Przeczytaj

bg‑lime

Ruch zwierząt

Jedną z podstawowych funkcji organizmu zwierzęcego jest umiejętność poruszania się. Zdolność ta jest niezbędna do zdobywania pokarmu, czynnej lub biernej obrony przed zagrożeniami, komunikacji i rozmnażania się. Zależnie od wielkości i stopnia rozwoju organizmu zwierzęta wykształciły trzy sposoby poruszania się:

Ruch rzęskowy

Rzęski i wici to organelle ruchu mające taką samą budowę: ich rdzeń stanowi zespół mikrotubul (aksonema). Struktura ta wystaje z ciałka podstawowego i zbudowana jest według schematu określanego jako 9 × 2 + 2. Oznacza to, że na obwodzie leży dziewięć par mikrotubul, które otaczają dwie mikrotubule centralne. Mikrotubule te zbudowane są z białka tubuliny.

W wiciach i rzęskach, poza tubuliną, występują białka motoryczne.

Najważniejszym białkiem motorycznym jest dyneina rzęskowa, która połączona jest z mikrotubulami. W obecności ATP dyneina może powodować ślizganie się mikrotubul względem siebie lub ich wygięcie, a tym samym wygięcie całych wici i rzęsek.

Więcej na ten temat w e‑materiale: Porównanie budowy i działania rzęski oraz wici prokariotycznej i eukariotycznejP12szM4GFPorównanie budowy i działania rzęski oraz wici prokariotycznej i eukariotycznej.

Za pomocą rzęsek poruszają się zwierzęta wodne, np. larwy pierścienic morskich i żebropławów, wirki oraz wrotki.

Wici natomiast występują u prowadzących osiadły tryb życia gąbek, w choanocytach (komórkach kołnierzykowych). Wymuszają one przepływ wody z pokarmem do wnętrza jamy ciała gąbek.

Ponadto w rzęski i wici zaopatrzone są nienależące do zwierząt protisty. U orzęsków rzęski służą do przemieszczania jednokomórkowego organizmu i napędzania pokarmu. Rzęski na ogół pokrywają całe ich ciało. Wiciowce natomiast mają pojedynczą wić lub kilka wici, które wykorzystują do przemieszczania się.

Rzęski występują także na powierzchni nabłonka migawkowego, charakterystycznego np. dla dróg oddechowych i jajowodów ssaków. Skoordynowane ruchy rzęsek ułatwiają przesuwanie substancji po powierzchni nabłonka.

Wić umożliwia też ruch plemnikom. Więcej na ten temat w e‑materiale: Budowa i cechy fizjologii plemnika człowiekaPtWP1E5NlBudowa i cechy fizjologii plemnika człowieka.

Ruch pełzakowaty

Ruch pełzakowaty to ruch komórki związany z przepływem cytoplazmy. Rozpoczyna się wysunięciem w kierunku ruchu wypustki zwanej nibynóżką, do której następnie „wlewa się” reszta komórki. Taki typ ruchu charakteryzuje niektóre komórki zwierząt wielokomórkowych, np. archeocyty, amebocyty, fibroblasty.

Ruch pełzakowaty występuje również u nienależących do zwierząt protistów. W ten sposób poruszają się ameby i śluzowce.

Ruch mięśniowy

Zdolność poruszania się tkankowcówtkankowcetkankowców wynika z wykształcenia przez nie tkanki mięśniowej, zbudowanej z włókien mięśniowych zawierających dwa rodzaje filamentów białkowych: aktynowe i miozynowe. Filamenty te, w odpowiedzi na bodźce płynące z układu nerwowego, mogą zmieniać wzajemne położenie – wsuwać się między siebie. Dzięki temu dochodzi do skurczu włókna mięśniowego, a w rezultacie całego mięśnia.

Ruch mięśniowy może być ruchem lokomotorycznym, który polega na przemieszczaniu się całego zwierzęcia lub jedynie ruchem określonych części ciała bez zmiany miejsca całego organizmu.

R1QsJgTeLVEey1

RGyCbV0Nl5m3V1

Więcej na temat ruchu zwierząt w e‑materiałach:

Układ szkieletowy zwierząt a sposób poruszania się;
Sposoby lokomocji zwierząt żyjących w różnych środowiskach.

Słownik

ATP (adenozyno‑5’-trifosforan)

związek chemiczny zbudowany z adenozyny oraz grupy trifosforanowej, będący głównym nośnikiem energii uwalnianej w procesach fotosyntezy i oddychania komórkowego

beztkankowce

grupa zwierząt, które w rozwoju nie wykształciły tkanek i narządów; należą do nich jedynie gąbki

tkankowce

grupa zwierząt, które w rozwoju wykształciły tkanki i narządy

Wprowadzenie

Mapa myśli

Ruch zwierząt

Słownik