Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Przeczytaj

bg‑cyan

Metale i niemetale

Pierwiastki można podzielić na metale oraz niemetale. Metale leżą po lewej stronie układu okresowego pierwiastków, a niemetale po prawej. Te pierwsze charakteryzują się połyskiem metalicznym, kowalnością oraz przewodzeniem prądu. Niemetalem nazywamy pierwiastek, który nie wykazuje właściwości metalicznych, jest izolatorem oraz charakteryzuje się wysoką elektroujemnością. Zarówno jedne, jak i drugie w układzie okresowym są od siebie oddzielone.

RZZ6tnF3FoV8z1
Układ okresowy pierwiastków. W legendzie zaznaczono na niebiesko wszystkie pierwiastki zaliczane do metali, to znaczy w pierwszej grupie: Li, Na, K, Rb, Cs, Fr. Wszystkie berylowce, to jest pierwiastki grupy drugiej: Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra. Grupy trzeciej: Sc, Y, czwartej: Ti, Zr, Hf, Rf, piątej: V, Nb, Ta, Db, szóstej: Cr, Mo, W, Sg, siódmej Mn, Tc, Re, Bh oraz ósmej: Fe, Ru, Os, Hs. W grupie dziewiątej: Co, Rh, Ir, dziesiątej: Ni, Pd, Pt, jedenaste: Cu, Ag, Au, dwunastej: Zn, Cd, Hg. W grupie trzynastej: Al, Ga, In, Tl, czternastej: Ge, Sn, Pb, piętnastej: Sb oraz Bi. W grupie szesnastej jedynie polon Po wykazuje właściwości metaliczne. Oprócz tego, do metali zaliczamy wszystkie lantanowce: La, Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu, a także aktynowce: Ac, Th, Pa, U, Np, Pu, Am, Cm, Bk, Cf, Es, Fm, Md, No, Lr. Wśród niemetali znajdują się wodór z pierwszej grupy, bor z grupy trzynastej, węgiel i krzem z grupy czternastej, azot, fosfor i arsen należące do grupy piętnastej, tlen, siarka, selen oraz tellur z grupy szesnastej, fluor, chlor, brom, jod oraz astat znajdujące się w grupie siedemnastej. Ponadto oznaczono gazy szlachetne, to znaczy hel, neon, argon, krypton, ksenon i radon. Dodatkowo oznaczono pierwiastki nieokreślone, które zostały otrzymane, a ich właściwości nie w pełni zbadane i określone. Są to pierwiastki o następujących symbolach: Mt, Ds, Rg, Cn, Nh, Fl, Mc, Ts oraz Og.
Metale i niemetale w układzie okresowym
Źródło: GroMar Sp. z o.o., na podstawie Peter Atkins, Loretta Jones, Chemia ogólna Cząsteczki materia reakcje, 2016, Wydawnictwo PWN, licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑cyan

Otrzymywanie soli w wyniku reakcji metali z niemetalami

Reakcja metalu z niemetalem

Poniższe doświadczenie zaprojektowano w celu sprawdzenia, w jaki sposób przebiega reakcja pomiędzy metalem a niemetalem. Dowiesz się, czy reakcja metali z niemetalami będzie skutkować powstaniem mieszaniny jednorodnej lub mieszaniny niejednorodnejmieszanina niejednorodamieszaniny niejednorodnej.

Polecenie 1

Zapoznaj się z poniższym doświadczeniem i uzupełnij problem badawczy oraz wnioski w dzienniku laboratoryjnym.

