Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Potrafisz już rozpoznać i scharakteryzować przekroje w sześcianie, a także obliczyć długości jego niektórych odcinków. W tym materiale omówimy obliczanie pól przekrojów w sześcianie.

Przekrój w kształcie trójkąta

Wiesz już, że przekrój sześcianuprzekrój sześcianuprzekrój sześcianu ma co najmniej trzy boki. Trójkątny przekrój sześcianu może być dowolnym (z dokładnością do podobieństwa) trójkątem ostrokątnym, w szczególności może być trójkątem równoramiennym lub równobocznym.

Przypomnijmy wzory na pola trójkątów:

  • P=ah2,

  • P=absinα2,

  • P=pp-ap-bp-c,

gdzie:
a, b, c są bokami tego trójkąta,
α jest kątem pomiędzy bokami ab,
h jest wysokością poprowadzoną na bok a,
p jest połową obwodu trójkąta.

Dla trójkąta równobocznego o boku a mamy P=a234.

Przykład 1

Dany jest sześcian ABCDA'B'C'D' o krawędzi długości 8. Płaszczyzna przekroju przechodzi przez punkty EF, które są środkami krawędzi ABBC odpowiednio oraz przez wierzchołek B'. Obliczymy pole tego przekroju.

Rozwiązanie

Zróbmy rysunek pomocniczy.

Rr1S0iWjmX44Q

Przekrój ten jest trójkątem. Co więcej, ponieważ B'EB'F są przeciwprostokątnymi trójkątów EBB'BFB' o przyprostokątnych 48, to B'E=B'F. A zatem trójkąt EB'F jest równoramienny.

Obliczmy długość ramion tego trójkąta z twierdzenia Pitagorasa (trójkąt EBB'): 42+82=B'E2.

Czyli B'E=80=45.

Podstawa trójkąta EB'F jest przeciwprostokątną równoramiennego trójkąta prostokątnego EBF, którego przyprostokątne mają długość 4. A zatem EF=42.

Narysujmy przekrój z zaznaczonymi odcinkami.

R1aTM5owNAh5h

Obliczymy h z twierdzenia Pitagorasa: h2+222=452. A stąd h2=80-8=72.

Czyli h=62.

Teraz możemy już policzyć szukane pole przekroju: P=42·622=24 j2.

Przykład 2

Pole przekroju sześcianu ABCDA'B'C'D' przechodzącego przez wierzchołki B'CD' wynosi 93cm2. Obliczymy objętość tego sześcianu.

Rozwiązanie

Narysujmy ten przekrój:

RTZG8f5D2R0YV

Przekrój ten jest trójkątem równobocznym. Obliczymy długość boku tego przekroju korzystając ze wzoru na pole trójkąta równobocznego: p234=93. Stąd p=6. Ze wzoru na długość przekątnej ściany bocznej mamy a2=6. Czyli a=32.

Objętość tego sześcianu wynosi więc V=323=542.

Przekrój w kształcie czworokąta

Przypomnijmy, że każdy przekrój czworokątny sześcianu jest trapezem. W szczególnych przypadkach jest to równoległobok, romb, prostokąt lub kwadrat.

Przy obliczaniu pól czworokątów korzystamy ze wzorów:

  • Trapez: P=a+bh2 są podstawami, a h wysokością tego trapezu.

  • Równoległobok: P=ah lub P=absinα, gdzie a, b są różnymi bokami tego równoległoboku, h wysokością opuszczoną na bok a, a α kątem pomiędzy bokami równoległoboku.

  • Romb: P=ah lub P=ef2, gdzie a jest długością boku, h wysokością rombu, e, f przekątnymi tego rombu.

  • Prostokąt: P=ab, gdzie a, b są bokami prostokąta.

  • Kwadrat: P=a2, gdzie a jest długością boku.

Przykład 3

Pole przekroju przechodzącego przez dwie krawędzie i dwie przekątne równoległych ścian sześcianuprzekątna sześcianuprzekątne równoległych ścian sześcianu wynosi 82. Obliczymy długość krawędzi tego sześcianu.

Rozwiązanie

Narysujmy ten przekrój.

