bg‑azure

Rodzaje receptorów i sposoby ich klasyfikacji

R1Ew1tSWOkb1u1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Receptory – podział ze względu na:
    • Elementy należące do kategorii Receptory – podział ze względu na:
    • Nazwa kategorii: Źródło bodźca
      • Elementy należące do kategorii Źródło bodźca
      • Nazwa kategorii: Eksteroreceptory
        • Elementy należące do kategorii Eksteroreceptory
        • Nazwa kategorii: Kontakt z bodźcem (sposób działania)
          • Elementy należące do kategorii Kontakt z bodźcem (sposób działania)
          • Nazwa kategorii: Telereceptory
            • Elementy należące do kategorii Telereceptory
            • Nazwa kategorii: Wzroku
              • Elementy należące do kategorii Wzroku
              • Nazwa kategorii: Czopki
              • Nazwa kategorii: Pręciki
              • Koniec elementów należących do kategorii Wzroku
            • Nazwa kategorii: Węchu
            • Nazwa kategorii: Słuchu
            • Nazwa kategorii: Równowagi
            • Koniec elementów należących do kategorii Telereceptory
          • Nazwa kategorii: Kontaktoreceptory
            • Elementy należące do kategorii Kontaktoreceptory
            • Nazwa kategorii: Smaku
            • Nazwa kategorii: Dotyku i nacisku
            • Nazwa kategorii: Bólowe (nocyceptory)
            • Nazwa kategorii: Termoreceptory
              • Elementy należące do kategorii Termoreceptory
              • Nazwa kategorii: Zimna
              • Nazwa kategorii: Ciepła
              • Koniec elementów należących do kategorii Termoreceptory
              Koniec elementów należących do kategorii Kontaktoreceptory
            Koniec elementów należących do kategorii Kontakt z bodźcem (sposób działania)
          Koniec elementów należących do kategorii Eksteroreceptory
      • Nazwa kategorii: Interoreceptory
        • Elementy należące do kategorii Interoreceptory
        • Nazwa kategorii: Lokalizację receptora
          • Elementy należące do kategorii Lokalizację receptora
          • Nazwa kategorii: Proprioreceptory
          • Nazwa kategorii: Wisceroreceptory
          • Nazwa kategorii: Angioreceptory
          • Koniec elementów należących do kategorii Lokalizację receptora
          Koniec elementów należących do kategorii Interoreceptory
        Koniec elementów należących do kategorii Źródło bodźca
    • Nazwa kategorii: Charakter bodźca lub stymulacji
      • Elementy należące do kategorii Charakter bodźca lub stymulacji
      • Nazwa kategorii: Chemoreceptory
        • Elementy należące do kategorii Chemoreceptory
        • Nazwa kategorii: Smaku
        • Nazwa kategorii: Węchu
        • Koniec elementów należących do kategorii Chemoreceptory
      • Nazwa kategorii: Termoreceptory
        • Elementy należące do kategorii Termoreceptory
        • Nazwa kategorii: Zimna
        • Nazwa kategorii: Ciepła
        • Koniec elementów należących do kategorii Termoreceptory
      • Nazwa kategorii: Fotoreceptory
        • Elementy należące do kategorii Fotoreceptory
        • Nazwa kategorii: Czopki
        • Nazwa kategorii: Pręciki
        • Koniec elementów należących do kategorii Fotoreceptory
      • Nazwa kategorii: Mechanoreceptory
        • Elementy należące do kategorii Mechanoreceptory
        • Nazwa kategorii: Dotykowe (tangoreceptory)
        • Nazwa kategorii: Ucisku (presoreceptory)
        • Koniec elementów należących do kategorii Mechanoreceptory
      • Nazwa kategorii: Magnetoreceptory
      • Nazwa kategorii: Elektroreceptory
      • Nazwa kategorii: Osmoreceptory
      • Nazwa kategorii: Baroreceptory
      • Nazwa kategorii: Receptory bólowe (nocyceptory)
      • Koniec elementów należących do kategorii Charakter bodźca lub stymulacji
      Koniec elementów należących do kategorii Receptory – podział ze względu na:
Receptory – kryteria podziału.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑cyan

Ze względu na źródło bodźca receptory dzielą się na:

