W strefie umiarkowanej większość jezior zawiera wodę słodką. Jeziora słone występują prawie wyłącznie na obszarach bezodpływowych w suchych strefach klimatycznych. Ze względu na wartość zasolenia wód wyróżniamy jeziora z wodą:

• słodką – zawiera do 1 g soli na 1 dm³, należy do nich większość jezior na kuli ziemskiej,

• słonawą – o zasoleniu od 1 do 24,7 g na 1 dm³ (np. Jamno, Maracaibo),

• słoną – o zasoleniu wyższym niż 24,7 g na 1 dm³ (np. Morze Martwe, Magadi – Kenia).

Silna mineralizacjamineralizacjamineralizacja wód jeziora występuje, gdy wody jeziora nie mają odpływu. Możliwe jest to wtedy, gdy w zlewnizlewniazlewni jeziora klimat jest suchy i parowanie jest równe dopływowi wód. Ilość soli przynoszona przez wodę rzeczną gromadzi się w jeziorze, podnosząc stopień jego zasolenia. Na gorących pustyniach, gdzie dopływ wody jest stosunkowo niski, a straty wody poprzez parowanie bardzo wysokie, najczęściej nie dochodzi do utworzenia systemu odpływowego jeziora. Zamknięty obieg wodny często doprowadza do wysokiej koncentracji soli i innych minerałów pochodzących z obszaru zlewni bezodpływowej.

Woda słona zamarza w niższej temperaturze niż słodka. Jeziora słone zawierają ponad 40% wód wszystkich jezior świata. Najwięcej – ok. 75% objętości słonej wody (niemorskiej) – zawiera Morze Kaspijskie. Za najbardziej słone jezioro na Ziemi uchodzi powszechnie Morze Martwe o zasoleniu wynoszącym 231‰. W rzeczywistości jeziorem najbardziej słonym jest jezioro Gusgen (368‰), leżące u stóp góry Ararat w Turcji.

RRE5v87nb8ec0

Fotografia przedstawia wybrzeże Morza Martwego. Na brzegu leżą kamienie pokryte solą. Pod grafiką podpis: Najpopularniejszym słonym jeziorem na ziemi jest Morze Martwe.

Jeziora są zasilane wodami uchodzących do nich rzek, wodami opadowymi oraz niekiedy wodami podziemnymi. Ze względu na sposób zasilania i odprowadzania wody wyróżniamy:

• jeziora bezodpływowe – jeziora, z których nie wypływają żadne cieki wodne, a dopływ wody jest równoważony przez parowanie, przykładem jest Morze Kaspijskie;

• jeziora przepływowe – woda jest dostarczana do jeziora jednym lub kilkoma ciekami wodnymi oraz z niego odprowadzana (najczęściej jednym korytem), do tej grupy zalicza się większość jezior polodowcowych;

• jeziora odpływowe – zasilają swoimi wodami wypływające z nich rzeki, np. z afrykańskiego jeziora Tana wypływa Nil Błękitny.

R1CaxuTvufG0q

Schemat przedstawia trzy rodzaje jezior: 1. Odpływowe – pośrodku obrazka przedstawiona jest niebieska plama symbolizująca jezioro. Woda nie dopływa do zbiornika wodnego, natomiast wypływa z niego ciekiem wodnym. 2. Przepływowe - pośrodku przedstawiona jest niebieska plama symbolizująca jezioro. Woda dopływa do zbiornika wodnego trzema ciekami i z drugiej strony wypływa z niego ciekiem wodnym. 3. Bezodpływowe - pośrodku przedstawiona jest niebieska plama symbolizująca jezioro. Woda dopływa do zbiornika wodnego ciekiem wodnym, ale nie wypływa z niego.

Jeziora odpływowe mają różną intensywność wymiany wody. Charakteryzuje ją iloraz objętości wody wypływającej z jeziora w ciągu roku roku hydrologicznego (odpływ rzeczny HIndeks dolny rz_rz) i pojemność misy jeziornej (VIndeks dolny j_j), czyli ilość wody, jaka mieści się w jeziorze.

RseqbPy2Hez6O1

Wzór na intensywność wymiany wody. I równa się H indeks dolny rz dzielone przez V indeks dolny j. H indeks dolny rz to odpływ rzeczny, V indeks dolny j to ilość wody, jaka mieści się w jeziorze.

Im większa wartość tego ilorazu, tym szybsza wymiana wody w zbiorniku.

Do jezior bezodpływowych należą Morze Kaspijskie, Morze Martwe, Bałchasz, Czad, liczne oczka wytopiskowe. Mimo braku rzek, które odprowadzają wody, może istnieć odpływ wód jeziora, który odbywa się drogą podziemną.

Strefy bezodpływowe zajmują ok. 30,2 mln km² obszaru lądowego kuli ziemskiej. Największe obszary bezodpływowe położone są w strefie klimatu suchego i kontynentalnego. Zlewnie jezior przepływowych cechuje powierzchniowy odpływ wody, usuwający nadmiar wody ze zbiornika.

Słownik