Definicja państwa

We współczesnej nauce funkcjonują różne definicje państwapaństwopaństwa.

Wszystkie te definicje sprowadzają się do bardzo ważnego problemu, jakim jest kwestia uznania państwa na arenie międzynarodowej przez inne kraje. Teoria konstytutywna stwierdza, że państwo istnieje tylko wtedy, gdy uznają je inne państwa. Przeciwne założenie ma teoria deklaratywna, według której fakt ogłoszenia istnienia państwa nie musi być potwierdzony przez pozostałe państwa – wystarczy sama deklaracja.

Atrybuty (cechy) państwa

Celem powstania i funkcjonowania państwa jest organizowanie życia obywateli i zapewnienie im warunków do dalszego rozwoju przez zagwarantowanie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. Jest to możliwe, ponieważ państwo jest organizacją przymusową, która zmusza obywateli do posłuszeństwa i wykonywania poleceń. Tylko organy państwa mogą stanowić prawo na jego obszarze i wymagać od obywateli, by tego prawa przestrzegali. Wszystkie te elementy nazywamy cechami państwa lub jego atrybutami. Są to: terytorialność, suwerennośćsuwerennośćsuwerenność, władza i przymusowość.

Terytorialność

Pod pojęciem terytorialności państwa rozumie się to, że każde państwo zajmuje określone terytorium otoczone granicami. Składa się na nie obszar lądu, cieki wodne oraz wody przybrzeżne, obszar pod powierzchnią terytorium państwa i przestrzeń powietrzna nad nim oraz statki wodne i powietrzne. Wielkość terytorium państwa nie wpływa na jego istnienie. Obok siebie istnieją państwa duże, jak USA czy Federacja Rosyjska, i małe, jak Andora czy Watykan. Na tym tle Polska z powierzchnią 312 696 kmIndeks górny 2² (wraz z morzem terytorialnym 322 719 km²) plasuje się wśród państw o średniej wielkości.

R1ZL0WJ6gCjHH

Mapa fizyczna Polski z zaznaczoną stolicą – Warszawą i państwami ościennymi: Rosją, Litwą, Białorusią, Ukrainą, Słowacją, Czechami i Niemcami.

Suwerenność wewnętrzna i zewnętrzna

Suwerenność wewnętrzna oznacza, że władza państwowa na danym obszarze jest najwyższym organem decyzyjnym, który jest niezależny w podejmowaniu decyzji i nie podlega żadnym naciskom ze strony innych organizacji.

Suwerenność zewnętrzna to niezależność organów państwa w podejmowaniu decyzji na arenie międzynarodowej. Wyrazem tej suwerenności jest samodzielne decydowanie o ewentualnym członkostwie w danej organizacji międzynarodowej lub nawiązaniu stosunków dyplomatycznych z innym państwem. Państwo suwerenne zewnętrznie jest podmiotem prawa międzynarodowego, niezależnym od innych państw. Należy zaznaczyć, że sytuacja, kiedy państwo rezygnuje z części swojej suwerenności zewnętrznej, by stać się członkiem określonej organizacji międzynarodowej, jest rzeczą normalną.

Tak stało się w 2004 r., kiedy Rzeczpospolita Polska weszła do Unii Europejskiej, co nie stanowiło zagrożenia dla suwerenności państwa. Każde państwo, realizując swoją politykę zagraniczną, kieruje się racją stanu, czyli wyższością interesu państwa nad interesem obywateli, organizacji międzynarodowych czy innych państw.

RjLln2nbG5ugd

Fotografia przedstawiająca pokój, w którym znajdują się cztery osoby. Na pierwszym planie stoi duże, zdobione, drewniane i polakierowane biurko. Siedzi przy nim mężczyzna w sile wieku, Aleksander Kwaśniewski. Ma okrągłą twarz, krótko obcięte włosy, okulary. Jest lekko pochylony, w dłoniach trzyma pióro. Jest ubrany w garnitur, ma krawat zawiązany na szyi. Na biurku leżą dokumenty i przybory piśmiennicze. Obok biurka stoi kobieta w sile wieku. Ma krótkie włosy, szczupłą twarz, ma lekko pochyloną głowę, ręce ułożone wzdłuż ciała. Ubrana jest w jednolity kostium i pantofle na obcasie. Za biurkiem, przy ścianie stojak z dwoma drzewcami, na których wiszą flagi polska i europejska. Po jego obu stronach stoją dwaj mężczyźni. Po lewej dojrzały, siwowłosy mężczyzna z zakolami na głowie. Jest wyprostowany, ręce ma ułożone wzdłuż ciała, głowę odwróconą w prawo. Jest ubrany w garnitur, ma krawat zawiązany na szyi. Po lewej stronie stoi dojrzały, łysiejący mężczyzna w okularach. Jest wyprostowany, ręce ma ułożone wzdłuż ciała, głowę lekko pochyloną. Jest ubrany w garnitur, ma krawat zawiązany na szyi.

Władza

Władza to wszelkie organy państwa powołane w celu zarządzania krajem. Na szczeblu centralnym, na mocy obowiązującego trójpodziału władz, wyróżniamy organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Na szczeblu lokalnym mamy do czynienia z instytucjami funkcjonującymi w ramach samorządu terytorialnego na szczeblu gminy, powiatu i województwa samorządowego. Wszystkie te organy władzy muszą mieć legitymizację władzylegitymizacja władzylegitymizację władzy, czyli prawo do jej sprawowania.

