Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑yellow

Najczęstsze choroby przewlekłe i zapalne układu szkieletowego człowieka

R1cUsIVYlz0cy1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Choroby układu szkieletowego
    • Elementy należące do kategorii Choroby układu szkieletowego
    • Nazwa kategorii: Choroby przewlekłe
      • Elementy należące do kategorii Choroby przewlekłe
      • Nazwa kategorii: Krzywica
      • Nazwa kategorii: Osteoporoza
      • Koniec elementów należących do kategorii Choroby przewlekłe
    • Nazwa kategorii: Choroby o charakterze zapalnym
      • Elementy należące do kategorii Choroby o charakterze zapalnym
      • Nazwa kategorii: Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza)
      • Koniec elementów należących do kategorii Choroby o charakterze zapalnym
    • Nazwa kategorii: Choroby reumatoidalne
      • Elementy należące do kategorii Choroby reumatoidalne
      • Nazwa kategorii: Dna moczanowa (artretyzm)
      • Nazwa kategorii: Reumatoidalne zapalenie stawów
      • Nazwa kategorii: Toczeń rumieniowaty układowy
      • Koniec elementów należących do kategorii Choroby reumatoidalne
      Koniec elementów należących do kategorii Choroby układu szkieletowego
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑yellow

Choroby przewlekłe

bg‑yellow

Krzywica

RlSlnljSXzYiq1
Zdjęcie RTG nóg dwuletniego dziecka cierpiącego na krzywicę.
Źródło: Mrich, wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 1.0.

Krzywica jest chorobą występującą głównie u dzieci i to już w pierwszym roku życia.  Jej najczęstszą przyczyną jest nieprawidłowe odżywianie i wynikający z niego niedobór soli mineralnych oraz witaminy DIndeks dolny 3. Rozwojowi krzywicy sprzyjają także niewłaściwa pielęgnacja i tryb życia (np. brak spacerów) oraz nawracające infekcje. Krzywica występuje także w konsekwencji oporności tkanek docelowych na witaminę D lub jako przejaw zaburzeń funkcji nerek.

Schorzenie to powoduje poważne zmiany w układzie kostnym. Mogą one nie tylko utrudniać sprawne poruszanie się, ale także – w przypadku deformacji kości klatki piersiowej – wpływać na zaburzenia oddychania. Ponadto krzywicy często towarzyszy opóźnienie rozwoju psychoruchowego i skłonność do zakażeń.

R1DT3TQxSfOtQ1
Objawy krzywicy
  • pocenie się główki dziecka;
  • upośledzenie łaknienia;
  • zaburzenia zachowania (rozdrażnienie, bezsenność);
  • obniżenie napięcia mięśniowego (rozlany „żabi” brzuch);
  • zaparcia;
  • charakterystyczne nieprawidłowości ze strony układu kostnego, m.in.: miękkość kości czaszki prowadząca do zniekształcenia główki (spłaszczenie potylicy, wydatne guzy czołowe), a w dalszym okresie — zgrubienie nasad kości długich (bransolety krzywicze) i przymostkowych zakończeń żeber (różaniec krzywiczy)., Zapobieganie
    • naturalne karmienie lub — w razie braku pokarmu matki — właściwe prowadzenie karmienia sztucznego;
    • staranna pielęgnacja (spacery);
    • profilaktyczne dawki witaminy D3;
    • leczenie niedoborowej krzywicy: usunięcie czynników sprzyjających, podawanie witaminy D3.
bg‑yellow

Osteoporoza (zrzeszotnienie kości)

R7HCilk7WyaQs1
Na mikrofotografii skaningowej przedstawiono budowę tkanki kostnej chorego na osteoporozę. Schorzenie to zmniejsza gęstość mineralną kości, co powoduje ubytki w ich strukturze.
Źródło: Manu 5, Scientific Animations, licencja: CC BY-SA 4.0.

Osteoporoza to przewlekła metaboliczna choroba kości z postępującym ubytkiem masy kostnej i uszkodzeniem mikroarchitektury prowadzącym do zmniejszenia jej wytrzymałości mechanicznej, co znacznie podnosi ryzyko złamań.

