Przeczytaj
Mniejszości narodowe i etniczne – ujęcie ogólne
Prawa mniejszości narodowych i etnicznych, definiowanych jako grupy stanowiące w danym państwie mniejszość społeczną, odróżniającą się językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, uregulowane są konwencjami międzynarodowymi. Mogą też uzyskać autonomię w ramach zamieszkiwanego państwa, o ile przebywają na zwartym terytorium, np. prawo do własnych szkół, partii politycznych czy organizacji kulturalnych.
Należy jednak podkreślić, że przynależność do mniejszości narodowej jest w każdym kraju inaczej definiowana. W Niemczech rząd oświadczył, że z jego punktu widzenia w tym kraju żyją tylko cztery mniejszości: duńska, serbołużycka, fryzyjska oraz niemieccy Romowie i Sinti (z racji wspólnych korzeni te dwie mniejszości w Niemczech się łączy). Z kolei na Węgrzech jedynym warunkiem koniecznym, aby dana mniejszość była uznana, jest to, by żyła na terytorium państwa od co najmniej stu lat.
Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce
Według ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym następująco definiuje się te mniejszości:
Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnymArt. 2
1. Mniejszością narodową, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.(…)
3. Mniejszością etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.Źródło: Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 29.08.2020 r.].
Koncepcja akulturacji według Johna Berry’ego
John Berry wyróżnił cztery strategie akulturacjiakulturacji, biorąc pod uwagę dwa czynniki:
Czy warto zachować/kultywować własną kulturę?
Czy kultura kraju przyjmującego jest na tyle atrakcyjna, że warto w niej uczestniczyć?
Na podstawie odpowiedzi wyróżnił cztery strategie odnośnie do akulturacji jednostki (marginalizacjęmarginalizację, separacjęseparację, integracjęintegrację i asymilacjęasymilację) oraz cztery strategie na poziomie grupowym (wyłączanie, segregacja i gettoizacja, tygiel etniczny oraz pluralizm i wielokulturowość).
Strategie akulturacji wobec jednostki
strategia | charakterystyka |
|---|---|
marginalizacja | Osoba odcina się zarówno od kontaktów z osobami będącymi członkami rodzimej kultury, jak i przedstawicielami kraju przyjmującego. Osoba czuje się źle zarówno w jednej, jak i drugiej grupie. Nie czerpie też satysfakcji ze swojej pracy. Może zachowywać się destruktywnie, np. trafiając do świata przestępczego. |
separacja | Osoba nadal funkcjonuje w grupie pochodzącej z kraju ojczystego, ale unika kontaktów bądź ogranicza je do minimum, z kulturą kraju przyjmującego. Jest raczej obserwatorem niż uczestnikiem życia w kraju imigracji. Mogą towarzyszyć jej negatywne emocje związane z pobytem w tym kraju. Satysfakcję daje jej przebywanie z członkami ojczystej kultury. |
integracja | Osoba jest otwarta na kulturę kraju przyjmującego i chce kultywować własną. Jej kontakty z przedstawicielami obu kultur są dobre. Nie ma problemu z przełączaniem się z jednej kultury na drugą, np. potrafi rozmawiać w ojczystym języku z rodziną przez telefon, aby zaraz potem porozumiewać się z nowymi znajomymi w języku kraju przyjmującego. Jej pracy towarzyszy poczucie spełnienia i satysfakcji. Zazwyczaj osiąga stawiane sobie cele. |
asymilacja | Osoba ogranicza kontakty z przedstawicielami ojczystej kultury, a rozwija je z mieszkańcami kraju przyjmującego. Mogą jej towarzyszyć negatywne emocje dotyczące kraju pochodzenia, wypieranie się go, a nawet zaprzeczanie swojemu pochodzeniu. Jej pozytywne emocje związane są z krajem imigracji – nawet stara się ubierać, zachowywać, mówić jak jego mieszkańcy – czuje się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa przyjmującego. |
Strategie akulturacji wobec grup
strategia | charakterystyka |
|---|---|
wyłączanie – czystki etniczne | Czystki etniczne odnoszą się do całych grup narodowych, etnicznych, religijnych czy rasowych. Są dokonywane z pogwałceniem praw osób będących ich członkami. Polegają na przymusowym i masowym usuwaniu danej grupy z określonego terytorium. Może to następować przez deportację, wypędzenie lub – w przypadkach ekstremalnych – ludobójstwo. |
segregacja i gettoizacja | Segregacja jest fizyczną i społeczną izolacją grupy narodowej, etnicznej, religijnej lub rasowej. Może być ona dobrowolna lub wymuszona. Poszczególne grupy mogą stworzyć własne środowiska kulturowe, w których będą kultywować własną tradycję. W odniesieniu do miast, gdzie tworzone są całe dzielnice tego typu, jest stosowane pojęcie gettoizacji. |
tygiel etniczny | Tygiel etniczny polega na integracji kulturowej, połączeniu kultur różnych grup etnicznych czy narodowościowych. Zakłada, że członkowie grup mniejszościowych mają obowiązek asymilować się z jedną dominującą kulturą. |
pluralizm i wielokulturowość | Jest to model, w którym wszystkie grupy mniejszościowe zachowują swoje cechy wyróżniające i w społeczeństwie mają niemal taką samą pozycję. Zakłada poszanowanie różnic społecznych i kulturowych. Grupy mniejszościowe zachowują swoją kulturę, ale mogą też dążyć do uzyskania wpływów w społeczeństwie dominującym. |
Słownik
proces, w którym ulega zmianie funkcjonowanie człowieka w związku z długim kontaktem jednostki z obcą kulturą
proces polegający na przyjmowaniu kultury kraju, w którym osoba mieszka, w celu przystosowania się do życia w nim
proces polegający na przyswojeniu kultury kraju, do którego osoba przybyła, przy jednoczesnym podtrzymywaniu kultury kraju pochodzenia
rodzaj wykluczenia społecznego i brak uczestnictwa zarówno w kulturze kraju pochodzenia, jak i kulturze kraju przyjmującego
proces polegający na tym, że migrant funkcjonuje w ramach swojej grupy kulturowej, odseparowując się od kultury państwa przyjmującego