Przeczytaj
![Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jest łysiejący, ma krótkie, siwe włosy, prostokątną twarz ze zmarszczkami oraz niebieskie oczy. Ubrany jest w garnitur z krawatem w małe kropki.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1ep1iAa4aGmW/1640296055/76WZ7p7HbKMhMYseCvm1MYDQypOTzEcc.jpg)
Zasady funkcjonowania Federacji Rosyjskiej określa konstytucja z 1993 roku, przyjęta w ogólnonarodowym referendum. Nadała ona systemowi politycznemu w tym kraju charakter półprezydenckipółprezydencki, który cechuje się przewagą władzy wykonawczej nad ustawodawczą (w szczególności silną pozycją prezydenta) oraz dualizmem egzekutywydualizmem egzekutywy (prezydent i rząd są odrębnymi organami konstytucyjnymi). W warunkach rosyjskich system ten wyewoluował w stronę reżimu autorytarnego.
Władzę państwową – na poziomie federalnym – sprawują w Rosji:
Prezydent Federacji Rosyjskiej;
rząd Federacji Rosyjskiej;
Zgromadzenie Federalne;
sądy Federacji Rosyjskiej.
Rosyjski parlament to Zgromadzenie Federalne. Jest organem władzy ustawodawczej, ale pełni także funkcje kontrolne wobec innych państwowych organów. Zgromadzenie Federalne składa się z dwóch izb: Rady Federacji oraz Dumy Państwowej. Oddaje to federacyjny charakter rosyjskiego państwa. Ten pierwszy organ, nazywany niekiedy izbą wyższą, reprezentuje podmioty federacjipodmioty federacji (republiki, obwody, kraje, okręgi i miasta wydzielone), drugi zaś, określany jako izba niższa – obywateli Rosji.
![Schemat przedstawia strukturę naczelnych władz Federacji Rosyjskiej. Składa się z elementów połączonych ze sobą strzałkami. Elektorat wybiera prezydenta oraz legislatywę. Legislatywa składa się z Rady Federacji (170+30 senatorów) oraz Dumy Państwowej (450 posłów na 5 lat). Prezydent wybierany jest na 6 lat i stanowi centrum dyspozycji politycznej. Prezydent posiada uwarunkowaną możliwość rozwiązania legislatywy. Judykatywę powołuje Rada Federacji na wniosek prezydenta. Judykatywa składa się z Sądu Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Arbitrażowego. Prezydent powołuje egzekutywę. Egzekutywa to Rada Ministrów. Relacja między prezydentem a Radą Ministrów jest opisana jako powołanie i odpowiedzialność. Zgoda na powołanie Rady Ministrów i odpowiedzialność prezydenta przed parlamentem są iluzoryczne.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RYJarzzO8lQn4/1640296055/BsJrsaALT0Lisgm8n4ZbUzCG2cPIwfoH.png)
Rada Federacji
![Zdjęcie przedstawia salę obrad. Po lewej stoi podłużna, drewniana ława, przed którą jest mównica. Nad ławą na białej ścianie wisi dwugłowy, złoty orzeł. Po prawej stronie znajdują się ułożone półkoliście rzędy ław z zielonymi fotelami. Przy ławach siedzą w większości mężczyźni w garniturach. Mają przed sobą dokumenty, telefony oraz ekrany monitorów. Na ścianie z jasnobrązowymi panelami są loże na dwóch poziomach. Siedzą tam ludzie. Na ścianie wiszą również dwa monitory. W pomieszczeniu jest zielona wykładzina.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R18QKIKjF0YzE/1640296055/17uWw5kjsiszTlAyD0tDCk13AQx8WiHb.jpg)
Rosja składa się z 22 republik, 46 obwodów, 9 krajów, 4 autonomicznych okręgów oraz 4 miast wydzielonych. Dwa z tych podmiotów – Republika Krymu oraz miasto Sewastopol - stanowią, według prawa międzynarodowego, terytoria Ukrainy, które w 2014 r. zostały jednostronnie anektowane przez Rosję.
Każdy podmiot federacji ma prawo do dwóch przedstawicieli w Radzie Federacji. Jeden reprezentuje lokalny parlament, drugi zaś – władzę wykonawczą danej jednostki. Dodatkowo, prezydent może mianować do 30 członków izby. Osoby zasiadające w Radzie Federacji nazywani są w Rosji senatorami. Organ ten nie ma określonej kadencji, a jego członkowie nie pochodzą z powszechnych wyborów.
Do kompetencji Rady Federacji należą m.in.: zatwierdzanie zmian granic między podmiotami Federacji Rosyjskiej, zatwierdzanie dekretu prezydenta we wprowadzeniu stanu wojennego i wyjątkowego, rozstrzyganie o użyciu sił zbrojnych poza granicami, zarządzenie wyborów prezydenta, usunięcie prezydenta z urzędu oraz powoływanie sędziów i Prokuratora Generalnego Federacji Rosyjskiej.