R13v5HNUSV2aZ

Jest to prostokąt, którego bokami są krawędzie i przekątne ścian. Pole tego prostokąta wyraża się więc wzorem P=a·a2=a22. Czyli a22=82. Wtedy a2=8, a stąd a=22.

Przykład 4

Dany jest sześcian ABCDA'B'C'D' o krawędzi długości 6. Punkty EF są środkami odcinków CDA'B' odpowiednio. Określimy, jaką figurą jest przekrój BED'F i ile wynosi jego pole.

Rozwiązanie

Zróbmy rysunek pomocniczy.

R1SJGIg1pdkfC

Zauważmy, że przekrój ten jest rombem. Narysujmy jego przekątne.

RnOBSw3PYFJHP

Zauważmy, że przekątna BD' jest przekątną sześcianu, a FE jest przekątną kwadratu EHFG, który jest przystający do ścian sześcianu. Czyli BD'=63 oraz EF=62. Obliczmy zatem pole tego przekroju: P=63·622=186 j2.

Przekrój w kształcie pięciokąta

Przypomnijmy, że przekrój sześcianu może być pięciokątem, jednak nigdy nie będzie to pięciokąt foremny.

Przykład 5

Dany jest sześcian ABCDA'B'C'D' o krawędzi 12. Punkty EF są środkami krawędzi ABBC. Obliczymy pole przekroju przechodzącego przez punkty E, FD'.

Rozwiązanie

Zauważmy, że przekrój ten będzie pięciokątem.

R1eXPciVGLQ8Z

Podzielimy ten pięciokąt na trapez EFPG oraz trójkąt GPD'.

RTHSIVPUl2DQh

Zauważmy, że EF=62.

Obliczymy najpierw długość odcinka TD', którego długość jest równa sumie długości wysokości trójkąta GPD' i trapezu EFPG.

Skorzystamy z trójkąta prostokątnego TDD'.

R1YIVoKMnJBfb

Najpierw zauważmy, że TD=34BD=34·122=92. (wynika to z podobieństwa trójkątów BEFBAC – ponieważ boki trójkąta BEF są o połowę krótsze od boków trójkąta BAC, to odcinek BT, który jest wysokością trójkąta BEF stanowi połowę połowy przekątnej kwadratu, czyli BT=14BD.

Obliczmy teraz długość odcinka TD' z twierdzenia Pitagorasa dla trójkąta TDD':

922+122=TD'2

Czyli TD'=334.

W trójkącie TDD' poprowadźmy prostą równoległą do TD przez punkt S

R1TigHj9gbrmx

Z podobieństwa trójkątów TDD'SUD' (cecha kkk) mamy więc H334=6292.

Czyli H334=23. A stąd H=234h=34.

Obliczymy pole trapezu EFPG:

P1=62+122·342=968=1817

Oraz pole trójkąta GPD':

P2=122·2342=1268=2417

Ostatecznie pole przekroju wynosi P=1817+2417=4217 j2.

Przekrój w kształcie sześciokąta

Przykład 6

Obliczymy pole całkowite sześcianu ABCDA'B'C'D' którego przekrój przechodzący przez środki krawędzi AA', AB, BC ma pole równe 963.

Rozwiązanie

Zauważmy, że przekrój ten będzie sześciokątem foremnym.

R1YfWqTBxC7OE

Korzystając ze wzoru na pole sześciokąta foremnego mamy 6·FQ234=963. Czyli FQ2=64, a stąd FQ=8.

Odcinek FQ jest przeciwprostokątną trójkąta prostokątnego równoramiennego o przyprostokątnej długości a2, gdzie a jest długością krawędzi sześcianu. Czyli a22=8, a stąd a2=16 i ostatecznie a=82. Czyli pole powierzchni tego sześcianupole powierzchni sześcianupole powierzchni tego sześcianu wynosi Pc=6a2=768 j2.

Słownik

przekrój sześcianu
przekrój sześcianu

figura, która jest częścią wspólną sześcianu i pewnej płaszczyzny, która go przecina

przekątna sześcianu
przekątna sześcianu

odcinek, który łączy wierzchołki dolnej i górnej podstawy sześcianu nie leżące na jednej ścianie tego sześcianu

pole powierzchni sześcianu
pole powierzchni sześcianu

suma pól wszystkich ścian tego sześcianu