Ilustracja interaktywna przedstawia koło z wpisanymi w nie trzema okręgami. Koło podzielone jest na cztery części. W każdej z części znajduje się opisany inny model. Pierwsza część dotyczy modelu laissez-faire, wskazane są jego założenia (punkt 1) i oddziaływanie (punkt 2). Druga część dotyczy modelu wzajemności, wskazane są jego założenia (punkt 3) i oddziaływanie (punkt 4). Trzecia część dotyczy modelu lepienia z gliny, wskazane są jego założenia (punkt 5) i oddziaływanie (punkt 6). Czwarta część dotyczy modelu konfliktowego, wskazane są jego założenia (punkt 7) i oddziaływanie (punkt 8). Opis punktów znajdujących się na kole: 1. Założenia model laissez-faire. Dziecko (człowiek) posiada już zakodowane predyspozycje i wzorce zachowań. Model ten odwołuje się do ustaleń etologii i genetyki. Według etologów każdy gatunek jest wyposażony w sztywne wzorce zachowań umożliwiające przystosowanie do środowiska. Zależą one jednak od indywidualnego uczenia się cech obiektu, z którym ów wzorzec ma być kojarzony. Ludzie, podobnie jak zwierzęta, mają zakodowane predyspozycje, wrażliwość ułatwiającą tworzenie określonych skojarzeń, dzięki czemu możliwe jest przywoływanie i wykorzystywanie posiadanych wzorców. Genetyka natomiast dowodzi, że dla niezaburzonego rozwoju osobniczego konieczne są sprawne geny, jak i środowisko, w którym te geny mogłyby się wyrazić. 2. Oddziaływanie model laissez-faire. Opiekunowie powinni stwarzać dziecku jak najlepsze warunki dla ujawniania się jego możliwości rozwojowych. Ingerencja opiekunów w proces rozwoju nie daje pożądanych przez nich efektów. Rozwój dziecka jest bowiem z jednej strony warunkowany wrodzonymi predyspozycjami, a z drugiej warunkami, jakie stwarzają mu opiekunowie dla ujawniania owych predyspozycji. Trochę przypomina to hodowanie roślinki doniczkowej: należy ją odżywiać, podlewać, pielęgnować, by jej właściwości mogły się w pełni ujawnić. 3. Założenia model wzajemności. Zakłada się w tym modelu aktywną rolę podmiotu, jakim jest dziecko w procesie socjalizacji, oraz aktywną rolę opiekunów, rodziców. Nawiązuje się w tym modelu do koncepcji Jeana Piageta, w której dziecko jest aktywnym podmiotem swojego własnego rozwoju, współtworzącym wraz z opiekunami swoje środowisko. W modelu tym zakłada się wzajemną adaptację między wychowankiem i opiekunami oraz wzajemną kontrolę zachowań. 4. Oddziaływanie model wzajemności. Praktyki wychowawcze to reagowanie na potrzeby dziecka i wrażliwość konieczna w negocjowaniu wzajemnych relacji między opiekunami a dzieckiem. Dziecko uczy się świata społecznego rówieśników i dorosłych, ale także dorośli uczą się w procesie socjalizacji świata dzieci. Uczą się rozpoznawać ich potrzeby, pragnienia, dążenia i uzgadniać z nimi, co jest możliwe, realne do osiągnięcia i dlaczego takie jest. 5. Założenia model lepienia z gliny. Model ten osadzony jest w tradycji behawiorystycznej i formułowanych na gruncie tej tradycji koncepcji osobowości. Zakłada się w nim, że wychowawca może ukształtować pożądane przez niego cechy dziecka przez odpowiednio dobrany system bodźców i wzmocnień. Dziecko jest bierne, ale bardzo plastyczne pod względem reakcji na trwałe bodźce. 6. Oddziaływanie model lepienia z gliny. Socjalizacja polega na stosowaniu przez wychowawców pozytywnych wzmocnień. Nagrody spowodują, że wychowanek będzie przyswajał pożądane umiejętności, wiedzę oraz wzory zachowań zgodnie z oczekiwaniami. 7. Założenia model konfliktowy. Model nawiązuje do koncepcji Freuda i późniejszych rozwinięć teorii psychoanalitycznych. Dziecko, na bardzo wczesnym etapie swego rozwoju, jest istotą egoistyczną, kierowaną nieuświadamianymi impulsami. Dąży do natychmiastowego zaspokojenia potrzeb. Kieruje się zasadą przyjemności. Dążenie to pozostaje w konflikcie ze społecznymi i kulturowymi ograniczeniami i oczekiwaniami formułowanymi przez opiekunów. To dzięki nim środowisko społeczne definiuje sposoby i środki zaspokajania potrzeb, jak również czas, w którym mogą być zaspokajane. 8. Oddziaływanie model konfliktowy. Rodzice muszą nauczyć dziecko sposobów odraczania i hamowania tendencji do natychmiastowej gratyfikacji wynikającej z zaspokojenia potrzeby. Muszą zakodować w wychowanku mechanizmy służące samoregulacji zachowań zgodne z oczekiwaniami socjokulturowymi. Konieczne jest utrzymywanie przez rodziców dyscypliny, rygorów, by wdrożyć je do obowiązujących w społeczeństwie reguł.