Chcę być jak wy, czyli o procesie asymilacji

Mniejszości to społeczności stale zamieszkujące dane terytorium, najczęściej będące częścią państwa. Odróżniają się one pod jakimś względem od większości przebywającej na tym terenie. Różnicą może być język, kultura, świadomość narodowa, religia.

W historii znanych jest wiele przypadków narodów i ludów, które utraciły swoją tożsamość. Najczęściej były to grupy nieliczne, ulegające procesom akulturacji, szczególnie asymilacji.

Według Ireny Parfieniuk „akulturacja jest procesem zmian w związku z długim kontaktem jednostki z obcą kulturą, obejmuje wszystkie aspekty funkcjonowania człowieka, jest zbiorem nowych i trudnych doświadczeń. Można ją rozpatrywać na dwóch poziomach: grupowym i indywidualnym. Poziom grupowy odnosi się do zmian w obrębie struktur społecznych i instytucjonalnych oraz praktyk kulturowych. Na poziomie indywidualnym akulturacja prowadzi do zmian w repertuarze zachowań jednostki, ale także jej tożsamości, na przykład budując nowy system wartości”.

Kanadyjski psycholog, John Berry, wyróżnia cztery podstawowe strategie akulturacji wobec jednostek: integrację, asymilację, separację i marginalizację.

Integracja polega na przyswojeniu kultury kraju, do którego osoba przybyła, przy jednoczesnym podtrzymywaniu kultury kraju pochodzenia. Separacja polega na tym, że migrant funkcjonuje w ramach swojej grupy etnokulturowej, odseparowując się od kultury państwa przyjmującego. Marginalizacja jest z kolei rodzajem wykluczenia społecznego i nieuczestniczeniem ani w kulturze pochodzenia, ani w nurcie kultury kraju przyjmującego.

Asymilacja jest procesem polegającym na przyjmowaniu przez mniejszości narodowe lub etniczne kultury kraju, w którym żyją, w celu przystosowania się do życia w nim. Najczęściej dzieje się to spontanicznie, choć zdarza się, że władze państwowe chcą ten proces przyspieszać. Tak się stało na przykład z mniejszością turecką w Bułgarii w latach osiemdziesiątych XX wieku. Działania władz przejawiały się między innymi w przymusowym zmienianiu imion i nazwisk na bułgarskie.

Asymilacja zależy od wielu czynników, takich jak liczebność grupy mniejszościowej, jej skupienie lub rozproszenie geograficzne, różnice między obiema kulturami, nacisk władz lub nastawienie społeczeństwa kraju do grup mniejszościowych i odwrotnie.

Skutkiem asymilacji może być też naturalizacja, czyli nadanie cudzoziemcowi obywatelstwa państwa przyjmującego. Najczęściej następuje na podstawie zgody uprawnionego organu państwa i po spełnieniu określonych warunków, na przykład zamieszkiwaniu przez określony czas na terytorium państwa.

Asymilacja nie jest procesem nieodwracalnym. Może nastąpić także proces odwrotny – natywizacja, czyli odradzanie się najważniejszych elementów własnej tożsamości narodowej, powrót do korzeni. Może on być połączony z powrotem danej jednostki z emigracji do ojczyzny.

Należy na koniec dodać, że nie tylko mniejszości, ale i pojedynczy przedstawiciele innych nacji, zamieszkujący dany kraj, mogą ulegać procesom akulturacji, na przykład Hiszpanie lub Anglicy mieszkający w Polsce.