Przeczytaj
Wojna w Wietnamie
Wojna pomiędzy Demokratyczną Republiką Wietnamu a francuskimi wojskami kolonialnymi trwała do 1954 roku. Zakończyło ją zdobycie przez oddziały wietnamskiej organizacji Viet MinhViet Minh, którą kierował charyzmatyczny polityk Ho Chi MinhHo Chi Minh, twierdzy francuskiej w Dien Bien Phu 7 maja 1954 roku. Na mocy układów w Genewie, zgodnie z propozycjami dyplomatów francuskich i amerykańskich, Wietnam podzielono wzdłuż 17 równoleżnika na dwa państwa: północną Demokratyczną Republikę Wietnamu (DRW) i Republikę Wietnamu Południowego, gdzie wpływy zachowały Stany Zjednoczone.
Mimo postanowień pokojowych w żadnym z państw wietnamskich nie wprowadzono demokracji. Na północy rządy sprawował komunistyczny Viet Minh, a na południu zapanowała prozachodnia dyktatura reprezentowana przez Ngo Dinh Diema, antykomunisty i gorliwego katolika. Opozycję wobec dyktatora wspierali północnowietnamscy komuniści, którzy głosili hasła zjednoczenia Wietnamu. W 1961 r. powstała tajna armia wyzwoleńcza WietkongWietkong, kierowana i uzbrajana przez DRW, która rozpoczęła działania partyzanckie na południu. W 1964 r. Wietkong ostrzelał okręt amerykański (tzw. incydent w Zatoce Tonkińskiej), co skłoniło Stany Zjednoczone do wkroczenia do Wietnamu i rozpoczęcia działań wojennych przeciwko partyzantom z północnego Wietnamu. Ich bazą wypadową i głównym źródłem zaopatrzenia był Wietnam Południowy. Natomiast bojownicy Wietkongu wykorzystywali do przerzutu broni, zaopatrzenia i ludzi tzw. szlak Ho Chi Minha, czyli system tajnych tras łączących Wietnam Północny z Południowym, a przebiegający przez Kambodżę i Laos.
W 1965 r. Amerykanie rozpoczęli bombardowania celów wojskowych i strategicznych miejsc położonych na północ od 17 równoleżnika. W wojnie tej pośrednio uczestniczyły także ZSRS i Chiny, które z kolei dostarczały północnemu Wietnamowi broń, sprzęt i instruktorów wojskowych. Początkowo społeczeństwo amerykańskie poparło wojnę, której celem było postawienie tamy ekspansji komunizmu w Azji i tym samym zwiększenie bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych. Z czasem jednak armia amerykańska, pomimo ogromnej przewagi technicznej nad przeciwnikiem, zaczęła ponosić coraz większe straty. Wojna partyzancka prowadzona w trudnych warunkach tropikalnej dżungli zmuszała Stany Zjednoczone do coraz większego wysiłku militarnego, który w oczach amerykańskiej opinii publicznej nie przynosił rezultatów. W 1968 r. w Indochinach walczyło już ponad pół miliona Amerykanów.
- 1. zestaw danych:
- Konflikt: I wojna światowa
- Liczba Amerykanów zaklasyfikowanych do poboru: 24234000
- Liczba powołanych do służby wojskowej: 2820000
- 2. zestaw danych:
- Konflikt: II wojna światowa
- Liczba Amerykanów zaklasyfikowanych do poboru: 36677000
- Liczba powołanych do służby wojskowej: 10022000
- 3. zestaw danych:
- Konflikt: wojna koreańska
- Liczba Amerykanów zaklasyfikowanych do poboru: 9123000
- Liczba powołanych do służby wojskowej: 1560000
- 4. zestaw danych:
- Konflikt: wojna wietnamska
- Liczba Amerykanów zaklasyfikowanych do poboru: 75717000
- Liczba powołanych do służby wojskowej: 1759000
Żołnierze amerykańscy nie zdołali pokonać partyzantki komunistycznej w Wietnamie Południowym. Podczas walk stosowali różne drastyczne metody, np. samoloty zrzucały napalmnapalm i podpalali dżunglę oraz całe wioski z partyzantami i ludnością cywilną. Wykorzystywali również herbicydy, czyli chemiczne środki roślinobójcze, aby niszczyć dżunglę, która była schronieniem dla oddziałów komunistycznych.
