Na obszarze Polski najczęściej występują powodzie roztopowe (głównie na nizinach) i opadowe (przede wszystkim w górach). Właśnie taka powódź nawiedziła w lipcu 1997 roku południową i zachodnią Polskę, Czechy, wschodnie Niemcy (Łużyce), północno‑zachodnią Słowację oraz wschodnią Austrię.

Bezpośrednią jej przyczyną były dwie fale obfitych opadów (4‑8.07 i 17‑25.07.1997) związanych z układem niżowym (tzw. Niżem Genueńskim) powstałym nad północnymi Włochami wskutek napływu chłodnego powietrza z Europy Zachodniej. Niż ten przesuwał się na północny wschód i spowodował napływ mas gorącego powietrza znad Morza Czarnego i Śródziemnego na północ, gdzie zalegało chłodne powietrze z obszarów Morza Bałtyckiego. Na granicy obu mas powietrza wystąpiły obfite opady wielokrotnie przekraczające średnią dla wielolecia. W lipcu 1997 roku spadło ich trzykrotnie więcej, a na obszarach górskich nawet czterokrotnie lub pięciokrotnie więcej niż zazwyczaj. Przepływ Odry wzrósł do około 3 500 m³/s.

Powódź spowodowały dwie fale opadów – pierwsza nastąpiła w dniach 4‑8 lipca i objęła obszar Sudetów Wschodnich oraz południową część Dolnego Śląska, druga wystąpiła w dniach 17‑22 lipca 1997 roku. Była to jedna z największych w historii powodzi na Odrze pod względem rozmiarów i czasu trwania oraz obszaru objętego zalewem. Wylały rzeki Bóbr, Bystrzyca, Kaczawa, Kwisa, Mała Panew, Nysa Kłodzka, Nysa Łużycka, Odra, Olza, Oława, Skora, Szprotawa, Ślęza i Widawa. W dorzeczu górnej Odry fala powodziowa przekroczyła o 2–3 m najwyższe notowane dotąd stany wód. Zalaniu uległy wsie w dolinach Odry i jej dopływów oraz miasta, w tym m.in. Kłodzko, Głuchołazy, Kędzierzyn Koźle, Opole, Wrocław, Brzeg Dolny, Głogów i wiele innych. Sytuację pogorszył fakt, że większość rzek miała nieuregulowane i często także niedrożne koryto, urządzenia hydrotechniczne były w złym stanie technicznym, a zakładane przed II wojną światową poldery zalewowepolder przeciwpowodziowypoldery zalewowe w większości zostały zabudowane.

W dorzeczu Wisły powódź miała łagodniejszy przebieg przede wszystkim ze względu na mniejsze opady. Największe straty poniosły regiony podgórskie w górnym biegu Wisły, Sanu i ich dopływów. Pewien wpływ na ograniczenie skutków powodzi w tym dorzeczu miały zbiorniki retencyjne (Jezioro Solińskie, Czorsztyńskie, Rożnowskie, Dobczyckie), które przejęły falę powodziową i ją spłaszczyły.  Powódź na Wiśle spowodowała zniszczenie części wałów przeciwpowodziowych, stworzyła zagrożenie dla elektrowni w Połańcu i zapory we Włocławku, podtopiła rozległe tereny w dolinie, jednak jej skutki były daleko mniejsze od występujących w dorzeczu Odry.

RKlVe49myER3w1

Zdjęcie przedstawia zalane tereny Połańca. Na pierwszym planie znajdują się drzewa, krzewy i trawy. Za nimi jest zalany teren. W tle znajdują się kolejne drzewa otoczone wodą.

Tam powódź zniszczyła infrastrukturę telekomunikacyjną, wodociągową i kanalizacyjną w wielu miastach oraz mniejszych miejscowościach, uszkodziła brzegi rzek i potoków na długości 4 090 km, spowodowała zamulenie odcinków koryt rzecznych i czasz zbiorników retencyjnych. Wyrządziła też znaczne szkody w lasach. Uszkodzone zostały m.in. szkółki i drogi leśne, mosty, przepusty i szlaki turystyczne. Konsekwencją długiego podtopienia było osłabienie, a niekiedy całkowite zniszczenie części drzewostanu.

Bilans powodzi to 114 ofiar śmiertelnych na terenie Czech, Niemiec i Polski (56) oraz straty materialne szacowane na około 12 mld złotych. W wyniku powodzi dach nad głową straciło 7 tys. ludzi, a około 40 tys. osób zostało pozbawionych dorobku całego życia. Ponad 9 tys. firm utraciło majątek. Całkowitemu lub częściowemu zniszczeniu uległo 680 tys. mieszkań, 843 szkoły, 4 tys. mostów, 14,4 tys. km dróg, 2 tys. km torów kolejowych, 613 km wałów przeciwpowodziowych i 665,8 tys. ha ziemi. Największe straty powódź spowodowała w województwie opolskim: zalanych zostało 87 tys. ha gruntów rolnych, 40 tys. osób trzeba było ewakuować z 26 tys. zalanych i uszkodzonych budynków.

Słownik