Przeczytaj
O reżyserze
Miloš Forman urodził się w 1932 roku. Z pochodzenia był Czechem, ale od 1968 roku żył i tworzył w Stanach Zjednoczonych. Ukończył Akademię Sztuk Scenicznych w Pradze i w Czechosłowacji kręcił początkowo filmy krótkometrażowe. Jego emigracja była w zasadzie przypadkowa, ponieważ w 1968 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, by nakręcić film, ale wydarzenia, które miały miejsce w Czechosłowacji (stłumienie tak zwanej Praskiej Wiosny), spowodowały, że nigdy nie zdecydował się na powrót do swojej ojczyzny. Był reżyserem znanych i nagrodzonych filmów, między innymi w 1975 roku dokonał adaptacjiadaptacji powieści Kena Keseya pod tytułem Lot nad kukułczym gniazdem, potem nakręcił Amadeusza na podstawie sztuki Petera Shaffera, która opowiadała o fikcyjnej rywalizacji między kompozytorami Antoniem Salieri i Wolfgangiem Amadeuszem Mozartem. W latach 80. XX w. Forman wyreżyserował film Valmont na podstawie powieści Niebezpieczne związki Pierre’a Choderlosa de Laclos, a w latach 90. zasłynął filmem Człowiek z księżyca. Jego ostatnim filmem był obraz Duchy Goi, który przedstawiał historię życia wielkiego hiszpańskiego malarza. Miloš Forman zmarł w 2018 roku. Przeszedł do historii kinematografii światowej jako jeden z najczęściej nagradzanych reżyserów, zdobył dwa Oscary, trzy Złote Globy i wiele innych nagród.
Zarys fabuły
Głównym narratorem filmowej opowieści o Amadeuszu Mozarcie jest Antonio Salieri, którego poznajemy w momencie, gdy przebywa pod koniec swojego życia w szpitalu psychiatrycznym i opowiada księdzu, jak gdyby podczas spowiedzi, o zbrodni, której dokonał. Antonio Salieri był nadwornym kompozytorem cesarza Austrii Józefa II. Jego twórczość była oklaskiwana, podziwiana, a sam cesarz bardzo go doceniał. Jednak pewnego dnia pojawił się w Austrii Mozart, który był geniuszem, ale o tym wiedział tylko Salieri. Nie potrafił jednak zrozumieć, dlaczego Bóg człowiekowi tak prymitywnemu i wulgarnemu jak Mozart dał wspaniały talent. Salieri uważał to za niesprawiedliwość, ponieważ był człowiekiem bogobojnym i mimo wielu modlitw i próśb jego talent nigdy nawet nie dosięgnął geniuszu Mozarta. Salieri postanowił więc zemścić się i na Bogu, i na Mozarcie, którego doprowadził do śmierci.
Historia w filmie jest absolutnie fikcyjna. Salieri przed śmiercią, rzeczywiście przebywając w szpitalu dla obłąkanych, przyznał się do zabójstwa Mozarta, jednak nie ma żadnych dowodów na to, że rzeczywiście do tego doszło. Śmierć Mozarta do tej pory owiana jest tajemnicą i nie rozstrzygnięto jej przyczyny. Powszechnie uznaje się, że mogła to być gruźlica, gorączka reumatyczna albo choroba nerek. Film opowiada jednak przede wszystkim o relacji człowieka z Bogiem, o poczuciu krzywdy i niesprawiedliwości świata, o rywalizacji między artystami, o koncepcji artysty. Ostatnią bohaterką filmu jest muzyka i jej rola w życiu człowieka.
Słownik
(łac. adaptatio – przystosowanie) przygotowanie utworu literackiego do wystawienia na scenie lub do sfilmowania; też: utwór literacki w ten sposób przystosowany
(gr. ta meta physika – to, co jest po fizyce/ponad fizyką) podstawowy dział filozofii, zajmujący się bytem jako takim; jego przedmiotem są pierwsze zasady, przyczyny i struktura bytu