Warto przeczytać

O życiu Ptolemeusza wiadomo bardzo niewiele, mimo jego sławy jako astronoma i geografa. Prawdopodobnie pochodził z Ptolemais Hermii niedaleko Teb w Egipcie (Rys. 1.), ale według innych źródeł urodził się w Peluzjonie.

R1SG1htYnID3x

Rys. 1. Na mapie Europy oraz północnej części Afryki fioletowym kolorem zaznaczono obszar imperium rzymskiego. Obejmuje on całą zachodnią i południową Europę oraz północną część Afryki z Egiptem. Na północy obszar imperium sięga po północną część obecnej Francji i południową część obecnej Wielkiej Brytanii. Na wschodzie obejmuje tereny dzisiejszej Grecji i Turcji.

Nic nie wiadomo o jego rodzinie i pochodzeniu. Był Grekiem zamieszkałym w Egipcie, albo Egipcjaninem całkowicie przesiąkniętym grecką kulturą. Jego działalność tradycyjnie wiąże się z Aleksandrią, ponieważ, jak sam pisze w Almageście, prowadził obserwacje na równoleżniku, na którym leży to miasto. Możliwe, że mieszkał i prowadził obserwacje także w położonym w pobliżu Aleksandrii porcie Kanopos.

Obserwacje astronomiczne zanotowane w jego najważniejszym dziele, Almageście, obejmują lata 127‑151, a ponieważ podobno osiągnął wiek 78 lat, wnioskuje się, że żył w przybliżeniu w latach 100‑178, w czasach rzymskich cesarzy Trajana, Hadriana, Antoninusa i Marka Aureliusza.

Był człowiekiem bardzo wykształconym i oczytanym, czego dowodem są jego liczne dzieła. Wykształcenie na wyższym poziomie mógł zdobyć tylko w aleksandryjskim MuzeumMuzeum Aleksandryjskiealeksandryjskim Muzeum, którego świetność już wtedy przeminęła, ale nadal pozostawało najważniejszą instytucją naukową ówczesnego świata.

RTjXInoOnQbDR

Rys. 2. U góry strony tytułowej dzieła Ptolemeusza znajduje się bogato zdobiony, skomplikowany rysunek, na którym można rozpoznać liczne motywy roślinne i kulę podtrzymywaną przez małego, pulchnego chłopca. Z obu stron rysunku widać postacie dwojga innych małych dzieci. Jedno z nich trzyma cyrkiel, drugie pręt mierniczy i prostokątną tabliczkę. Pod rysunkiem stronę wypełniają łacińskie napisy, między którymi można rozpoznać imię Ptolemeusza.

Chociaż był mieszkańcem Imperium rzymskiego, pisał swe dzieła po grecku, w języku będącym wówczas językiem uczonych. Spośród jego zachowanych dzieł najważniejsze to Almagest, Hipotezy planetarne, Geografia i Optyka. Napisał także Czworoksiąg (Tetrabiblos), dzieło poświęcone szerzącej się wtedy astrologii; nie przynosi ono autorowi chwały, ponieważ zebrał w nim bezkrytycznie babilońskie i egipskie przepowiednie.

R5uFZECTReeal

Rys. 3. Ozdobna mapa zamknięta jest w owalnym kształcie, spoza którego wyglądają głowy ludzi, przyglądających się mapie. Obszar pokazany na mapie obejmuje Europę, północną część Afryki i część Azji do terenów obecnych Indii. Kształty lądów, zwłaszcza odległych od Europy, są zniekształcone i mają inne proporcje niż na obecnych mapach. Najwierniej oddane są tereny Europy.

Almagest i Geografia Ptolemeusza pozostawały podstawą wiedzy astronomicznej i geograficznej przez następnych kilkanaście stuleci, aż do XV wieku. Ich autor był zatem jedną z najważniejszych postaci w historii nauki.

Słowniczek