Przymusowość

Przymusowość to sformalizowana przynależność jednostki do danego państwa, którą określamy mianem obywatelstwa. Fakt bycia obywatelem rodzi określone prawa i obowiązki. Osoba taka jest zobowiązana w ramach swojego obywatelstwa do wypełniania określonych obowiązków obywatelskich oraz korzystania z przysługujących mu praw i uprawnień. W ramach przymusu państwowego władza może decydować o różnych kwestiach dotyczących mieszkańców kraju, jak nadanie obywatelstwa. W Rzeczypospolitej Polskiej odbywa się to przez otrzymywanie obywatelstwa po rodzicach, którzy są obywatelami RP, co nazywamy zasadą prawa krwi. Inną popularną zasadą jest prawo ziemi, według którego otrzymujemy obywatelstwo państwa, w którym się urodziliśmy, tak jak to funkcjonuje w USA. Polskie obywatelstwo można uzyskać na zasadzie naturalizacji. W przypadku osób, które zostały wywiezione z Polski w trakcie II wojny światowej na Wschód stosuje się zasadę repatriacji. Obywatele polscy, którzy utracili obywatelstwo lub się go zrzekli, mogą się starać o jego przywrócenie.

R13MhUb4W16BX

Ilustracja przedstawiająca fasadę budynku. U góry okrągła tablica z godłem państwowym. Niżej prostokątna tablica z napisem II Liceum Ogólnokształcące z Białoruskim Językiem Nauczania imienia Bronisława Taraszkiewicza w Bielsku Podlaskim. Pod nią kolejna prostokątna tablica w języku białoruskim.

Funkcje państwa

Każde państwo powinno spełniać określone funkcjefunkcja państwaokreślone funkcje, które są jedną z podstaw jego istnienia. Funkcją państwa określamy całokształt działań podejmowanych przez państwo w określonej dziedzinie życia społecznego. Obejmują one swoim zasięgiem sprawy wewnętrzne państwa oraz te związane z jego położeniem międzynarodowym. Z tego powodu dzielimy funkcje państwa na wewnętrzne i zewnętrzne. Szczególnie rozbudowany jest katalog funkcji wewnętrznych, które państwo realizuje, dążąc do zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom.

Funkcja zewnętrzna polega na zapewnieniu bezpieczeństwa międzynarodowego państwa, realizowaniu jego polityki zagranicznej i reprezentowaniu państwa w stosunkach międzynarodowych. Funkcję zewnętrzną pełnią Rada Ministrów i powołane Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz służby dyplomatycznedyplomacjadyplomatyczne.

Do funkcji zewnętrznej zaliczamy:

• działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa państwa;

• utrzymanie i rozwijanie stosunków z innymi państwami;

• działania, które umożliwiają przepływ informacji oraz kontakty międzyludzkie.

Władza państwowa i jej cechy

Z pojęciem państwa nierozerwalnie łączy się pojęcie władzy, władzy państwowej i legitymizacji władzylegitymizacja władzylegitymizacji władzy. Władza to zdolność wydawania i egzekwowania decyzji. W przypadku władzy politycznej jest to zdolność do wydawania, narzucania i egzekwowania decyzji w skali społecznej. Daje to możliwość wpływania na ludzi tak, by zachowywali się w sposób oczekiwany i pożądany przez władzę. Najszerszym zakresem władzy politycznej jest władza państwowa. Adresatem decyzji tej władzy jest całe społeczeństwo, czyli obywatele, a sferą władzy jest całokształt zagadnień politycznych, społecznych i gospodarczych w państwie. Władza państwowa może w celu wyegzekwowania swoich decyzji zastosować środki przymusu lub użyć siły, oczywiście w ściśle określonych przez prawo sytuacjach.

Legitymizacja władzy

RHgEGpuSe1pHJ1

Ilustracja przedstawiająca mężczyznę w średnim wieku. Ukazany jest od piersi w górę. Ma szczupłą twarz, włosy gładko zaczesane na lewą stronę. Delikatnie marszczy brwi, ma lekko spuchnięte oczy, prosty nos i gęsty zarost. Ubrany w koszulę i garnitur.

Do cech władzy zalicza się jej autorytet, stabilność i trwałość. Są one uzależnione od procesu legitymizacji władzy. Jest to proces społeczny, podczas którego dochodzi do dialogu między władzą i tymi, którzy się jej podporządkowują. Efektem tego dialogu jest potwierdzenie ważności podstaw władzy w państwie i jej akceptacja przez obywateli. Tym samym proces legitymizacji władzy sprowadza się do uznania, że jest ona słuszna, prawowita i zasługuje na aprobatę społeczeństwa.

Niestety, władza państwowa, nawet gdy jest legalna i prawomocna, może ulec różnym deformacjom zagrażającym praworządności, prowadząc do różnego rodzaju patologii władzy. Pojawienie się patologii władzy powoduje, że państwo może nie realizować funkcji, które są na nie nałożone przez prawo, lub realizuje je w sposób częściowy, co jest niekorzystne dla kraju i jego obywateli.

Słownik