Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Mitoza i mejoza

MitozamitozaMitozamejozamejozamejoza to dwa rodzaje podziałów jądra komórkowego. W szerszym sensie terminy te obejmują także podziały komórek (cytokinezycytokinezacytokinezy). Podczas mitozy dochodzi do jednego podziału, w przypadku mejozy podziały są dwa. Mitoza i mejoza różnią się także przebiegiem oraz liczbą i rodzajem powstających komórek. Podczas mejozy, w przeciwieństwie do mitozy, zachodzi proces crossing‑overcrossing‑overcrossing‑over będący przyczyną rekombinacji genetycznejrekombinacja genetycznarekombinacji genetycznej.

RJSxc5SFZBze6
Cykl wzrostu i podziału, któremu ulegają młode, niewyspecjalizowane komórki nosi nazwę cyklu komórkowego. Każdy cykl ma dwie fazy: fazę podziału (M) i fazę wzrostu zwaną interfazą.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑green

Mitoza

Mitoza prowadzi do powstania dwóch komórek, z których każda otrzymuje taki sam materiał genetyczny, jaki występował w komórce macierzystej w fazie GIndeks dolny 1. Z komórki diploidalnejkomórka diploidalnakomórki diploidalnej (2n) powstają dwie komórki diploidalne (2n). Mitozę można zaobserwować w dzielących się komórkach somatycznychkomórka somatycznakomórkach somatycznych organizmu.

RfIBUjhAGIjst1
Przebieg mitozy.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑yellow

Mejoza 1

Mejoza to proces złożony z dwóch podziałów, w wyniku których powstają cztery komórki potomne. Każda z nich ma zredukowany do połowy materiał genetyczny w porównaniu z komórką macierzystą (podział redukcyjny). Z komórki diploidalnejkomórka diploidalnakomórki diploidalnej (2n) powstają zatem cztery komórki haploidalnekomórka haploidalnakomórki haploidalne (n). Podczas pierwszego podziału mejotycznego (mejoza I) komórka dzieli się na dwie komórki haploidalne (n). W wyniku drugiego podziału mejotycznego (mejoza II), który przebiega tak jak mitoza, każda z tych komórek dzieli się na dwie komórki haploidalne (n).

Drogą mejozy powstają gametygametygamety (u zwierząt) oraz zarodniki (u roślin). Podczas pierwszego podziału mejotycznego przebiega także proces crossing‑over.

RrzkiAghpzpet
Profaza I (2n, 4c) Rozpoczyna się kondensacja chromosomów i następuje rozpad otoczki jądrowej. Zachodzi proces crossing-over. opis WCAG, Metafaza I (2n, 4c) Pary chromosomów homologicznych (biwalenty) łączą się z mikrotubulami kinetochorowymi przeciwnych biegunów komórki. opis WCAG, Anafaza I (n, 2c + n, 2c) Biwalenty zostają rozbite, a chromosomy homologiczne przesuwają się w stronę przeciwnych biegunów. Zachodzi tzw. niezależna segregacja chromosomów. opis WCAG, Telofaza I (n, 2c + n, 2c) Powstają dwie komórki haploidalne. Zostaje odtworzona otoczka jądrowa.opis WCAG, Profaza II (n, 2c) (n, 2c) Tworzy się wrzeciono kariokinetyczne. opis WCAG, Metafaza II (n, 2c) (n, 2c) Kinetochory chromatyd siostrzanych łączą się z mikrotubulami kinetochorowymi przeciwnych biegunów. opis WCAG, Anafaza II (n, c + n, c) Chromatydy siostrzane rozdzielają się. opis WCAG, Telofaza II (n, c + n, c) Zostaje odtworzona otoczka jądrowa. Zachodzi podział cytoplazmy. Powstają cztery haploidalne komórki potomne. opis WCAG
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑orange

Mitoza i mejoza – porównanie (wybrane cechy)

Cechy

Mitoza

Mejoza

Liczba podziałów

1

2 (mejoza I i mejoza II)

Liczba komórek potomnych

2

4

Ploidalność komórek potomnych
w stosunku do komórki macierzystej

taka sama

zredukowana do połowy

Rodzaj powstających komórek

komórki somatycznekomórka somatycznakomórki somatyczne

komórki rozrodcze: gametygametygamety (zwierzęta) lub zarodniki (rośliny)

Główne funkcje

namnażanie komórek prowadzące do
wzrostu organizmu, rozmnażanie wegetatywne

wytwarzanie gametgametygamet (u zwierząt) lub zarodników
(u roślin)

Crossing‑over

nie zachodzi

zachodzi

Wpływ na zmienność genetyczną
organizmów potomnych

nie wpływa

zwiększa wtórną – dzięki procesowi crossing‑over i niezależnej segregacji chromosomów podczas anafazy I

Słownik

crossing‑over
crossing‑over

proces zachodzący podczas wczesnej profazy pierwszego mejotycznego podziału jądra komórkowego; polega na wzajemnej wymianie odpowiadających sobie odcinków chromatyd niesiostrzanych, tj. należących do koniugujących (sparowanych) chromosomów homologicznych; rezultatem crossing‑over jest przetasowanie genów pochodzenia matczynego i ojcowskiego, prowadzące do powstania nowych, przypadkowych kombinacji genów w ramach jednego chromosomu, a więc tworzących jedną grupę genów sprzężonych

cytokineza
cytokineza

etap w procesie podziału komórki polegający na podziale cytoplazmy

gamety
gamety

komórki płciowe; komórki rozrodcze męskie lub żeńskie o zredukowanej do połowy liczbie chromosomów w stosunku do innych komórek ciała

komórka diploidalna
komórka diploidalna

komórka, która zawiera podwójny zestaw (liczbę) chromosomów (2n)

komórka haploidalna
komórka haploidalna

komórka, która zawiera pojedynczy zestaw (liczbę) chromosomów (1n)

komórka somatyczna
komórka somatyczna

każda komórka budująca ciało organizmu z wyjątkiem komórek płciowych i zarodników

mejoza
mejoza

proces podziału jądra komórkowego, w wyniku którego z jednej komórki powstają cztery komórki potomne o zredukowanej o połowę (w porównaniu z komórką macierzystą) ilości materiału genetycznego; przebiega dwufazowo – pierwsza faza jest redukcyjna (redukcja liczby chromosomów), natomiast druga faza przebiega podobnie jak mitoza (nie zmienia się liczba chromosomów, jednak zmniejsza się ilość DNA)

mitoza
mitoza

sposób podziału jądra komórkowego, w wyniku którego powstają dwie komórki potomne (siostrzane), z których każda otrzymuje zestaw chromosomów identyczny pod względem ich liczby (ploidalności) z obecnym w jądrze komórkowym przed podziałem

rekombinacja genetyczna
rekombinacja genetyczna

występowanie u potomstwa odmiennych kombinacji czynników dziedzicznych (genów), a w następstwie – innych zespołów cech niż u form rodzicielskich lub nawet cech nowych

zarodniki (spory)
zarodniki (spory)

komórki służące do bezpłciowego rozmnażania się roślin zarodnikowych i grzybów