nurt w kulturze polskiej szlachty, zapoczątkowany pod koniec XVI w., popularny do połowy XVIII w.; dotyczył zarówno obyczaju, jak i światopoglądu i znalazł swoje odzwierciedlenie w sztuce i literaturze zwłaszcza okresu baroku; nazwa pochodzi od legendarnych starożytnych Sarmatów, od których miała się wywodzić polska szlachta; wzorem osobowym tego nurtu był szlachcic‑ziemianin, katolik, pielęgnujący takie wartości, jak wolność, równość (braci szlachty), swojskość, na gruncie sarmatyzmu powstało przekonanie o szczególnej roli polskiej szlachty w dziejach świata, co przejawiało się niechęcią do obcych, trwaniem przy tradycji (do której należał strój, ale też np. wystawne biesiadowanie, zamiłowanie do zabaw i gościnności, w myśl zasady „zastaw się, a postaw się”), w literaturze najpełniejszy wyraz nurt sarmacki znalazł w Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska i twórczości Wacława Potockiego

typ tragedii stworzony w XVII‑wiecznej Francji przez Corneille’a i Racine’a, ich inspiracją była tragedia starożytna; obowiązywała zasada trzech jedności (czasu, miejsca, akcji), prawdopodobieństwa (nie mogły pojawiać się postaci fantastyczne), stosowności i decorum (jednolity styl wysoki, pisanie wierszem, zakaz ukazywania scen drastycznych), tematyka mitologiczna lub historyczna