R6lBkFOEqLKkb
Eksteroreceptory Odbierają bodźce ze środowiska zewnętrznego. Dzielimy je ze względu na styczność z bodźcem na:
  • telereceptory – odbierają bodźce docierające z pewnej odległości (np. receptory wzroku, słuchu i równowagi, powonienia);
  • kontaktoreceptory – odbierają bodźce działające bezpośrednio na receptor (np. receptory smakowe, dotyku i nacisku, bólowe, termoreceptory)., Interoreceptory Znajdują się wewnątrz ciała i odbierają bodźce ze środowiska wewnętrznego. Ze względu na lokalizację receptory dzielą się na:
  • proprioreceptory – znajdują się w narządach ruchu (stawowe, mięśniowe); informują o położeniu ciała oraz o lokalizacji jego części względem siebie (kinestezja);
  • wisceroreceptory – znajdują się w narządach wewnętrznych; informują o stanie poszczególnych narządów;
  • angioreceptory – znajdują się w naczyniach krwionośnych; informują o stanie środowiska w naczyniach.
  • bg‑cyan

    Ze względu na charakter bodźca bądź stymulacji receptory dzielą się na:

    bg‑gray1

    Chemoreceptory

    Chemoreceptory rozróżniają substancje chemiczne w wodzie, powietrzu i płynach ciała. Wyróżnia się wśród nich receptoryreceptorreceptory:

    R1FEhLh5UGtBq
    Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.

    Receptory smaku znajdują się w kubkach smakowychkubki smakowekubkach smakowych na języku oraz w błonie śluzowej gardła, migdałków, podniebienia. Komórki receptorowe mają na swojej powierzchni mikrokosmki, które odbierają pięć smaków: słodki, słony, kwaśny, gorzki oraz umami. Chemoreceptory są wrażliwe jedynie na substancje chemiczne rozpuszczone w wodzie. Im bardziej płynna potrawa, tym wyraźniej czujemy jej smak.

    Receptory węchu w postaci komórek receptorowych zaopatrzonych w rzęski występują w nabłonku zmysłowym wyścielającym dolną część jamy nosowej. Reagują one na związki chemiczne obecne w powietrzu oraz uwalniane z pokarmów znajdujących się w jamie ustnej.

    RdQNnc5vjRRGG
    U owadów receptory węchu zlokalizowane są na włoskach czuciowych występujących głównie na czułkach, ale także na stopach i w okolicach otworu gębowego. Chemoreceptory na czułkach samca ćmy potrafią wyczuć substancje zapachowe wydzielane przez samicę nawet z odległości 3km. Zmysł chemiczny pozwala owadom lokalizować i wybrać właściwy pokarm, znaleźć partnera płciowego, miejsce gniazdowania.
    Źródło: Pixabay, domena publiczna.
    bg‑gray1

    Termoreceptory

    Termoreceptory kręgowców mają postać ciałek zmysłowych rozsianych w skórze właściwej. Reagują na spadek lub wzrost temperatury otoczenia względem temperatury ciała. Dzielą się na receptory:

    R1LTjQbsLnZSk
    Na pierwszej ilustracji schemat kolby końcowej Krausego. Znajduje się tu rozszerzający się ku górze kształt zbliżony do okręgu. Na jego zewnętrznej krawędzi warstwa komórek z owalnymi, regularnie rozmieszczonymi punktami, podpisana jako torebka łącznotkankowa. W środku całą przestrzeń wypełniają liczne nieregularne linie zakończone punktami oznaczonymi jako włókna nerwowe. Na drugiej ilustracji schemat ciała zmysłowego Ruffiniego. Od szerokiego, niebieskiego, poziomo ułożonego kanału wypełnionego nieregularnymi niebieskimi liniami podpisanego torebka łącznotkankowa odchodzi prostopadle w dół węższy kanał wypełniony nieregularnymi liniami podpisany włókna nerwowe.
    Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

    Niektóre gatunki zwierząt, np. pijawki, pluskwy, pytony czy grzechotniki, mają receptory służące do wykrywania podczerwieni. Promieniowanie podczerwone jest źródłem ciepła, które emitowane przez zwierzęta stałocieplne pobudza receptory, ułatwiając zlokalizowanie ofiary. Najbardziej czułe receptory podczerwieni ma chrząszcz Melanophila consputa, który bytuje w martwym lub uszkodzonym przez pożary drewnie. Potrafi on rozpoznać pożar nawet z odległości 130 km.

    bg‑gray1

    Fotoreceptory

    Fotoreceptory wykazują wrażliwość na fotony światła. Wyróżniamy czopki i pręciki w siatkówce oka.

