Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

O autorze

R1FqcltygK7F31
Portret Antoniego Malczewskiego, poety , Henryk Piątkowski
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Antoni Malczewski urodził się w 1793 roku w Warszawie lub na Wołyniu w zamożnej rodzinie szlacheckiej. Jego ojciec był generałem targowickim. Antoni Malczewski kształcił się w Gimnazjum Wołyńskim w Krzemieńcu i podobno był bardzo zdolnym uczniem, szkoły jednak nie ukończył. W wieku 18 łat rozpoczął krótką karierę wojskową jako podporucznik Korpusu Inżynierów w armii Księstwa Warszawskiego. Początkowo jednak w karierze wojskowej przeszkodził Malczewskiemu pewien incydent: młodzieniec pędził intensywne życie towarzyskie i wczesną wiosną 1812 roku brał udział w pojedynku, podczas którego został ranny w stopę. Unieruchomiony na jakiś czas nie mógł wziąć udziału w kampanii napoleońskiej na Moskwę. W niedługim czasie został mianowany adiutantem generała Franciszka Ksawerego Kosseckiego i brał udział w fortyfikowaniu Modlina pod Warszawą. W 1813 roku, w wyniku oblężenia twierdzy przez Rosjan, Malczewski dostał się do niewoli.

Po powrocie do kraju w 1821 roku osiadł w Chotiaczowie na Wołyniu wraz z towarzyszką życia, chorą nerwowo mężatką Zofią Rucińską. Życie na prowincji okazało się jednak dla nich zbyt trudne: oboje cierpieli niedostatek, Malczewski czuł się osamotniony, odcięty od życia towarzyskiego. Przed 1825 rokiem para przeprowadziła się do Warszawy, gdzie pisarz otrzymał posadę w 7 Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.

Maria

RxA9h8FjDQP1I1
Okładka powieści "Marya" Antoniego Malczewskiego autorstwa Michała Andriollego
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

W stolicy powstało najbardziej znane dzieło Malczewskiego, Maria, które poeta wydał własnym kosztem w 1825 roku. Oprócz Marii znamy jedynie kilka utworów poetyckich Malczewskiego, być może część jego dorobku zaginęła. Niedoceniony przez czytelników autor, opuszczony przez przyjaciół, nękany biedą i chorobą, zmarł w Warszawie w 1826 roku. Został pochowany na Powązkach. Nie znamy jednak dokładnego miejsca jego grobu. Przyjmuje się, że Antoni Malczewski stworzył pierwszą polską powieść romantyczną, jednak trzeba zauważyć, że w momencie, gdy w Warszawie ukazała się Maria, Mickiewicz był już autorem powieści poetyckiejpowieść poetyckapowieści poetyckiej Grażyna. Malczewski oparł akcję Marii na historii pewnej zbrodni. Bohaterką tych wydarzeń była Gertruda Komorowska, pierwsza żona Szczęsnego Potockiego, która została uprowadzona przemocą z domu i zamordowana z rozkazu rodziców pana młodego, niezadowolonych z mezaliansu syna. Powstała powieść mroczna, pełna pesymizmu i niepokojących tajemnic ukraińskich stepów, na wzór Scotta osadzona w historycznych realiach XVlI‑wiecznych. Maria, córka Miecznika, łączy się węzłem małżeńskim z Wacławem. Ojciec Wacława, niezadowolony ze związku syna, rozkazuje zamordować pannę młodą. Zrozpaczony Wacław jest bezsilny wobec praw wrogiego sobie świata. Skazany na wieczną tułaczkę, rozpacz i zemstę, staje się mizantropem na wzór byronowski.

R1DjtMkATv9Fh
Step zachodniego Kazachstanu wczesną wiosną.
Źródło: licencja: CC BY-SA 3.0.

Szkoła ukraińska

Malczewski jest zaliczany do tzw. ukraińskiej szkoły poetówukraińska szkoła poetówukraińskiej szkoły poetów. Oprócz niego należą do niej m.in. Seweryn Goszczyński, autor Zamku kaniowskiego, oraz Józef Bohdan Zaleski, autor Ducha od stepu. Ich utwory odznaczają się szczególnym stylem: ciężkim, ponurym i zawiłym, a także wprowadzaniem ukraińskiego kolorytu - ukraińskiego pejzażu czy też elementów folkloru. Opisywana przez nich miłość jest uczuciem mrocznym, dzikim i cielesnym.

Słownik

powieść poetycka
powieść poetycka

rozbudowany utwór wierszowany o charakterze epicko‑lirycznym, będący romant. odmianą poematu epickiego

ukraińska szkoła poetów
ukraińska szkoła poetów

nazwa określająca poetów romantycznych z południowo‑wschodnich kresów ówczesnej Polski podejmujących w twórczości tematykę związaną z przyrodą, folklorem i dziejami Ukrainy