Symulacja przedstawia objętość użytych herbicydów przez armię amerykańską podczas wojny wietnamskiej. Rok 1962 - objętość herbicydów 17 171 galonów, rok 1963 - objętość herbicydów 74 760 galonów, rok 1964 - objętość herbicydów 281 607 galonów, rok 1965 - objętość herbicydów 664 657 galonów, rok 1966 - objętość herbicydów 2 535 788 galonów, rok 1967 - objętość herbicydów 5 123 353 galony, rok 1968 - objętość herbicydów 5 089 010 galonów, rok 1969 - objętość herbicydów 4 558 817 galonów, rok 1970 - objętość herbicydów 758 966 galonów, rok 1971 - objętość herbicydów 10 039 galonów.
Na podstawie danych i wykresu wskaż, w jakim okresie doszło do zintensyfikowania działań wojennych USA przeciwko partyzantom Wietkongu.
Nastroje pacyfistycznepacyfistyczne wzrastały w Stanach Zjednoczonych wraz z liczbą powracających do kraju poległych, rannych i okaleczonych psychicznie „amerykańskich chłopców”. Dodatkowo media donosiły o dokonywanych przez oddziały marines (piechoty morskiej) zbrodniach wojennych i skutkach użycia straszliwej broni zapalającej – napalmu. Stany Zjednoczone zaczęły przegrywać wojnę propagandowo i moralnie, zwłaszcza po ujawnieniu zbrodni w My Lai, gdzie Amerykanie zamordowali ponad 100 osób, także kobiet i dzieci, przy czym dopuścili się gwałtów. Wywoływało to niechęć obywateli do własnych żołnierzy. Nastroje te podsycała popularność ruchu hipisowskiego.
W 1968 r. wybory prezydenckie wygrał Richard Nixon, który obiecywał zakończenie walk. Pięć lat później, w 1973 r., w Paryżu podpisano zawieszenie broni, a Amerykanie wycofali się z Wietnamu. Dwa lata później wojska północnowietnamskie, łamiąc porozumienie, opanowały cały kraj, a Wietnam został zjednoczony pod władzą komunistyczną.
Kambodża Czerwonych Khmerów
Wyjaśnij znaczenie tego typu miejsc pamięci.
W sąsiadującej z Wietnamem Kambodży, mimo prób, nie udało się Amerykanom utrwalić władzy, na którą mieliby wpływ. Gdy w 1975 r. wycofali się z Indochin, Kambodżę opanowali członkowie lokalnej partyzantki komunistycznej, określani jako Czerwoni KhmerzyKhmerzy, pod przewodnictwem Pol PotaPol Pota. Wprowadzili oni okrutny terror, niespotykany nawet w innych krajach komunistycznych. Demokratyczna Kampucza (nowa nazwa Kambodży) została całkowicie odizolowana od świata, społeczeństwo miało zostać przekształcone w komunistyczne – od razu, „bez szczebli pośrednich”. Khmerzy uznali, że jedynie profil rolniczy odpowiada ideałom komunistycznym, dlatego zniszczyli miasta, a wszystkich mieszkańców skierowali do skolektywizowanychskolektywizowanych gospodarstw rolnych, będących praktycznie obozami pracy pod nadzorem wojska.
