Lodowce występujące na kuli ziemskiej różnią się znacznie m.in. budową zewnętrzną, kształtem, wielkością, kierunkiem poruszania się lodu, temperaturą, wysokością, na której występuje granica wiecznego śniegu, czy też występowaniem jęzora lodowcowego.

R1KgGe1CswHxe

Zdjęcie przedstawia szeroki lodowiec. Przypomina lodową rzekę. Znajduje się w dolinie pomiędzy górskimi szczytami. Na pierwszym planie zielone drzewa i mchy porastające podłoże.

Lodowce górskielodowiec górskiLodowce górskie mogą powstać, gdy:

• przez długi czas panuje temperatura poniżej 0°C;

• występują znaczne opady śnieguśniegśniegu, gradu, krupy lub marznącej mżawki, których dostawa przewyższa tempo topnienia;

• istnieje pole firnowe, czyli miejsce akumulacji śniegu i jego przeobrażania w lód lodowcowy w zagłębieniu zwanym karem (cyrkiem, kotłem) lodowcowym; od doliny lodowcowej cyrk oddzielony jest progiem skalnym, tzw. ryglem.

Takie warunki istnieją powyżej granicy wieloletniego śniegu, czyli umownej granicy, powyżej której utrzymuje się śnieg. Nadmiar lodu gromadzącego się w polu firnowym prowadzi do jego przedostawania się poza próg skalny w postaci jęzorów lodowcowych. Spływając dolinami, jęzory te rzeźbią podłoże, a po przekroczeniu linii wieloletniego śniegugranica wieloletniego śniegulinii wieloletniego śniegu ulegają ablacji (topnieniu), dając początek rzekom (np. Ren, Rodan, Ganges, Brahmaputra, Jangcy).

R1OkgCDXhB5lo

Wykres zależności występowania granicy wieloletniego śniegu od szerokości geograficznej. W strefie Zwrotnika Raka granica wieloletniego śniegu jest na wysokości nieco powyżej 5000 metrów nad poziomem morza, ale poniżej 6000 metrów nad poziomem morza, w strefie Zwrotnika Koziorożca na wysokości 5000 metrów nad poziomem morza, na równiku obniża się do około 4500–5000 metrów nad poziomem morza.

Tatry

Tatry to najwyższe pasmo górskie Polski i Słowacji, a jednocześnie najwyższa część Karpat oraz najwyższe góry między Alpami a Kaukazem. Najwyższym szczytem Tatr jest Gerlach o wysokości 2655 m n.p.m. Chociaż granica wieloletniego śniegugranica wieloletniego śniegugranica wieloletniego śniegu w Tatrach przebiega niżej niż wysokość, na jaką wznoszą się najwyższe szczyty tych gór, lodowce nie tworzą się w Tatrach. Dlaczego?

Warunkiem koniecznym do powstania lodowca jest położenie obszaru powyżej granicy wieloletniego śniegu. W Tatrach ta granica obecnie przebiega na wysokości około 2300 m n.p.m. Od wysokości mniej więcej 2000 m n.p.m. występuje zjawisko inwersji opadowej, co oznacza, że wraz z wysokością zmniejsza się ilość opadów. W związku z tym opady śniegu w Tatrach nie są wystarczające, by śnieg mógł się gromadzić. Powstanie lodowca jest możliwe, gdy suma opadów jest na tyle duża, by nie cały śnieg stopniał w okresie letnim, tak aby pokrywa śnieżna mogła przyrastać. Kolejnym czynnikiem uniemożliwiającym tworzenie się lodowców w Tatrach są strome szczyty. Na wysokości powyżej granicy wiecznego śniegu, gdzie mogłyby istnieć warunki do powstania lodowca, góry są na tyle strome, że nie ma możliwości nagromadzenia się śniegu.

Słownik