Tkanka przewodząca jest tkanką stałątkanka stałatkanką stałą, zbudowaną ze zróżnicowanych komórek pełniących określone funkcje związane z transportem substancji w organizmie roślinnym. Do tkanek przewodzących zalicza się drewno i łyko.

Drewno odpowiada za transport wody i soli mineralnych pobranych z gleby przez korzeń. Odbywa się on zawsze w jednym kierunku – w górę rośliny. U roślin wieloletnich, wczesną wiosną, po okresie spoczynku zimowego, drewno przewodzi substancje odżywcze z tkanek spichrzowych korzenia i pnia w kierunku rozwijających się pąków liściowych.

RzuK8kVlJD35l

Zdjęcie przedstawia drzewa w lesie. To brzozy. Do białego pnia jednej z nich przywiązany został sznurem duży, szklany słój. Kora brzozy jest szarobiała, łuszczy się płatami. To młode omszone drzewo. Słój jest wypełniony płynem. Jest płaskodenny, szczelnie zamknięty. Wiosną z drzew jest zbierany sok drzewny, oskoła. Zawiera witaminy, mikro i makroelementy.

Drewno jest tkanką niejednorodnątkanka niejednorodnatkanką niejednorodną, zbudowaną z kilku rodzajów komórek o różnych funkcjach. W skład drewna wchodzą elementy: przewodzące – cewki i naczynia, wzmacniające – włókna drzewne oraz spichrzowe – miękisz drzewny.

Cewki (tracheidy) to komórki martwe, wydłużone, o zwężonych końcach i zdrewniałej ścianie komórkowej, w której obecne są jamkijamkajamki. Poszczególne komórki zachodzą na siebie zwężonymi końcami i przylegają ścianami bocznymi, tworząc podłużne pasma. Cewki stanowią charakterystyczny element drewna u paprotników i roślin nagonasiennych (nagozalążkowych).

R1OzbAHMrHGui

Rysunek przedstawia przekrój podłużny przez cewki w roślinie nagonasiennej. To wydłużone, martwe komórki o zwężonych końcach. Ich ściana komórkowa jest zdrewniała. Komórki tworzą podłużne pasma, zachodzą na siebie końcami i są połączone ścianami bocznymi. W komórkach znajdują się jamki. Liczne, okrągłe otwory we wtórnej ścianie komórkowej pomiędzy sąsiadującymi komórkami roślinnymi. Umożliwiają wymianę substancji.

Naczynia (tracheje) mają postać długich i stosunkowo szerokich rurek zbudowanych z wielu krótkich i cylindrycznych komórek zwanych członami. Średnica członów naczyń jest wielokrotnie większa niż średnica cewek. Dojrzałe człony naczyń to komórki martwe o zdrewniałej ścianie komórkowej z charakterystycznymi zgrubieniami. Naczynia powstają poprzez nałożenie się na siebie członów naczyń. Ściany poprzeczne, dzielące sąsiadujące ze sobą komórki, ulegają zanikowi, w wyniku czego powstają pionowe i ciągłe rury naczyniowe.

Naczynia stanowią charakterystyczny element drewna u roślin okrytonasiennych (okrytozalążkowych). W nielicznych przypadkach występują u paprotników i roślin nagonasiennych (nagozalążkowych).

RJh0oT4zhhKxT

Rysunek przedstawia przekrój podłużny przez naczynia w drewnie rośliny okrytonasiennej, dyni zwyczajnej. Naczynia to długie i szerokie rurki. Są zbudowane z licznych, krótkich komórek o cylindrycznym kształcie. To człony. Średnica cewek jest wielokrotnie mniejsza niż średnica członów naczyń. Ściany poprzeczne, które dzielą sąsiednie komórki ulegają zanikowi. Prowadzi to do powstania pionowych i ciągłych rur naczyniowych. Na rysunku jest pięć rur. Ściany komórkowe zawierają liczne, pierścieniowe zgrubienia zbudowane z ligniny.

Ściana komórkowa naczyń zawiera charakterystyczne zgrubienia zbudowane z ligniny. Obecność zdrewniałych struktur wzmacnia je i zapobiega ich zapadaniu się. Duża odporność mechaniczna członów naczyń jest szczególnie istotna podczas zwiększonej transpiracji, gdy w naczyniach pojawia się wysokie podciśnienie hydrostatyczne.

Cewki i naczynia to elementy przewodzące przystosowane do transportu wody i soli mineralnych – proces ten, odbywający się poprzez naczynia, jest znacznie bardziej wydajny niż transport przez cewki. Wynika to z budowy i sposobu ułożenia poszczególnych komórek: w drewnie tworzonym przez pasma cewek roztwór przepływa ciągłym, ale meandrującym strumieniem, co wydłuża czas jego przepływu. W drewnie z pionowych szeregów naczyń strumień roztworu jest ciągły, ale prosty, o krókim czasie przepływu.

Włókna drzewne to komórki martwe o wydłużonym kształcie i silnie zgrubiałej ścianie komórkowej, w której obecne są nieliczne jamki. Występują pojedynczo lub grupami pomiędzy innymi komórkami drewna. Obecność ligninyligninaligniny w ścianach komórkowych nadaje im sztywność i odporność mechaniczną, dlatego są one elementem wzmacniającym tkankę.

Rqo6UetHvsKDG

Zdjęcie przedstawia włókna drzewne. Tworzą one prostopadłościenny kształt. Włókna ułożone są nieregularnie. Są brązowe. Włókna drzewne stanowią u większości drzew i krzewów okrytozalążkowych główny składnik drewna. Są przystosowane do pełnienia funkcji mechanicznej. Są grubościenne, zaostrzone, mają wąskie światła.