Zamknięto szkoły, szpitale, świątynie, fabryki, banki i właściwie wszystkie instytucje funkcjonujące we współczesnym społeczeństwie. Całkiem zniesiono własność prywatną. Bezwzględnie mordowano „wrogów ludowych”, czyli przedstawicieli mniejszości narodowych (przede wszystkim Wietnamczyków), duchownych i inteligencji. Nie wiadomo, ile dokładnie ofiar pochłonął reżim Pol Pota. Historycy szacują, że było to ok. 25 proc. populacji, czyli 2 mln ludzi. Rządy Pol Pota zostały obalone w 1979 r. przez wietnamskie dywizje oraz siły kambodżańskiej opozycji.
Konflikt między Demokratyczną Kampuczą a Wietnamem trwał od maja 1975 roku, kiedy kambodżańskie siły zbrojne zaatakowały wyspę Phú Quốc. Wietnamczycy odparli wojska Demokratycznej Kampuczy i dodatkowo zajęli kampuczańskie wyspy Koh Poulo Wai. We wrześniu 1977 roku konflikt ponownie się nasilił. Kampucza najechała kilka wietnamskich wiosek położonych tuż przy granicy. Wietnam odparł atak, przechodząc do kontrofensywy. W drugiej połowie 1978 roku Wietnamczycy otrzymali wsparcie od ZSRS, który dostarczył im m.in. sprzęt wojskowy i 25 grudnia uderzyli w Kampuczę. Dnia 7 stycznia 1979 roku wkroczyli do stolicy Phnom Penh. Demokratyczna Kampucza upadła, a w jej miejsce powołano Ludową Republikę Kampuczy. Nowy rząd rozpoczął odbudowę kraju wyniszczonego rządami Pol Pota. Czerwoni Khmerzy schronili się w dżungli na zachodzie kraju oraz w Tajlandii. Zyskali poparcie Chin oraz Stanów Zjednoczonych i innych krajów zachodnich, które chcąc osłabić Wietnam uznały rząd na uchodźstwie za prawowitych przedstawicieli Kambodży w ONZ. W 1997 roku Pol Pot w wyniku czystek partyjnych został skazany na dożywotni areszt domowy, gdzie 15 kwietnia 1998 roku zmarł.
Słownik
(z łac. collectivus – zbiorowy, wspólny) nadanie formy kolektywnej, przekształcenie drobnych indywidualnych gospodarstw rolnych w wielkie spółdzielcze przedsiębiorstwa rolne
bojowy środek zapalający; w czasie wojny wietnamskiej używany przez wojska amerykańskie do wypalania puszczy
(z łac. pacificus – wprowadzający pokój, pax, D. pacis – pokój + facere – czynić) ruch społeczno‑polityczny propagujący pokój; potępiający wszystkie wojny bez względu na ich charakter, zarówno wojny sprawiedliwe (np. wojna obronna), jak i niesprawiedliwe (np. agresja na inne państwo)
(ang. Vietcong, wiet. Việt Cộng) nazwa stworzona przez południowowietnamskich polityków i przyjęta przez żołnierzy amerykańskich, a potem przez światowe media, na określenie komunistycznej partyzantki w Wietnamie Południowym
(skrót od wiet. Việt Nam Ðộc Lập Ðồng Minh Hội) Liga Niepodległości Wietnamu – organizacja założona w 1941 r. przez wietnamskie stronnictwa niepodległościowe związane z Komunistyczną Partią Indochin, której celem było uniezależnienie Wietnamu od Francji, a podczas II wojny światowej – Japonii
naród zamieszkujący Kambodżę, posługujący się językiem khmerskim; jako liczna mniejszość narodowa występują w Tajlandii i Wietnamie
Słowa kluczowe
wojna wietnamska, Wietnam, Czerwoni Khmerzy, Kampucza, Kambodża, Pol Pot, Indochiny, świat po II wojnie światowej, zimna wojna
Bibliografia
The Encyclopedia of the Vietnam War: A Political Social, and Military History, pod red. S.C. Tuckera, Santa Barbara 2011.
P.F. Idling, Uśmiech Pol Pota, tłum. M. Kalinowski, Wołowiec 2010.
Najnowsza historia świata, t. 1, 1945–1963, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.