Doświadczenie 1

RJktf3uFcLGJ5
Ilustracja przedstawiająca schemat doświadczenia. Nad palnikiem na łyżce do spaleń znajduje się mieszanina żelaza szary metaliczny proszek oraz siarki w postaci żółtego proszku. Strzałka w prawo, za strzałką palnik z łyżką do spaleń, na której zaszła reakcja, w wyniku której powstał czarny siarczek żelaza(II) FeS.
Schemat doświadczenia otrzymywania siarczku żelaza(II)
Źródło: GroMar Sp.z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
REYlYjlGyg844
Problem badawczy: (Uzupełnij). Hipoteza: Żelazo dwa będzie reagowało z siarką, tworząc sól. Sprzęt i odczynniki laboratoryjne: moździerz, łyżeczka, łyżka do spalania, palnik gazowy, sproszkowane żelazo dwa, sproszkowana siarka. Instrukcja wykonania doświadczenia: 1. Umieść w moździerzu sproszkowane żelazo dwa oraz siarkę. Następnie dokładnie je ze sobą wymieszaj. 2. Umieść mieszaninę na łyżce do spalania i ogrzewaj ostrożnie nad palnikiem. 3. Obserwuj zmiany. Obserwacje: Żelazo dwa z siarką tworzy mieszaninę niejednorodną. Po ogrzaniu w wysokiej temperaturze, mieszanina zapala się. Powstaje czarny osad – siarczek żelaza dwa. Wnioski: (Uzupełnij).

Równanie reakcji:

8 Fe+S8→8 FeS

Produkt: siarczek żelaza(II).

RdSiKJLerkUoA
Wnioski: (Uzupełnij).
Polecenie 2

Zapoznaj się z poniższym doświadczeniem i uzupełnij hipotezę oraz wnioski w dzienniku laboratoryjnym.

Doświadczenie 2

R1MrJbiMBWw7l
Ilustracja przedstawiająca schemat doświadczenia, w którym otrzymano chlorek glinu. Po lewej stronie znajduje się palnik gazowy, nad którym w szczypcach umieszczono kawałek folii aluminiowej, czyli glinu. Strzałka w prawo, za strzałką znajduje się kolba stożkowa zawierająca żółtawy gaz, którym jest chlor Cl2. Do kolby włożono rozgrzany kawałek folii. Strzałka w prawo, za strzałką znajduje się kolba stożkowa po zajściu reakcji, w której znajduje się biały proszek, którym jest chlorek glinu AlCl3.
Schemat doświadczenia otrzymywania soli chlorku glinu(III)
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RyovMHNVspfn6
Problem badawczy: Czy glin będzie reagował z chlorem, tworząc sól?. Hipoteza: (Uzupełnij). Sprzęt i odczynniki laboratoryjne: szczypczyki, palnik gazowy, kolba płaskodenna z chlorem, folia aluminiowa. Instrukcja wykonania doświadczenia: 1. Za pomocą szczypczyków złap folię aluminiową, a następnie ogrzej ją w płomieniu palnika. 2. Palącą się folię aluminiową umieść w kolbie z chlorem, a następnie zatkaj ją korkiem. 3. Obserwuj zachodzące zmiany. Obserwacje: Folia aluminiowa (czyli glin) pali się w płomieniu palnika. Glin w chlorze pali się jasnym płomieniem. Po zajściu reakcji, na ściankach kolby płaskodennej pojawia się biały nalot. Powstał chlorek glinu. Wnioski: (Uzupełnij).

Równanie reakcji:

2 Al+3 Cl2→2 AlCl3

Produkt: chlorek glinu(III).

Rjvrl5lmy0RCS
Wnioski: (Uzupełnij).
bg‑cyan

Podsumowanie

W wyniku reakcji metalu z niemetalem otrzymuje się sól kwasu beztlenowego.

metal + niemetal → sól kwasu beztlenowego

Słownik

mieszanina niejednoroda
mieszanina niejednoroda

mieszanina, której poszczególne składniki są widoczne okiem nieuzbrojonym

Bibliografia

Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.

Jelińska‑Kazimierczuk M., Megiel E., Teraz matura. Chemia. Vademecum, Warszawa 2018.

Litwin M., Styska‑Wlazło Sz., Szymońska J., To jest chemia 1. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony, Warszawa 2012.

Wprowadzenie
Film samouczek