca. Ze względu na to kryterium pamięć dzieli się na:
wzrokową;
słuchową;
ruchową.
Od pamięci długotrwałej zależy uczenie się świadome (deklaratywne) i utajone (proceduralne). Pierwsze z nich przebiega szybko, nie wymaga wielu prób i polega na przechowywaniu informacji. Zapamiętujemy więc fakty i wiedzę o faktach, np. daty, nazwy miejsc. Ten typ pamięci nazywa się niekiedy pamięcią opisową. Większość procesów uczenia się zachodzi jednak w sposób utajony. Nie zdajemy sobie sprawy z tego, że się uczymy, a potem działamy na zasadach nawyku. Tak jest z np. z tańcem, jazdą na rowerze.
Wymienione wyżej cechy charakteryzują pamięć każdego człowieka, ale ich natężenie u poszczególnych ludzi jest różne.
Dla powstawania pamięci opisowej istotne są zdarzenia wcześniej przez nas zapamiętane. „Wpisywaniu” do mózgu nowych informacji sprzyja ustalenie ich podobieństw do informacji już zapamiętanych.
Więcej na ten temat przeczytasz tutajtutaj.
Jak można się uczyć?
Wyróżniamy następujące typy uczenia się:
W powstawaniu pamięci opisowej największą rolę odgrywają płaty skroniowe. To z nich zapamiętane informacje mogą być w razie potrzeby wydobywane. Zanim jednak informacje znajdą się tutaj, przez kilka tygodni lub miesięcy przechowywane są w innej części mózgu – hipokampie. Długotrwały, silny stres uszkadza funkcje hipokampu, a tym samym zmniejsza zdolność zapamiętywania.
Utajnione uczenie się postępuje wolno, w miarę powtarzania tych samych czynności, a jego mechanizmem jest pamięć proceduralna. Dla tego rodzaju pamięci nie ma znaczenia zgromadzona przez nas wcześniej wiedza. Jest to pamięć bardzo trwała, w przeciwieństwie do innych form pamięci utajonej. Jeśli w wyniku przebytych doświadczeń nabyliśmy pewnych nawyków (pamięć utajona), to przez kontakt ze zmienionymi bodźcami możemy te nawyki zmienić. Natomiast, o ile nie dojdzie do chorób czy uszkodzeń, nie ma możliwości zapomnieć, jak się jeździ na rowerze (pamięć proceduralna).
Style nauki
Efektywność nauki zależy m.in. od preferencji człowieka i jego sposobu przyswajania informacji. Ze względu na styl uczenia się ludzi można podzielić na trzy grupy: wzrokowców, słuchowców i kinestetyczno‑dotykowych.
Metody efektywnej nauki
Podczas zdobywania wiedzy korzystamy z różnych metod ułatwiających uczenie się, takich jak np. mnemotechniki i graficzne przedstawianie zagadnienia.
1. Mnemotechniki
MnemotechnikiMnemotechniki to techniki pamięciowe wykorzystujące skojarzenia. Pozwalają na szybsze zapamiętywanie oraz przechowywanie i odtwarzanie informacji. Wśród nich wyróżnia się strategie łączenia słów w listy i pary, układanie akronimówakronimów i akrostychówakrostychów, układanie rymów. Mnemotechniki umożliwiają zapamiętanie słów, jednak bez informacji o możliwości ich wykorzystania.
Mindmapping
MindmappingMindmapping to sporządzenie graficznej notatki za pomocą słów‑kluczy powiązanych ze sobą liniami lub strzałkami, których groty sygnalizują charakter powiązania. Powstaje wtedy struktura promienista, która odwzorowuje ciąg skojarzeń. Podobnie jak w mnemotechnikach, wykorzystujemy więc wyobraźnię i skojarzenia. Mapy myśli pomagają powiązać ze sobą informacje oraz je uporządkować.
Informacje zawarte w takich mapach mają być nie tylko przejrzyście, ale i ciekawie przedstawiane, co ma ułatwić ich zrozumienie i zapamiętywanie. Mapy myśli można stosować w różnych dziedzinach życia: w szkole, w pracy, w domu – przy planowaniu urlopu czy imprezy. Przygotowując mapę myśli, uruchamiamy obie półkule mózgu – umieszczamy na mapie wcześniej zdobyte informację, porządkując je dzięki formom graficznym i kolorom.
Słownik
skrótowce; ciąg znaków powstały ze skrócenia długiej nazwy bądź nazwy składającej się z kilku wyrazów
zdania, w których pierwsze litery kolejnych słów tworzą zapamiętywany wyraz
notatka sporządzona za pomocą wynikających z siebie słów‑kluczy, powiązanych ze sobą strzałkami lub liniami
techniki wykorzystujące wyobraźnię i skojarzenia w celu szybszego i efektywniejszego uczenia się
proces poznawczy polegający na świadomym lub mimowolnym przyswajaniu informacji