Przeczytaj
Podstawowe koncepcje osobowości
Jak widać, podejścia teoretyczne do badania osobowości są bardzo zróżnicowane. W niniejszym opracowaniu zajmiemy się ostatnim z wymienionych ujęć – rozpatrywaniem osobowościosobowości jako zespołu cech. Jest to kierunek dominujący we współczesnych badaniach psychologii osobowościpsychologii osobowości.
Osobowość jako zespół cech
Obserwacje wskazują, że te same sytuacje wywołują u różnych osób odmienne reakcje, a ta sama osoba w różnych sytuacjach ma tendencję do podobnych sposobów działania, myślenia i odczuwania.
W psychologii przyjął się następujący wzór zachowania jednostki: S–O–R.
Reakcja organizmu (R) zależy nie tylko od działających bodźców (S), ale także od osobowości człowieka (O). Właśnie owo O, tak różnie rozumiane, jest przedmiotem badań psychologów osobowości.
Z tego względu nie ma jednej definicji osobowości. Biorąc jednak pod uwagę perspektywę różnic indywidualnych, można zdefiniować osobowość jako złożony zespół właściwości psychicznych, które wpływają na charakterystyczne wzorce zachowania jednostki, niezmienne czasowo i sytuacyjnie
Indeks górny 11Indeks górny 11.
Można więc powiedzieć, że jest to zespół cech warunkujących spójność zachowania i tożsamość jednostki. Cechy te kształtują się w toku interakcji czynników genetycznych i środowiskowych.
Pod względem struktury osobowości (która zawiera w sobie temperamenttemperament) występują różnice indywidualne, które decydują o specyficznym dla jednostki przystosowaniu do wymagań środowiska społecznego.
Dla przypomnienia, dominujące ujęcie teoretyczne w badaniach nad osobowością i temperamentem mówi, że temperament odnosi się do formalnej charakterystyki zachowania, jego dynamiki, z kolei osobowość do treściowych aspektów zachowania.
Badania wskazują, że rozmaite cechy mogą być rozpatrywane jako składowe osobowości.
Jedną z najbardziej rozbudowanych koncepcji osobowości jest koncepcja Raymonda CattelaRaymonda Cattela, zakładająca istnienie szesnastu dwubiegunowych cech osobowości, np.:
radykalizm/konserwatyzm;
dominowanie/uległość;
odporność/brak odporności;
wrażliwość/brak wrażliwości.
Z kolei koncepcja Hansa EysenckaHansa Eysencka zakłada istnienie trzech cech, tzw. superczynników osobowości:
psychotyczności;
ekstrawersji;
neurotyczności.
Słownik
zespół stałych i zmiennych cech psychofizycznych, które są związane z wszystkimi działaniami, doznaniami i potrzebami osoby na poziomie fizjologicznym, charakteru, intelektu i duchowym
dziedzina psychologii ogólnej, której przedmiotem badań jest struktura psychiczna człowieka, jej rozwój na przestrzeni życia i związek z zachowaniem w szerokim pryzmacie podejść teoretycznych
zespół stałych cech psychicznych człowieka wynikających z uwarunkowań genetycznych; wrodzona skłonność, uzdolnienie do czegoś
ogólne teorie zachowania; różnią się od większości innych teorii psychologicznych, takich jak np. teorie spostrzegania, teorie uczenia się, teorie rozróżniania bodźców, które są teoriami jednej dziedziny i ograniczają się do mniejszego zakresu zachowań