Społeczeństwa tradycyjne

Społeczeństwo tradycyjne jest modelem (stadium rozwoju) następującym po koczowniczo‑łowieckich formach życia zbiorowego. Rozkwit tej formy organizacji społecznej datuje się na okres rewolucji neolitycznej. Charakteryzuje się przejściem na osiadły tryb życia, w wyniku czego m.in. powstały i rozwijały się miasta oraz pojawiły się nierówności majątkowe. Gospodarka została oparta na uprawie roli (dwie trzecie zatrudnienia). Zmiany te pozwoliły ludzkości na formowanie większych niż dotychczas wspólnot lokalnych.

Cechy społeczeństwa tradycyjnego

Rt7tGqbo131Q31

Obraz przedstawia mężczyznę w długiej szacie. Mężczyzna stoi przy stole, mierzy coś cyrklem. Na podłodze leżą książki.

Pierwotnie społeczności te były stosunkowo małe, związane więzami pokrewieństwa, mało mobilne w przestrzeni geograficznej, generujące kulturę opartą na przekazie ustnym, dość trwałą. Wartości kulturowe przejmowane od starszyzny kultywowano bezdyskusyjnie, co wzmacniano paradygmatem religijnym, stawiającym człowieka w roli biernej (nie kwestionowano porządku świata). Role społeczne, w tym płciowe, zawodowe czy wyznaczające podziały władzy, uznawano za przypisane, niepodlegające zmianom, a wręcz „uświęcone” zarówno tradycją, jak i religią. Władza traktowana była jako taki sam, niezmienny element planu boskiego i legitymizowana przez sam fakt swojego istnienia.

RRgKqgI04mJF81

Obraz przedstawia zimowy krajobraz. Leży śnieg. W domu kobiety przędą. Mężczyzna rąbie drzewo w lesie. Inny mężczyzna idzie drogą z objuczonym osłem.

Odmianą społeczeństwa tradycyjnego są społeczeństwa feudalne istniejące od średniowiecza do drugiej połowy XIX w. w Europie i Azji.

Charakterystyczny dla nich był podział na stany, takie jak:

• chłopi;

• mieszczanie;

• duchowieństwo;

• szlachta/arystokracja.

Każdemu ze stanów przypisane były konkretne prawa i obowiązki.

Modernizacja społeczna, czyli przejście od społeczeństwa tradycyjnego (przedkapitalistycznego) do nowoczesnego (kapitalistycznego), industrialnego lub postindustrialnego, wyzwolona rewolucją przemysłową, polegała na uruchomieniu mechanizmów racjonalizacji działalności gospodarczej. Według Neila Smelsera na modernizację składają się następujące, powiązane ze sobą procesy zachodzące w następujących dziedzinach:

Zmiana struktury społecznej (społeczeństwo przemysłowe)

Powyższe procesy, a szczególnie uprzemysłowienie (industrializacja) wywarły olbrzymi wpływ na społeczeństwo. Życie społeczne zostało oderwane od form porządku społecznego znanego od tysięcy lat. Zmienia się przede wszystkim struktura zatrudnienia - spada zapotrzebowanie na pracę w rolnictwie, a rośnie w przemyśle. Ludzie imigrują do miast, gdzie życie staje się bardziej bezosobowe. Jednocześnie mogą też wybierać inne niż znane w ich rodzinach zawody i specjalizacje. Pojawiają się nowe grupy: robotnicy oraz właściciele fabryk, z czasem także inteligencja i ziemiaństwo. Ludzie są coraz częściej przekonani o możliwości awansu w systemie stratyfikacjistratyfikacjastratyfikacji (nierówności społecznych). Przynależność do klasy społecznej krystalizuje się, a wyższe szczeble „drabiny bogactwa” stają się przedmiotem powszechnych ambicji. Ponadto w organizacji społecznej następują milowe przeobrażenia, na przykład:

Modernizacja społeczeństwa

Te niezwykle istotne procesy modernizacyjne nie należą do przeszłości, współcześnie nadal można wskazać społeczeństwa funkcjonujące na podstawie modelu koczowniczo‑łowieckiego, tradycyjnego, przemysłowego czy wreszcie postprzemysłowego (dominującego w krajach rozwiniętych). Z punktu widzenia socjologii polityki istotne jest wskazanie zależności między typem organizacji społeczeństwa jako całości a systemem politycznym czy sposobem podejmowania i sprawowania władzy.

Słownik