Określenie śladu ekologicznegoślad ekologicznyśladu ekologicznego jest najbardziej uniwersalną metodą badania biologicznej pojemności środowiskabiologiczna pojemność środowiskabiologicznej pojemności środowiska. Wskaźnik ten umożliwia porównanie zapotrzebowania na zasoby naturalne z możliwością jego zaspokojenia – czyli ze zdolnością biosfery do odtworzenia zużytych zasobów. Szacowanie wielkości zasobów niezbędnych do zaspokojenia potrzeb populacji ludzkiej (żywności, wody, paliwa itp.) przeprowadza się w odniesieniu do powierzchni wody i lądu na Ziemi koniecznej do produkcji konsumowanych dóbr i likwidacji powstających przy tym odpadów.

Jedną z metod obliczania śladu ekologicznego jest zsumowanie powierzchni produktywnych lądów (czyli takich, które mogą być użytkowane) i podzielenie uzyskanej wartości przez liczebność populacji. W ten sposób wykazano, że po wyłączeniu terenów podlegających ochronie (np. parków narodowych) na jedną osobę przypada zaledwie 2,1 gha na zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych. Tymczasem człowiek zużywa średnio 2,7 gha. Największy ślad ekologiczny pozostawiany jest przez statystycznego mieszkańca Kataru – wynosi aż 14,7 gha. Polska pod względem śladu ekologicznego znajduje się na 40 miejscu – przeciętny Polak zużywa zasoby o wartości 4,7 gha, natomiast biologiczna pojemność środowiska w naszym kraju jest o połowę mniejsza – wynosi zaledwie 2,0 gha.

Inną metodą określania śladu ekologicznego jest przyjęcie za jednostkę miarową zużycia energii na jedną osobę. W krajach gospodarczo rozwiniętych, do których należy również Polska, zużycie energii przez jednego mieszkańca jest 30‑krotnie większe w stosunku do krajów rozwijających się, np. w środkowej Afryce. Dodatkowo większość tej energii nie pochodzi ze źródeł odnawialnychenergia odnawialnaźródeł odnawialnych.

RJaWA5aw6x3Hd1

Na zdjęciu znajduje się rząd wiatraków, które produkują energię wykorzystując siłę wiatru. Zdjęcie jest zrobione z lotu ptaka, na pierwszym planie znajduje się śmigło wiatraka złożone z trzech łopatek. W dalszej perspektywie widoczne są dwa takie same wiatraki osadzone na grubych palach wbitych w ziemię. Znajdują się na polu, na którym różne rodzaje upraw tworzą geometryczne wzory. Pole ma kolor jasnożółty oraz zielony.

Miara pojemności środowiska daje nam jednak tylko możliwość spekulacji nad rzeczywistą zdolnością planety do zaspokojenia potrzeb wysoko konsumpcyjnej populacji ludzkiej. Może bowiem pojawić się czynnik, który wpłynie na zahamowanie jej dalszego rozwoju, taki jak brak pożywienia, wody pitnej, paliw lub po prostu przestrzeni dogodnej do życia. Jeśli dziś zużyjemy zasoby nieefektywnie lub wytworzymy odpady w tempie uniemożliwiającym ich przetworzenie, kolejne pokolenia nie będą w stanie zaspokoić swoich potrzeb. Rozważania nad tym ryzykiem doprowadziły do powstania idei rozwoju społeczeństw w harmonii ze środowiskiem naturalnym – tzw. koncepcji zrównoważonego rozwoju.

Zrównoważony rozwój (ekorozwój) powinien zaspokajać podstawowe potrzeby wszystkich ludzi, a także zachowywać, chronić i przywracać zdrowie oraz integralność ekosystemu Ziemi, bez przekraczania długookresowych granic pojemności środowiska, tak by przyszłe pokolenia nie utraciły możliwości zaspokojenia swoich potrzeb. Przestrzeganie zasady zrównoważonego rozwoju przez każdego z nas na co dzień pozwala zmniejszyć osobisty ślad ekologiczny.

Więcej na ten temat przeczytasz w e‑materiale pt. Rozwój zrównoważonyP8jMtEmUkRozwój zrównoważony.

Słownik