    U parzydełkowców i wolno żyjących płazińców – wirków występują oczka proste. Mają one postać miseczkowatych zagłębień zawierających warstwę światłoczułych komórek – fotoreceptorów. Umożliwiają wykrywanie kierunku padania światła oraz jego intensywności, ale nie pozwalają na widzenie przedmiotów.

    RsuA7nzagofR8
    U owadów występują oczy złożone, składające się z różnej ilości pojedynczych oczek – omatidiów (u ważki jest ich około 28 tys.). Każde oczko widzi światło (jego natężenie) z niewielkiej części pola widzenia. Powstający obraz stanowi mozaikę punktów o różnej jasności odbieranych przez poszczególne omatidia. Owady reagują na ruch. Obraz, który odbierają, jest nieostry.
    Źródło: Pixabay, domena publiczna.

    W siatkówce oka kręgowców znajdują się dwa typy fotoreceptorów, które różnią się od siebie kształtem i funkcją. Pręciki nie rozróżniają barw, za to dobrze funkcjonują o zmroku, pozwalając na widzenie skotopowewidzenie skotopowewidzenie skotopowe (czarno‑białe). Receptory te umożliwiają dostrzeganie konturów i ruchu przedmiotów. Czopki natomiast umożliwiają widzenie fotopowewidzenie fotopowewidzenie fotopowe (barwne). Zapewniają ostrość widzenia, a najlepiej funkcjonują w dzień. Zarówno czopki, jak i pręciki zaliczamy do fotoreceptorów, telereceptorów i eksteroreceptorów.

    R1GFxROibaMMb1
    Na ilustracji przekrój poprzeczny przez oko kręgowców. Widoczne jest ujście nerwu wzrokowego, wnętrze oka z naczyniami krwionośnymi, wypełniająca je galaretowata substancja, źrenica a także tęczówka. Na powierzchni siatkówki otaczającej gałkę oczną wyznaczony jest punkt, którego okrągłe powiększenie umieszczone jest po prawej stronie modelu oka. Od góry przedstawiona jest pomarańczowa warstwa komórek z liniami łączącymi ją z kolejną, zaznaczoną na różowo warstwą komórek. Odchodzą od niej różowe krople, a pomiędzy nimi żółte krople, które opadając w dół łączą się z żółtą warstwą komórek. Ostatnia, zielona warstwa składa się z pionowych pręcików oznaczonych cyfrą 1 i umieszczonymi na nich brązowymi czopkami podpisanymi cyfrą 2.
    Czopki i pręciki odpowiadają za prawidłowe widzenie. Czopki działają w dobrych warunkach oświetlenia. Odpowiadają za percepcję kolorów (niebieskiego, czerwonego i zielonego). Rozmieszczenie czopków jest nierównomierne, a miejsce ich największego zagęszczenia nazywa się plamką żółtą. W odróżnieniu od nich pręciki odpowiadają za widzenie zarysów i nie wymagają pełnego światła. Prawidłowe widzenie zależy od występowania odpowiedniej liczby czopków i pręcików o każdej porze dnia. Brak czopków powoduje ślepotę, czyli brak zdolności widzenia, natomiast brak pręcików skutkuje ślepotą zmierzchową, czyli brakiem widzenia przy niewielkim oświetleniu. Najnowsze badania pokazują, że pręciki mogą wspomagać czopki w odbieraniu bodźców w warunkach jasnego oświetlenia.
    Źródło: Manu5, www.scientificanimations.com, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
    bg‑gray1

    Mechanoreceptory

    Mechanoreceptory reagują na odkształcenie tkanek. Wśród nich wyróżnia się m.in. receptory:

    RbCOFE69jqg6f
    mechanoreceptory reagują na odkształcenie tkanek, wyróżnia się np. receptory:, dotykowe (tangoreceptory) ciałko blaszkowate Vatera-Paciniego,, uścisku (pressoreceptory) reagujące na fale dźwiękowe – narząd ślimakowy ucha wewnętrznego;
    RhrgLwGfEW8iY1
    Przekrój przez ludzką skórę z zaznaczonymi na niej warstwami i występującymi w niej receptorami: 1. Ciałka Rufiniego w kształcie niebieskich, półkolistych poziomych linii nie stykających się ze sobą, do których prowadzi od dołu linia, wypełnionych nieregularnymi, cieńszymi kreskami zakończonymi punktami. 2. Ciałka blaszkowate (ciałka Vatera – Paciniego) w kształcie odwróconej do góry nogami zielonej łezki, którą wypełniają coraz mniejsze linie w tym samym kształcie. Na ich tle zielne punkty. 3. Kolby końcowe Krausego w kształcie zbliżonym do okręgu, zwężającym się na dole. W środku całą przestrzeń wypełniają liczne nieregularne linie zakończone punktami. 4. Wolne zakończenia nerwowe oznaczone za pomocą nieregularnych żółtych linii, rozgałęziających się na końcach. 5. Ciałka Meissnera w owalnym kształcie, z wypełniającymi je zielonymi, nieregularnymi, spiralnymi liniami z oznaczonymi na nich punktami. 6. Ciałka Merkla oznaczone za pomocą nieregularnych fioletowych linii, rozgałęziających się na końcach i zakończonych elementami kształtem przypominającymi niewielkie kokardki. 7. Naskórek – na obrazku na górze przekroju, zaznaczony jako pomarańczowe, wielokątne elementy łączące się ze sobą. 8. Skóra właściwa – znajduje się pod naskórkiem, na ilustracji ujęta jako różowa, jednolita warstwa. 9. Tkanka podskórna - zbudowana z okrągłych, nieregularnie ułożonych komórek. 10. Gruczoł potowy – odchodzący od powierzchni naskórka kanalik, który kończy się w skórze właściwej jako nieregularny zwój. 11. Włos – wyrasta ponad powierzchnię skóry, przechodzi przez skórę właściwą, a swój początek ma w warstwie podskórnej. Mieszek włosowy w kształcie odwróconego serca, z niego wyrasta włos właściwy.
    Dzięki obecnym w skórze licznym i różnorodnym receptorom pełni ona rolę narządu zmysłu czucia powierzchniowego. Blisko powierzchni skóry znajdują się mechanoreceptory wrażliwe na delikatny dotyk, mający postać bodźca o bardzo małej energii. Głębiej w skórze właściwej rozmieszczone są receptory reagujące na silniejszy nacisk i drgania – bodźce o dużej energii.
    Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

    W mięśniach znajdują się mechanoreceptory w postaci wrzecionek nerwowo‑mięśniowych wrażliwych na rozciąganie włókien mięśniowych. Składają się one z łącznotkankowej torebki, która zawiera włókna mięśniowe poprzecznie prążkowane, oplecione zakończeniami neuronów czuciowych i ruchowych.

    Mechanoreceptory odbierające informacje o ruchu i położeniu ciała znajdują się w uchu wewnętrznym: kanałach półkolistych oraz woreczku i łagiewce. Trzy kanały półkoliste ucha wewnętrznego ułożone prostopadle do siebie w trzech płaszczyznach wykrywają skręty głowy i przyspieszenie kątowe. Każdy z kanałów jest wypełniony płynem (endolimfą), a na jego końcu znajduje się ampułka. Zawiera ona pęczek mechanoreceptorów z rzęskami zanurzonymi w galaretowatej osłonce (osklepku). Skręty głowy wywołują ruch endolimfy, który powoduje wyginanie się osklepka i rzęsek, co inicjuje powstanie impulsu nerwowego.

    RXcChQZt4BY9z1
    W uchu wewnętrznym kręgowców znajduje się przewód ślimakowy wypełniony płynem – endolimfą. Wewnątrz ślimaka leży właściwy narząd słuchu – narząd spiralny (Cortiego). Jest on zbudowany z mechanoreceptorów (będących jednocześnie eksteroreceptorami i telereceptorami), czyli komórek rzęsatych rozmieszczonych na błonie podstawnej i przykrytych błoną pokrywową (pokrywającą). Rozpięte między dwoma błonami rzęski odbierają drgania endolimfy. Powstały impuls nerwowy przekazywany jest do ośrodków w mózgowiu.
    Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