Chorobę tę diagnozuje się przede wszystkim u osób starszych, co wynika najprawdopodobniej z niedostatecznego wydzielania hormonów płciowych i hormonów anabolicznych kory nadnerczy w późniejszych okresach życia i prowadzi do przewagi procesów demineralizacji kości. Na osteoporozę mogą ponadto cierpieć także kobiety w ciąży, matki karmiące piersią oraz szybko rosnące dzieci. Częściej chorują kobiety niż mężczyźni.

Najistotniejszym czynnikiem powodującym osteoporozę jest niewystarczająca ilość witaminy Dwitamina Dwitaminy D w organizmie. Tylko 20% tej witaminy przyswajane jest z pokarmu, większość syntetyzuje organizm z dostarczanych mu wraz z pożywieniem niezbędnych do tego składników.

Pod wpływem promieniowania słonecznego cholesterolcholesterolcholesterol ulega przekształceniu w witaminę DIndeks dolny 3, a ta w witaminę D. Jej obecność w organizmie zwiększa aktywność komórek kościotwórczych (osteoblastów) oraz intensyfikuje wchłanianie jelitowe wapnia, przyczyniając się do powstania dodatniego bilansu wapniowego w organizmie.

RBKMpQDWmTFdD1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
bg‑orange

Choroby o charakterze zapalnym

bg‑orange

Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza)

R1JhrwbGDDqYQ1
Zdjęcie stawu kolanowego wykonane techniką spektroskopową. Widoczne są rozszerzające się końcówki dwóch pionowych kości, które skierowane są ku sobie.
Źródło: Scuba-limp, wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
RitkELzxk5S9y1
Przyczyny zwyrodnienia stawu
  • nadmierna aktywność fizyczna (np. zbyt wysiłkowe uprawianie sportów, jednostajne wykonywanie tych samych czynności);
  • otyłość;
  • słabe mięśnie okalające stawy;
  • długotrwałe zapalenie stawów;
  • zaburzenia hormonalne (np. związane z przekwitaniem);
  • wrodzone wady budowy stawów., Objawy zwyrodnienia stawu
    • ból podczas poruszania się;
    • sztywność stawu;
    • reakcje zapalne, widoczne w postaci obrzęków;
    • deformacja stawów w przypadku przewlekłej choroby zwyrodnieniowej stawów., Zapobieganie
      • umiarkowane, regularne ćwiczenia fizyczne służące wzmacnianiu mięśni i dostosowane do możliwości ćwiczącego;
      • racjonalne odżywianie pozwalające na utrzymanie właściwej masy ciała;
      • unikanie długotrwałego przeciążania stawów.

Przy bardzo zawansowanych zmianach chorobowych stosuje się zabieg chirurgiczny (alloplastykęalloplastykaalloplastykę), podczas którego zmieniony chorobowo staw zastępuje się sztucznym, tzw. endoproteząendoprotezaendoprotezą.

bg‑orange

Choroby reumatoidalne

R1X6pdrOzz8JK1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca zdjęcie rentgenowskie słoni prawej i lewej. Na palcu wskazującym prawej ręki, pomiędzy paliczkami zaznaczono jedynką Zwężenie szpar stawowych. Na kciuku lewej ręki zaznaczono cyfrą dwa zniekształcenie stawu. 1. Zwężenie szpar stawowych, 2. Zniekształcenie stawu
Zdjęcie rentgenowskie prezentujące reumatoidalne zapalenie stawów.
Źródło: Wikimedia Commons, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Choroby reumatoidalne są przyczyną co trzeciej wizyty u lekarza pierwszego kontaktu. Schorzenia te dotyczą zmian zwyrodnieniowych stawów (chrząstki stawowej, warstwy chrząstki pod kością) oraz dysfunkcji w obrębie tkanek okołostawowych. Do chorób reumatoidalnych zaliczane są m.in. choroby tkanki łącznej, np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec)reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń rumieniowaty układowytoczeń rumieniowaty układowytoczeń rumieniowaty układowy. Chory staw puchnie, ulega zniekształceniom i jest przyczyną dotkliwego bólu. Ryzyko zachorowania zwiększa się wraz z wiekiem.

