Odbudowa terytorialna państwa

W 1335 r. na zjeździe monarchów w Wyszehradzie na Węgrzech Kazimierz za 20 tys. kop groszy praskich kupił od Jana Luksemburskiego rezygnację z prawa do polskiej korony. Tym samym sojusz czesko‑krzyżacki został rozerwany. Sprawa sporu o Pomorze i inne ziemie w 1339 r. ponownie stanęła przed trybunałemtrybunałtrybunałem papieskim, tym razem obradującym w Warszawie. Sędziowie nakazali zakonowi oddać Pomorze, Kujawy i ziemię chełmińską, kiedy jednak Krzyżacy zobowiązali się płacić papieżowi świętopietrzeświętopietrzeświętopietrze, Stolica ApostolskaStolica ApostolskaStolica Apostolska zawiesiła wyrok. W tej sytuacji król Polski podjął bezpośrednie negocjacje z zakonem i w 1343 r. w Kaliszu został zawarty „pokój wieczysty”, na mocy którego KrzyżacyKrzyżacyKrzyżacy oddali Kujawy i ziemię dobrzyńską, ale zachowali pozostałe zdobycze.

Ri9k4lAcmlnWl1

Ilustracja przedstawia płaskorzeźbę Władysława Łokietka. Na głowie ma koronę. Jego włosy są krótkie i kręcone. Posiada wąsy. Ręce ma złożone na piersi. U pasa ma miecz. Znajduje się w pozycji leżącej, głowa jest położona na poduszce.

Po unormowaniu stosunków z wielkim mistrzem Kazimierz Wielki podjął próbę odzyskania wpływów na zdominowanym przez Czechów Śląsku. W 1343 r. wziął w zastaw Namysłów od księcia świdnickiego Bolka i zajął Wschowę. W odpowiedzi w 1345 r. Jan Luksemburski zaatakował księstwo świdnickie. Po nieudanym oblężeniu Świdnicy wojska czeskie uderzyły na Kraków, lecz próba zdobycia polskiej stolicy również zakończyła się niepowodzeniem. Kazimierzowi zabrakło jednak sił, by odebrać Czechom Śląsk, w 1348 r. został więc zawarty pokój w Namysłowie, w którym polski władca uznał czeskie panowanie na Śląsku. W 1353 r. król czeski Karol ożenił się z bratanicą Bolka świdnickiego, dziedziczką księstwa.

Kierunek wschód

R17Nosdykzpjp1

Ilustracja przedstawia Kazimierza Wielkiego. Na głowie posiada koronę w środku wypełnioną aksamitem. Jego włosy są krótkie a broda długa i kręcona. Obie ręce opiera na tarczy.

Chcąc zrównoważyć niepowodzenia w odzyskiwaniu ziem należących niegdyś do Bolesława Krzywoustego, Kazimierz skierował swą uwagę na wschód. Już w 1338 r. król Polski zawarł układ o dziedziczeniu z księciem Halicza i Włodzimierza Bolesławem Jerzym, który pochodził z mazowieckiej linii Piastów. Po śmierci Bolesława, otrutego przez bojarówbojarzybojarów w 1340 r., król Kazimierz zgłosił pretensje do dziedzictwa po nim. Dało to początek polskiemu podbojowi Rusi Czerwonej (Halickiej) oraz rywalizacji z Litwinami, którzy rościli sobie pretensje do Podola i Wołynia. W 1344 r. Polacy opanowali Sanok i Przemyśl, a w 1349 r. zdobyli Lwów, Halicz, Chełm, Brześć i Włodzimierz. Wreszcie w 1366 r. została zajęta część Wołynia. Podczas walk o Ruś polski władca otrzymywał pomoc od króla Węgier Ludwika Andegaweńskiego.

Sukcesy odniesione na Rusi pociągnęły za sobą inne. Kazimierz podporządkował sobie Mazowsze (przyłączył do korony ziemię płocką, zakroczymską i wiską, resztę zaś zhołdowałzhołdowaćzhołdował) oraz niemieckich panów von den Osten, właścicieli Santoka i Drezdenka, grodów wydartych Wielkopolsce przez Brandenburgię. Dowodem wzrostu międzynarodowego autorytetu króla i królestwa był słynny zjazd monarchówuczta u Wierzynkazjazd monarchów w Krakowie w 1364 roku. Wzięli w nim udział: cesarz i król Czech Karol IV Luksemburski, król Węgier Ludwik Andegaweński, król Danii Waldemar, król Cypru Piotr de Lusignan oraz książęta Mazowsza, Bawarii i Śląska.

Słownik

Słowa kluczowe

zjazd w Wyszehradzie, Kazimierz Wielki, Jan Luksemburski, pokój wieczysty, Ruś Czerwona, zakon krzyżacki, Polska w XIV–XV w.

Bibliografia

T. Maresz, K. Juszczyk, Historia w tekstach źródłowych, t. 1, Rzeszów 1997.

J. Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Ossolineum, Wrocław 1986.