Przeczytaj
Podział liści ze względu na złożoność budowy i pochodzenie ewolucyjne
Pierwsze liście – nazywane mikrofilamimikrofilami – były niewielkie i cechowały się małym stopniem złożoności. Ewoluowały one odmienną drogą niż makrofilemakrofile – liście większe, mające bardziej skomplikowaną budowę morfologiczną i anatomiczną.
Liście są organami wykazującymi duże zróżnicowanie budowy morfologicznej i anatomicznej.
Podział liści ze względu na stadium rozwojowe rośliny
Podział liści ze względu na ułożenie wiązek przewodzących
UżyłkowanieUżyłkowanie (nerwacja) liścia tworzone jest przez system wiązek przewodzących, które transportują wodę i sole mineralne oraz produkty fotosyntezy. Stanowi ono również element usztywniający blaszkę liściową. Wyróżniamy liście jednożyłkowe i wielożyłkowe. Liście jednożyłkowe mają jedną centralnie położoną wiązkę przewodzącą (np. liście skrzypów i niektórych gatunków roślin nagonasiennych). Liście wielożyłkowe mają wiele rozgałęzionych wiązek przewodzących (np. liście paproci i roślin okrytonasiennych). Liście wielożyłkowe cechują się różnym użyłkowaniem, uzależnionym od sposobu zakończenia żyłek oraz ich układu w blaszce liściowej.
Podział liści ze względu na liczbę blaszek liściowych
Podział liści ze względu na pełnioną funkcję
Ukształtowanie liści zależy od gatunku rośliny i jej fazy rozwoju, położenia na łodydze oraz pełnionej funkcji. Modyfikacje budowy i funkcji tego organu są częste – wówczas liście wykształcone są w sposób nietypowy i pełnią nietypową funkcję. Taka właściwość roślin umożliwia im przystosowanie się do warunków środowiska i różnych sposobów życia. Zmodyfikowane liście mogą pełnić funkcje: spichrzową, ochronną, obronną, czepną czy pułapkową.
Więcej informacji znajdziesz w lekcji: Modyfikacje budowy liści w zależności od środowiska życia.
Różnolistność
RóżnolistnośćRóżnolistność (inaczej heterofilia) to zjawisko wykształcania zróżnicowanych liści właściwych w zależności od warunków środowiska, np. dostępności światła i wody. Różnopostaciowość liści jest szczególnie widoczna u roślin ziemnowodnych, które częściowo rosną pod wodą, a częściową ponad nią.
Ulistnienie
UlistnienieUlistnienie (inaczej filotaksja) to układ liści na łodydze. Rozmieszczenie liści nie jest przypadkowe, lecz regularne i charakterystyczne dla danego gatunku. Usytuowanie liści bez ich wzajemnego ocieniania się umożliwia optymalne wykorzystanie światła padającego na roślinę. Wyróżniamy dwa typy ulistnienia: skrętoległe i okółkowe.
Ulistnienie skrętoległe – charakteryzuje się tym, że z jednego węzła wyrasta jeden liść, a linia łącząca nasady kolejnych liści ma kształt spiralny, np. u wierzby (Salix sp.). Odmianą ulistnienia skrętoległego jest ulistnienie naprzemianległe – charakteryzuje się występowaniem jednego liścia w węźle; kolejny liść wyrasta naprzeciw niego z węzła powyżej, przy czym kąt tworzony przez płaszczyzny następujących po sobie liści wynosi 180 stopni, np. u traw Poaceae.
Ulistnienie okółkowe – charakteryzuje się tym, że z jednego węzła wyrasta więcej niż jeden liść, np. u przytulii (Galium sp.). Odmianą ulistnienia okółkowego jest ulistnienie naprzeciwległe – charakteryzuje się występowaniem dwóch liści w jednym węźle ustawionych naprzeciw siebie i jednocześnie pod kątem prostym w stosunku do pary liści nad i pod nimi, np. u pokrzywy (Urtica sp.).
Słownik
teoria telomowa; pogląd wyjaśniający pochodzenie organów roślinnych jako tworów powstałych w wyniku przekształceń telomów u pierwszych roślin lądowych
typowy liść składający się z blaszki liściowej, ogonka liściowego i nasady liścia, odpowiedzialny za przeprowadzanie fotosyntezy, transpiracji i wymiany gazowej
duże liście z rozgałęzionym systemem wiązek przewodzących, występujące u skrzypów, paproci, roślin nagonasiennych i okrytonasiennych
drobne liście z jedną centralnie położoną wiązką przewodzącą, występujące u widłaków
ogół pręcików w kwiecie
heterofilia, różnopostaciowość liści; występowanie różnie ukształtowanych liści właściwych w obrębie jednego pędu, w zależności od warunków środowiska
najbardziej wewnętrzna część kwiatu składająca się z owocolistków, na których rozwijają się zalążki; owocolistki, zrastając się, mogą tworzyć jeden lub więcej słupków
liść zarodnionośny wytwarzający na spodniej stronie zarodnie (sporangia), występujący u widłaków, skrzypów i niektórych paproci
szczytowy, nierozgałęziony, bezlistny odcinek pędu zawierający jedną centralnie położoną wiązkę przewodzącą, występujący u pierwszych roślin lądowych
liść asymilacyjny odpowiedzialny za przeprowadzanie procesu fotosyntezy, występujący u widłaków, skrzypów i niektórych paproci
filotaksja, czyli regularny układ liści na łodydze
nerwacja; układ wiązek przewodzących w liściu, odpowiedzialny za transport wody, soli mineralnych i produktów fotosyntezy oraz za usztywnienie blaszki liściowej