Miękisz drzewny to żywe komórki, które występują w postaci pasm tkanki miękiszowej pomiędzy innymi elementami drewna. Zapewniają łączność z pozostałymi tkankami organizmu roślinnego i magazynują substancje odżywcze – miękisz drzewny jest elementem spichrzowym rośliny.

Łyko jest tkanką niejednorodną, zbudowaną z kilku rodzajów komórek pełniących różne funkcje. Należą do niej elementy: przewodzące – komórki sitowe i rurki sitowe z komórkami towarzyszącymi; wzmacniające – włókna łykowe – oraz spichrzowe – miękisz łykowy.

Komórki sitowe to komórki żywe, wrzecionowate, o zwężonych końcach i celulozowej ścianie komórkowej, w której obecne są perforacje zwane polami sitowymipola sitowepolami sitowymi. Komórki rurkowe mają jeden rodzaj pól sitowych zawierających pory o jednakowej średnicy. Poszczególne komórki zachodzą na siebie zwężonymi końcami i przylegają ścianami bocznymi, tworząc podłużne pasma. Komórki sitowe stanowią charakterystyczny element łyka u paprotników i roślin nagonasiennych (nagozalążkowych).

RLob02DHvqg2L

Rysunek przedstawia budowę komórki sitowej, elementu przewodzącego łyka. To komórka o wrzecionowatym, podłużnym kształcie. Ma zwężone końce i celulozową ścianę komórkową. W ścianach bocznych są nierównomiernie rozmieszczone perforacje. To pola sitowe. Na rysunku jest dziewięć pól sitowych. To skupienia porów. Jest ich około trzydziestu w jednym polu. Mają różną wielkość. Kolorem czarnym zostało zaznaczone jądro komórkowe komórki sitowej. Ma owalny kształt.

Rurki sitowe mają postać długich, pionowych szeregów zbudowanych z wielu wydłużonych i wielokątnych komórek – członów. Dojrzałe człony rurek sitowych to komórki żywe o celulozowej ścianie komórkowej, pozbawione jądra komórkowego. ProtoplastprotoplastProtoplast członów rurek sitowych zawiera dużą, centralnie umieszczoną wakuolę otoczoną cienką warstwą cytoplazmy, w której obecne są słabo rozwinięta siateczka śródplazmatyczna i nieliczne mitochondria.

Rurki sitowe powstają poprzez nałożenie poszczególnych członów na siebie. Ściany poprzeczne mają perforacje zwane polami sitowymi, przez które przechodzą pasma cytoplazmy łączące protoplasty sąsiadujących członów rurek sitowych. W członach tych występują dwa rodzaje pól sitowych: o większych porach – w ścianach poprzecznych – oraz o mniejszych porach – w ścianach bocznych.

RE06WN5jFLCNO

Zdjęcie mikroskopowe przedstawia przekrój podłużny przez rurki sitowe w łodydze dyni. To czterystukrotne powiększenie. Rurki sitowe zbudowane są z cylindrycznych, długich, pionowych szeregów. Tworzą je wydłużone i wielokątne komórki. To człony. W ścianach poprzecznych i bocznych rurek sitowych występują perforacje.

Do członów rurek sitowych ściśle przylegają komórki przyrurkowe (komórki towarzyszące). Są to komórki żywe, wydłużone, nieco mniejsze od członów rurek sitowych, z którymi wykazują wspólne pochodzenie. Mają jądro komórkowe i pozostałe organelle, a ich funkcją jest kontrola przewodzenia produktów fotosyntezy w członach rurek sitowych.

Rurki sitowe wraz z komórkami towarzyszącymi stanowią charakterystyczny element łyka u roślin okrytonasiennych (okrytozalążkowych).

Komórki i rurki sitowe to elementy przewodzące przystosowane do transportu substancji odżywczych wyprodukowanych w procesie fotosyntezy. Transport ten jest znacznie bardziej wydajny niż odbywający się przez komórki sitowe, co wynika z budowy i sposobu ułożenia poszczególnych komórek. W łyku tworzonym przez pasma komórek sitowych roztwór przepływa ciągłym, ale meandrującym strumieniem, co wydłuża czas jego przepływu. W łyku z rurek sitowych strumień ten płynie prosto i czas jego przepływu jest krótszy.

Włókna łykowe to komórki martwe, o wydłużonym kształcie i zdrewniałej ścianie komórkowej, w której obecne są jamki. Obecność ligniny w ścianach komórkowych nadaje komórkom sztywność i odporność mechaniczną – włókna łykowe są elementem wzmacniającym tkankę.

Miękisz łykowy to komórki żywe, o wydłużonym kształcie i celulozowej ścianie komórkowej, w której obecne są jamki. Kontaktują się ze sobą i z komórkami towarzyszącymi za pomocą plazmodesmplasmodesmyplazmodesm. Miękisz łykowy tworzy pasma pomiędzy innymi komórkami floemu. Magazynuje substancje odżywcze, stanowiąc element spichrzowy.

Wiązki przewodzące (wiązki łykodrzewne) to pasma tkanek przewodzących składające się z łyka i drewna. W zależności od położenia względem siebie części sitowejczęść sitowaczęści sitowej i części naczyniowejczęść naczyniowaczęści naczyniowej wyróżnia się wiązki przewodzące: promieniste, koncentryczne i kolateralne.

Słownik