Duma Państwowa
![Zdjęcie przedstawia salę obrad. Po prawej wiszą na ścianie duże monitory oraz godło z dwugłowym, złotym orłem na czerwonym tle. Pod godłem jest podłużna, drewniana ława, przed którą stoi mównica. Po lewej stronie sali znajdują się rzędy ław z jasnymi fotelami. Siedzą przy nich mężczyźni w garniturach oraz kobiety w garsonkach. Mają przed sobą dokumenty oraz ekrany monitorów. W pomieszczeniu jest szara wykładzina, jasne ściany oraz oświetlające wnętrze żyrandole.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R2JvVAszUcqyy/1640296056/1YO39pG2L93qk1zA44KwiNT6qOq4vmGN.jpg)
W skład Dumy Państwowej wchodzi 450 deputowanych, którzy wybierani są w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję. Bierne prawo wyborcze mają obywatele Rosji, którzy ukończyli 21 lat, stale zamieszkujący na terytorium kraju. Połowa deputowanych wybierana jest w 225 okręgach jednomandatowych. W każdym okręgu wygrywa kandydat, który uzyskał najwięcej głosów. Pozostali wybierani są z list partyjnych – w okręgach wielomandatowych, przy czym w podziale mandatów uczestniczą tylko partie, które uzyskały co najmniej 5% głosów. Oznacza to, że każdy wyborca ma dwa głosy, a system wyborczy obowiązujący w wyborach do Dumy jest systemem większościowowiększościowo-proporcjonalnymproporcjonalnym. Duma Państwowa może w szczególnych przypadkach zostać rozwiązana przez prezydenta przed upływem kadencji. Dzieje się tak obligatoryjnie w sytuacji trzykrotnego odrzucenia przez nią kandydata na premiera lub gdy dwukrotnie udzieli ona rządowi wotum nieufności, a prezydent – fakultatywnie – zdecyduje się na skrócenie kadencji Dumy.
Duma powołuje i odwołuje przewodniczącego Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej i Rzecznika ds. Praw Człowieka oraz wyraża zgodę na powołanie przez Prezydenta Federacji szefa rządu. Izba uprawniona jest do ogłaszania amnestii, a także stawiania Prezydenta Federacji Rosyjskiej w stan oskarżenia.
Obie izby Zgromadzenia Federalnego obradują co do zasady oddzielnie. Zbierają się razem jedynie w celu wysłuchania orędzia prezydenta, prezesa sądu konstytucyjnego oraz goszczących w Rosji przywódców innych państw. Deputowany Dumy Państwowej nie może być jednocześnie członkiem Rady Federacji ani deputowanym parlamentu w żadnej jednostce federacyjnej. Wszystkim członkom parlamentu konstytucja gwarantuje immunitetimmunitet – bez zgody odpowiedniej izby nie można żadnego z nich zatrzymać, aresztować ani poddać rewizji osobistej.
Proces legislacyjny
Podstawową funkcją rosyjskiego parlamentu jest uchwalanie ustaw. Prawo wnoszenia projektów ustaw przysługuje wymienionym przez konstytucję podmiotom. Są to:
Prezydent Federacji Rosyjskiej;
Rada Federacji;
członkowie Rady Federacji;
deputowani do Dumy Państwowej;
rząd Federacji Rosyjskiej;
parlamenty podmiotów federacji.
Prawo inicjatywy ustawodawczej mają także – w sprawach należących do ich kompetencji – organy władzy sądowniczej:
Sąd Konstytucyjny;
Sąd Najwyższy;
Naczelny Sąd Arbitrażowy.
Projektem ustawy zajmuje się w pierwszej kolejności Duma Państwowa, która po rozpatrzeniu wniosku może ustawę uchwalić większością ustawowej liczby swoich członków. Następnie ustawa trafia do Rady Federacji, która ma prawo ją odrzucić. W takim wypadku konstytucja przewiduje możliwość powołania komisji rozjemczej, składającej się z członków obu izb parlamentu. Duma może jednak nie zgodzić się z decyzją Rady Federacji i ponownie uchwalić ustawę – w takiej sytuacji jednak wymagana jest większość 2/3 całkowitej liczby jej członków. Ustawę może również zawetować prezydent. Sprzeciw głowy państwa wobec ustawy zostaje oddalony, gdy obie izby Zgromadzenia Federalnego ponownie ją przyjmą – większością 2/3 głosów wszystkich swoich członków.
Słownik
rozwiązanie ustrojowe występujące w systemach parlamentarnych i półprezydenckich, charakteryzujące się występowaniem dwóch organów władzy wykonawczej – głowy państwa (monarchy lub prezydenta) oraz rządu
przywilej chroniący osobę pełniącą określoną funkcję (np. parlamentarzysty) przed odpowiedzialnością prawną za popełnione czyny; stanowi zabezpieczenie niezależności działania takiej osoby
system wyborczy, w którym mandaty rozdziela się między listy wyborcze (zgłaszane zwykle przez partie polityczne) proporcjonalnie do liczby zdobytych przez nie głosów
system wyborczy, w którym mandaty uzyskują kandydaci, którzy otrzymali większość głosów w swoich okręgach wyborczych
system polityczny charakteryzujący się silną pozycją niezależnego od innych organów władzy prezydenta oraz występowaniem rządu jako odrębnego organu egzekutywy, który ponosi odpowiedzialność polityczną przed parlamentem
część składowa państwa związkowego, dysponująca – w przewidzianym w konstytucji zakresie – samodzielnością polityczną (np. stan, land, republika czy kanton)