Przeczytaj
Podstawowe pojęcia
Rynek pracyRynek pracy jest rynkiem specyficznym. Dochodzi na nim do transakcji kupna – sprzedaży usługi, jaką jest praca (siła robocza). Cechą szczególną jest to, że każda transakcja jest unikatowa, ponieważ za każdym razem pracownik sprzedaje pracodawcy swoje niepowtarzalne umiejętności, wiedzę, doświadczenie, zdolności, a nawet predyspozycje fizyczne.
Na rynku pracy to kandydaci i pracownicy sprzedają swoje usługi (tworzą podaż), a pracodawcy je kupują (tworzą popyt).
Podaż pracy zależy m.in. od:
kwalifikacji pracowników;
mobilności pracowników;
poziomu płac;
zasobów siły roboczej;
preferencji pracowników dotyczącej stosunku czasu pracy do czasu wolnego.
Popyt na pracę zależy w głównej mierze od:
sytuacji gospodarczej w danym regionie, kraju, a czasem nawet na świecie (wynik globalizacji);
postępu technologicznego, w tym automatyzacji produkcji;
działalności związków zawodowych, organizacji pracodawców i polityki rządu.
Zasoby siły roboczej
Zasobami siły roboczejZasobami siły roboczej, według badań BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności) prowadzonych zgodnie z międzynarodowymi standardami (w tym z uwzględnieniem rekomendacji Międzynarodowej Organizacji Pracy) są ludzie aktywni – czynni zawodowo. Są to osoby w wieku produkcyjnym, zdolne do pracy i chcące podjąć pracę w określonych warunkach istniejących w danej gospodarce. Innymi słowy, zasoby siły roboczej określają zależność pomiędzy liczbą chętnych do pracy a poziomem płac realnych w danej sytuacji gospodarczej państwa. Jeśli płace są za niskie, to ludzie raczej zostaną w domu, niż będą chcieli podjąć proponowaną pracę. Z kolei przy wysokich wynagrodzeniach można spotkać wielu chętnych do pracy, nawet jeśli nie mają wymaganych kwalifikacji.
Ludność aktywna zawodowo to osoby w wieku 15 lat i więcej, które mogą być uznane za osoby pracujące albo bezrobotne.
Osobami pracującymi według BAEL są:
pracodawcy i pracujący na własny rachunek;
zatrudnieni, także sezonowo i poza granicami kraju na rzecz krajowego pracodawcy, na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania lub wyboru lub na podstawie stosunku służbowego;
osoby wykonujące pracę nakładczą;
agenci;
duchowni pełniący obowiązki duszpasterskie;
wykonujący pracę w ramach spółdzielni produkcji rolnej.
Bezrobotni natomiast to osoby, które jednocześnie:
ukończyły 18 lat, ale nie ukończyły lat 60 (kobiety) lub 65 (mężczyźni);
nie uczą się;
nie mają prawa do emerytury, renty, zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego lub chorobowego;
nie są tymczasowo aresztowane ani nie przebywają w więzieniu;
nie odbywają szkolenia lub stażu;
nie uzyskują miesięcznie dochodu przekraczającego ½ płacy minimalnej;
nie są właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 2 ha.
Z kolei ludność bierna zawodowo to ludzie, którzy ani nie pracują, ani nie są bezrobotni (np. uczniowie, emeryci, renciści, niemający, ale i nieposzukujący pracy).
Bezrobocie
Jest to zjawisko społeczne występujące w gospodarce, w wyniku którego część osób zdolnych do pracy i pragnących podjąć zatrudnienie nie może tego zrobić z powodu braku możliwości zatrudnienia.
-
bezrobocie {color=#18336B}
-
ukryte {color=#3366cc}
-
jawne {color=#3366cc}
-
naturalne {color=#3366cc}
-
sezonowe {color=#3366cc}
-
technologiczne {color=#3366cc}
-
strukturalne {color=#3366cc}
-
frykcyjne (płynne) {color=#3366cc}
-
krótkookresowe {color=#3366cc}
-
średniookresowe {color=#3366cc}
-
długookresowe {color=#3366cc}
-
chroniczne {color=#3366cc}
-
W przypadku Polski bezrobociebezrobocie powoli przestaje być problemem, choć wiele osób jeszcze pozostaje bez pracy. Problemem jest raczej niedostosowanie kwalifikacji do potrzeb rynku pracy.
Rynek pracy w przyszłości
W 2017 roku w Davos w czasie Światowego Forum Gospodarczego przedstawiono raport The Future of Jobs Employment, Skills and Workforce Strategy for the Fourth Industrial Revolution (tłum: Przyszłość pracy: zatrudnianie, umiejętności i strategia siły roboczej w obliczu czwartej rewolucji przemysłowej).
Wskazano w nim umiejętności, które w przyszłości mogą być poszukiwane na rynku pracy. Wśród nich znajdują się:
kreatywność;
empatia/inteligencja emocjonalna;
myślenie analityczne;
aktywne uczenie się i rozwijanie swojej wiedzy;
umiejętność podejmowania decyzji;
umiejętność podejmowania właściwych sądów;
umiejętności interpersonalne;
umiejętności kierownicze;
umiejętność pracy w środowisku wielokulturowym;
umiejętność adaptacji nowych technologii;
umiejętność dostosowania się do zmian.
Są to więc przede wszystkim umiejętności miękkie. Już teraz pracodawcy są częściej skłonni przyjmować osoby mające mniejsze doświadczenie lub nawet bez doświadczenia, jeżeli osobowościowo bardziej odpowiadają ich wymaganiom. Uważają bowiem, że wiedzy i zawodu zawsze daną osobę można nauczyć, charakter natomiast zmienić trudniej.
Liczba osób pozostających bez pracy w Polsce w latach 2005–2019 (dane na IV kwartał) – bezrobocie rejestrowane
-
rok : 2005
liczba_zarejestrowanych : 2773000
-
rok : 2006
liczba_zarejestrowanych : 2309410
-
rok : 2007
liczba_zarejestrowanych : 1746573
-
rok : 2008
liczba_zarejestrowanych : 1473752
-
rok : 2009
liczba_zarejestrowanych : 1892680
-
rok : 2010
liczba_zarejestrowanych : 1954706
-
rok : 2011
liczba_zarejestrowanych : 1982676
-
rok : 2012
liczba_zarejestrowanych : 2136815
-
rok : 2013
liczba_zarejestrowanych : 2157883
-
rok : 2014
liczba_zarejestrowanych : 1825180
-
rok : 2015
liczba_zarejestrowanych : 1563339
-
rok : 2016
liczba_zarejestrowanych : 1335155
-
rok : 2017
liczba_zarejestrowanych : 1081746
-
rok : 2018
liczba_zarejestrowanych : 968888
-
rok : 2019
liczba_zarejestrowanych : 866374
Oprac. na podst.: GUS, Liczba osób pozostających bez pracy w Polsce 2005–2019 (dane na IV kwartał) – bezrobocie rejestrowane, 23.10.2020, bdl.stat.gov.pl.
Słownik
zjawisko społeczne występujące w gospodarce, w wyniku którego część osób zdolnych do pracy i pragnących podjąć zatrudnienie nie może tego zrobić z powodu braku możliwości zatrudnienia
jeden z rynków funkcjonujących w gospodarce, na którym pracodawcy zgłaszają popyt na pracę, pracownicy oferują pracę, natomiast towarem jest praca, a ceną – wynagrodzenie
ludzie aktywni, czynni zawodowo, osoby w wieku produkcyjnym zdolne do pracy i chcące podjąć pracę w określonych warunkach istniejących w danej gospodarce