Topos

W literaturze istnieją tematy powtarzające się niezależnie od kręgu kulturowego i epoki. Realizacje tych motywów mogą się różnić, jednak posiadają wiele cech wspólnych nazywanych „miejscami wspólnymi”, czyli toposamitopostoposami.

RDkQCWyVqGWHV1

Obraz przedstawia półkę skalną, na której znajduje się młody, postawny mężczyzna w stroju antycznego żołnierza. Z jego ramion wyrastają ogromne skrzydła podobne do skrzydeł nietoperza. Mężczyzna trzyma uniesioną do góry głowę, lewą dłoń trzyma na skroni.

Zainteresowanie Leopolda Staffa antykiemantykantykiem i motywami biblijnymi wynikało z klasycznego wykształcenia poety, jak również jego fascynacji kulturą starożytną. Początkowo, w debiutanckim tomiku Sny o potędze, w jego twórczości dominował wpływ młodopolskiego dekadentyzmu, szczególnie czytelny w wierszu Deszcz jesienny. Widoczne w tym utworze zainteresowanie demonologiądemonologiademonologią można zaobserwować na przykładzie postaci szatana, który pełni tutaj istotną rolę w budowaniu nastroju modernistycznego splinusplinsplinu. Jednak już w tym zbiorze Staff zaczął przełamywać modernistyczny pesymizm, czego wyrazem jest wiersz Kowal. W kierunku tendencji klasycznych zwrócił się w tomach Gałąź kwitnąca (1908) i Uśmiechy godzin (1910) i dzięki ogromnemu wkładowi w rozwój tego nurtu został uznany za najwybitniejszego w poezji polskiej XX wieku przedstawiciela klasycyzmu. Z kolei od roku 1910, w którym ukazał się zbiór legend o św. Franciszku w przekładzie Leopolda Staffa, Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu, w jego poezji zaczynają być coraz wyraźniejsze motywy franciszkańskiefranciszkanizmfranciszkańskie. Były one obecne już wcześniej, w tomie Ptakom niebieskim, teraz jednak przybierają na sile. Wiersz Ogród przedziwny otwierający zbiór Uśmiechy godzin jest już przesycony afirmacją świata i jego praw, wyraża też potrzebę łączności z naturą, które prowadzą do poczucia harmonii, spełnienia i szczęścia. Perspektywę tę dopełni wydany później tom o biblijnie brzmiącym tytule Ucho igielne, w którym znajdują się poematy i wiersze inspirowane wielką tradycją chrześcijańskiej modlitwy i mistyki. W ujęciu Staffa drogę do pełni człowieczeństwa stanowiło pogodne doświadczanie kolei losu: zarówno radosnych, jak i smutnych - jedną z charakterystycznych rysów twórczości Staffa jest więc postawa stoickastoicyzmstoicka.

Cytaty

Słownik