    Mechanoreceptory równowagi reagują na ruch płynu lub osiadające ziarna węglanu bądź fosforanu wapnia, które powodują odkształcenia struktur powierzchni komórek. U nasady pierwszej pary czułków raka czy homara, na brzegu parasola meduzy krążkopławów oraz u głowonogów i wirków występują narządy równowagi zwane statocystami. Mają one postać pęcherzyka, którego ściany budują mechanoreceptory zaopatrzone w rzęski. Wnętrze statocysty wypełnia płyn, w którym pływa ziarno węglanu wapnia lub fosforanu wapnia – statolitotolit, statolitstatolit. Gdy zwierzę zmienia swoje położenie, statolit podrażnia rzęski mechanoreceptorów. W odpowiedzi na powstały impuls nerwowy komórki mięśniowe kurczą się i przywracają zwierzęciu właściwą pozycję.

    R18MmWwZBUWuz
    Na ciele owadów występują włoski, które odbierając bodźce mechaniczne, pełnią rolę mechanoreceptorów. Włoski zlokalizowane na czułkach komara wyczuwają wibracje skrzydeł lecącej samicy. U pszczół pozwalają określić szybkość lotu. Pluskwiaki za ich pomocą wykrywają drgania powietrza wywołane przez zbliżającego się wroga. Z kolei owady wodne są dzięki nim informowane o sile ciążenia.
    Źródło: Pixabay, domena publiczna.
    Dla zainteresowanych

    Mechanoreceptorem jest także neuromast – ciałko czuciowe, które występuje w skórze i linii nabocznej ryb oraz kijanek płazów. Neuromasty ułożone są szeregowo wzdłuż boku ciała. Zwykle mieszczą się w zagłębieniach skóry, w rynience lub są zamknięte w wypełnionym śluzem kanale, który łączy się przez liczne otworki z powierzchnią skóry. Receptory te są wrażliwe na ruchy wody, informując o kierunku i sile jej prądów.

    bg‑gray1

    Magnetoreceptory

    Ri5RPiuNFo9Rv1
    Rudzik (Erithacus rubecula) należy do ptaków wędrujących. Przemieszczając się, dostosowuje receptory do odbioru zmieniającego się pola magnetycznego Ziemi.
    Źródło: Diamonddavej, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

    Magnetoreceptory reagują na zmiany natężenia i kierunku pola magnetycznego. Mają postać znajdującego się w czaszce drobnego ziarenka magnetytu – minerału zawierającego żelazo.

    Magnetoreceptory działają jak kompas. Receptor ten jest wykorzystywany w czasie migracji przez ryby, ptaki, żółwie, a także motyle. Pole magnetyczne wykorzystują również psy, które załatwiając swoje potrzeby fizjologiczne, ustawiają się w kierunku północ–południe.

    bg‑gray1

    Elektroreceptory

    RHkyUNEFO5jgZ1
    Pod skórą suma elektrycznego (Malapterurus electricus) znajdują się elektroreceptory oraz narząd elektryczny generujący prąd o napięciu 350 V.
    Źródło: Stan Shebs, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

    Elektroreceptory reagują na zmiany natężenia i kierunku pola elektrycznego.

    Receptory te występują u stekowców (np. na dziobie u dziobaka) oraz u niektórych gatunków ryb chrzęstno- i kostnoszkieletowych. Dzięki nim zwierzę orientuje się w środowisku, lokalizuje zagrożenie czy ofiarę.

    bg‑gray1

    Osmoreceptory

    Osmoreceptory reagują na zmiany ciśnienia osmotycznego. Znajdują się w jądrze nadwzrokowym i przykomorowym podwzgórzapodwzgórzepodwzgórza.

    Wzrost ciśnienia osmotycznego w płynach ustrojowych (głównie we krwi) powoduje pobudzenie osmoreceptorów, w wyniku czego następuje wyzwolenie uczucia pragnienia oraz wzmożone wydzielanie hormonu wazopresynywazopresynawazopresyny. Hormon ten przyczynia się do zwiększonego wchłaniania zwrotnego wody w kanalikach nerkowych, zapobiegając nadmiernemu jej wydalaniu z moczem.

    bg‑gray1

    Baroreceptory

    Baroreceptory to receptory wrażliwe na rozciąganie ścian naczyń krwionośnych spowodowane nagłym wzrostem tętniczego ciśnienia krwi.

