Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przypomnijmy definicję ostrosłupa prawidłowego czworokątnego:

Ostrosłup prawidłowy czworokątny to ostrosłup, który ma w podstawie kwadrat,  a ściany boczne są przystającymi trójkątami równoramiennymi.

Krawędzie ostrosłupa prawidłowego czworokątnego

Boki wielokąta znajdującego się w podstawie ostrosłupa nazywamy krawędziami podstawy.

Ostrosłup prawidłowy czworokątny ma cztery krawędzie podstawykrawędź podstawykrawędzie podstawy tej samej długości  – będziemy je oznaczać literą a. Każdy z odcinków łączących wierzchołki podstawy z wierzchołek ostrosłupa nazywamy krawędzią bocznąkrawędź bocznakrawędzią boczną – na rysunku oznaczony literą b. Ostrosłup prawidłowy czworokątny ma cztery krawędzie boczne tej samej długości.

Najkrótszy odcinek łączący wierzchołek ostrosłupa z płaszczyzną podstawy nazywamy wysokością ostrosłupa – na rysunku oznaczony literą H.

R1a8c6tGPLgBk

Spodek wysokości w ostrosłupie to rzut prostopadły wierzchołka na płaszczyznę podstawy. W ostrosłupie prostym spodek wysokości jest środkiem okręgu opisanego na podstawie tego ostrosłupa. W  ostrosłupie prawidłowym czworokątnym jest to więc punkt przecięcia przekątnych podstawy.

Przekątna podstawy ostrosłupa prawidłowego czworokątnego

W podstawie ostrosłupa prawidłowego czworokątnego znajduje się kwadrat. Przekątną tego kwadratu nazywamy przekątną podstawyprzekątna podstawyprzekątną podstawy ostrosłupa prawidłowego czworokątnego i będziemy ją oznaczać przez d. Przypomnijmy, że d=a2.

Wysokości ścian bocznych w ostrosłupie prawidłowym czworokątnym

Ściana boczna ostrosłupa prawidłowego czworokątnego jest trójkątem równoramiennym.

Wysokość tego trójkąta wychodzącą z wierzchołka ostrosłupa nazywamy wysokością ściany bocznej i będziemy ją oznaczać przez h. Jeżeli ściana boczna będzie trójkątem równobocznym (pamiętajmy, że nie musi tak być), to h=a32.

Oprócz wysokości poprowadzonej z wierzchołka ostrosłupa każda ze ścian bocznych ma jeszcze dwie inne wysokości tej samej długości poprowadzone z wierzchołków podstawy.

RAFcPbyHYntMU

Wysokości dwóch sąsiednich ścian bocznych ostrosłupa prawidłowego czworokątnego poprowadzone na tę samą krawędź boczną mają wspólny koniec na tej krawędzi.

RAOQX4g3lAlen
Przykład 1

Wszystkie krawędzie ostrosłupa prawidłowego czworokątnego mają tę samą długość. Obliczymy miarę kąta pomiędzy wysokościami sąsiednich ścian poprowadzonymi na tę samą krawędź boczną.

Rozwiązanie

Oznaczmy przez a długość krawędzi tego ostrosłupa. Przekątna podstawy tego ostrosłupa ma długość a2. Ściany boczne są trójkątami równobocznymi, więc wszystkie wysokości ścian bocznych mają długość a32.

Zróbmy rysunek pomocniczy:

R13RimdEoTJfr

Z twierdzenia cosinusów mamy:

2a2=3a24+3a24-2·3a24cosα

3a22cosα=-a22

cosα=-13

Zatem: α180°-70°=110°

Zależności między odcinkami w ostrosłupie prawidłowym czworokątnym

Rozważmy jeden z trójkątów, który powstaje przez poprowadzenie wysokości ściany bocznej – dzieli ona ścianę boczną na dwa trójkąty prostokątne.

RouZAQhof3GL5
Przykład 2

Obliczymy długość krawędzi bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego  przedstawionego  na rysunku.

Rozwiązanie

RLQnDpWnQodQZ

Ponieważ trójkąt EFB jest prostokątny to 6BE=sin72°.

Czyli BE=6sin72°.

Odczytujemy wartość sinusa z tabeli wartości funkcji trygonometrycznych i otrzymujemy długość krawędzi bocznej

BE=60,95116,31

Rozważmy następnie jeden z trójkątów, których bokami są: wysokość ostrosłupa, odcinek łączący punkt przecięcia przekątnych podstawy ze środkiem krawędzi podstawykrawędź podstawykrawędzi podstawy i wysokość ściany bocznej.