bg‑orange

Dna moczanowa (artretyzm)

Choroba reumatoidalna należąca do grupy chorób metabolicznych i gruczołów dokrewnych z towarzyszącymi objawami stawowymi. Jest spowodowana zaburzeniami metabolizmu kwasu moczowego wywołanymi nieodpowiednią dietą, predyspozycjami genetycznymi lub stosowaniem niektórych leków. Dotyczy zapalenia stawów wywołanych odkładaniem moczanów sodu (zasad azotowych z grupy puryn) w płynie stawowym. Choroba ta dotyka przede wszystkim mężczyzn po 40 roku życia. Pierwszy atak dny obejmuje zwykle jeden staw, najczęściej położony między śródstopiem a paliczkami (tzw. podagra). Dnie moczanowej towarzyszy ból stawów, bolesność dotykowa, napięcie i zaczerwienie skóry w okolicy chorego stawu.

RHY7owM7pNOCB1
Zaczerwienie skóry nad stawem śródstopno-paliczkowym palucha wskazujące na dnę moczanową. Ilustracja przedstawia lewą ludzką stopę. Poniżej dużego palca, od prawej strony stopy widoczne jest łukowate wygięcie stopy z zaczerwienieniem. Obok pokazane jest powiększony przekrój tego fragmentu stopy. Pomiędzy kością dużego palca a kością poniższą znajduje się pasek żółtej, grudkowatej substancji. Odkładające się kryształy kwasu moczowego mazi stawowej. Zdjęcie wykonane pod mikroskopem polaryzacyjnym, powiększenie 400×. Zdjęcie mikroskopowe pokazuje kryształy kwasu moczowego mazi stawowej. mają one postać ostrych igiełek. Tutaj w kolorach pomarańczowym i niebieskim, na fioletowym tle.
Źródło: Bobjgalindo, Manu5, Scientific Animations, WIkimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.

Słownik

alloplastyka
alloplastyka

zabieg chirurgiczny polegający na wszczepieniu wkładek z metalu lub tworzywa sztucznego, mający na celu poprawienie sprawności jakiegoś narządu

artroza
artroza

choroba zwyrodnieniowa stawu

cholesterol
cholesterol

związek organiczny z grupy steroli biosyntetyzowany w ustroju człowieka (1–2 g/dobę) i zwierząt, a niekiedy i roślin

densytometria
densytometria

metoda badania gęstości kości promieniami Roentgena

dna moczanowa (artretyzm)
dna moczanowa (artretyzm)

choroba spowodowana zaburzeniami metabolizmu kwasu moczowego

endoproteza
endoproteza

(gr. éndon – wewnątrz, gr. pró(s)thesis – uzupełnienie, dodatek) proteza wypełniająca ubytek pooperacyjny wewnątrz ciała

kwas moczowy
kwas moczowy

organiczny związek chemiczny stanowiący jeden z końcowych produktów przemiany materii

reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec)
reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec)

przewlekłe zapalenie wielostawowe, głównie stawów dłoni i stóp, o postępującym przebiegu

toczeń rumieniowaty układowy
toczeń rumieniowaty układowy

choroba przewlekła o charakterze autoimmunologicznym prowadząca do procesu zapalnego wielu tkanek i narządów, w tym m.in. stawów. Jej charakterystycznym objawem jest rumień twarzy przyjmujący kształt skrzydeł motyla

witamina D
witamina D

organiczne związki chemiczne rozpuszczalne w tłuszczach steroidowych wywierające działania fizjologiczne w gospodarce fosforanowo‑wapniowej. Utrzymuje również prawidłową strukturę kości

zwyrodnienie stawów (artroza)
zwyrodnienie stawów (artroza)

zaburzenia w procesie degradacji i syntezy chrząstki stawowej w macierzy pozakomórkowej, chondrocytach oraz w warstwie podchrzęstnej kości. Tworzą się przy tym narośla kostne – osteofity