    Występują w ścianie łuku tętnicy głównej i w miejscu rozwidlenia tętnicy szyjnej. Pobudzenie baroreceptorów podczas rozciągania ścian tętnic przez wzrost ciśnienia krwi powoduje, za pośrednictwem nerwu błędnegonerw błędnynerwu błędnego, odruchowe rozszerzenie tętniczek i zwolnienie czynności serca, a w konsekwencji obniżenie tętniczego ciśnienia krwi.

    bg‑gray1

    Nocyceptory

    Nocyceptory, czyli receptory bólu, odbierają bodźce uszkadzające tkanki i dostarczają wrażeń bólowych.

    Receptory te występują w naskórku, skórze właściwej, błonach śluzowych czy stawach w postaci wolny zakończeń nerwowych. Reagując na bodźce uszkadzające tkanki, pełnią funkcję ochronną – ostrzegają organizm przed szkodliwym bodźcem i uruchamiają mechanizmy obronne.

    R1DzHUa3YwQyt
    Schemat budowy nocyceptorów.
    Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
    Ciekawostka

    Niektóre receptory mogą reagować na bodźce inne niż właściwe dla ich funkcji. Nocyceptory i termoreceptory człowieka reagują na kapsaicynę zawartą w odmianach papryki (Capsicum sp.) o ostrym smaku, a receptory zimna są aktywowane mentolem.

    Słownik

    kubki smakowe
    kubki smakowe

    zmodyfikowane komórki nabłonkowe rozmieszczone na języku w i jamie ustnej, będące receptorami smaku wrażliwymi na substancje chemiczne rozpuszczone w wodzie; w zależności od klasyfikacji zaliczane do chemoreceptorów, kontaktoreceptorów i eksteroreceptorów

    narząd Cortiego (spiralny)
    narząd Cortiego (spiralny)

    właściwy narząd słuchu w uchu wewnętrznym kręgowców, zawierający komórki słuchowe (rzęsate) odbierające bodźce mechaniczne w postaci drgań

    nerw błędny
    nerw błędny

    najdłuższy nerw, stanowiący dziesiątą z 12 par nerwów czaszkowych; unerwia opony mózgowe, gardło, krtań oraz narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej

    omatidium
    omatidium

    pojedyncze oczko proste będące elementem oka złożonego stawonogów

    otolit, statolit
    otolit, statolit

    ziarno węglanu wapnia lub fosforanu wapnia, wchodzące w skład narządu zmysłu słuchu i równowagi; wywiera ucisk na rzęski komórek receptorowych, informując o kierunku działania siły ciężkości

    podwzgórze
    podwzgórze

    część mózgu położona w międzymózgowiu, siedlisko ośrodków regulujących podstawowe funkcje życiowe i popędy, takie jak: pobieranie pokarmu i wody, termoregulacja, popęd płciowy, lęk i agresja; bierze udział w regulacji rytmów biologicznych, jest gruczołem dokrewnym i kontroluje wydzielanie innych gruczołów

    receptor
    receptor

    wyspecjalizowana komórka zdolna do odbierania informacji ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego organizmu oraz przetwarzania energii działającego bodźca na impuls nerwowy, który drogami nerwowymi przekazywany jest do ośrodkowego układu nerwowego

    wazopresyna
    wazopresyna

    hormon wytwarzany w podwzgórzu, a magazynowany w tylnym płacie przysadki mózgowej; wzmagając wchłanianie zwrotne wody w kanalikach nerkowych, powoduje zmniejszenie wydalania wody przez nerki; pobudza skurcz mięśni gładkich, głównie naczyń krwionośnych

    widzenie fotopowe
    widzenie fotopowe

    widzenie dzienne; praca narządu wzroku w warunkach normalnego oświetlenia; w rozpoznawaniu bodźców uczestniczą wyłącznie czopki

    widzenie skotopowe
    widzenie skotopowe

    widzenie nocne; praca narządu wzroku w niekorzystnych oświetleniowo warunkach; w rozpoznawaniu bodźców uczestniczą wyłącznie pręciki; podczas widzenia skotopowego człowiek widzi świat czarno‑biały, pozbawiony innych barw