RGPxo20WlSlip
Przykład 3

Obliczymy wysokość ostrosłupawysokość ostrosłupawysokość ostrosłupa prawidłowego czworokątnego, którego wszystkie krawędzie mają długość 4.

Rozwiązanie

R1DbaDIQBi9FH

Ściana boczna tego ostrosłupa jest trójkątem równobocznym, a zatem

h=432=23

Obliczamy wysokość ostrosłupa korzystając z twierdzenia Pitagorasa

H2+22=232

H2+4=12

H2=8, a zatem H=22.

Kolejnym trójkątem prostokątnym, który możemy wykorzystywać do obliczania długości odcinków w ostrosłupie prawidłowym czworokątnym, jest trójkąt zawierający wysokość ostrosłupawysokość ostrosłupawysokość ostrosłupa, połowę przekątnej podstawy i krawędź bocznąkrawędź bocznakrawędź boczną.

R1epgiDyKxAYX
Przykład 4

Obliczymy długość krawędzi bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego o krawędzi podstawy 8 i wysokości 12.

Rozwiązanie

Obliczamy najpierw długość przekątnej podstawy d=82.

A zatem 12d=42.

Korzystając z twierdzenia Pitagorasa otrzymujemy

122+422=b2

144+32=b2

176=b2, a stąd b=411.

Wróćmy do pytania zawartego we wprowadzeniu.

Przykład 5

Obliczymy, ile szkła trzeba zużyć na szklaną piramidę stojącą przed Luwrem.

Rozwiązanie

R1U9vNzjdeRCq

Korzystając z twierdzenia Pitagorasa obliczamy wysokość ściany bocznejwysokość ściany bocznejwysokość ściany bocznej

212+17,52=h2

747,25=h2

Czyli h27,3 m

Stąd P=35·27,32=477,75 m2

A zatem na wszystkie ściany zużyjemy ok. 477,75·4=1911 m2 szkła.

Przykład 6

Obliczymy odległość spodka wysokości ostrosłupa prawidłowego czworokątnego o krawędzi podstawy długości 8 i wysokości długości 4 od krawędzi bocznej.

Rozwiązanie

Zrobimy rysunek pomocniczy:

R1IJKbkCfvBVY

Trójkąt BSE jest prostokątny oraz BS=12·82=42.

Obliczymy długość przeciwprostokątnej BE tego trójkąta. Z Twierdzenia Pitagorasa mamy: 422+42=BE2

Czyli BE=48=43.

Obliczmy pole trójkąta BSE:

P=12·4·42

Odległość SF spodka wysokości od krawędzi bocznej obliczymy korzystając z pola trójkąta BSE:

P=12·43·SF

82=23·SF

A stąd: SF=8223=463.

Przykład 7

W ostrosłupie prawidłowym czworokątnym krawędź boczna ma długość 63, a wysokość ostrosłupa 6. Obliczymy odległość spodka wysokości ostrosłupa od wysokości ściany bocznej poprowadzonej z wierzchołka ostrosłupa.

Rozwiązanie

Zrobimy rysunek pomocniczy

R8chwvRg9sBKn

Zgodnie z danymi z treści zadania BE=63SE=6.

Obliczymy długość krawędzi podstawy tego ostrosłupa. Najpierw obliczmy długość odcinka B S z twierdzenia Pitagorasa:

BS2+62=632.

Zatem: BS=62.

Krawędź podstawy ma długość BA=12 (odcinek BS to połowa przekątnej podstawy).

Mamy więc: GS=12·BA=6

Trójkąt GSE jest więc prostokątny i równoramienny, czyli EG=62SH=32.

A zatem odległość spodka wysokości ostrosłupa od wysokości ściany bocznej opuszczonej na krawędź podstawy wynosi 32.

Słownik

krawędź podstawy
krawędź podstawy

bok wielokąta znajdującego się w podstawie ostrosłupa

przekątna podstawy
przekątna podstawy

przekątna wielokąta znajdującego się w podstawie ostrosłupa

krawędź boczna
krawędź boczna

odcinek łączący wierzchołek podstawy z wierzchołkiem ostrosłupa

wysokość ostrosłupa
wysokość ostrosłupa

najkrótszy odcinek łączący wierzchołek ostrosłupa z płaszczyzną podstawy

wysokość ściany bocznej
wysokość ściany bocznej

wysokość trójkąta równoramiennego będącego ścianą boczną poprowadzona z wierzchołka ostrosłupa na krawędź podstawy