Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑azure

Wachlarz zastosowań TiO 2

Tlenek tytanu(IV) ( TiO 2 ) został odkryty w 1791 r. w Kornwalii przez Wiliama Gregora. Jest to bezzapachowe, białe ciało stałe niemające smaku. Jest nierozpuszczalny w wodzie, a także w kwasie solnym i azotowym(V). Rozpuszcza się natomiast w kwasie fluorowodorowym. W naturze TiO 2 występuje w trzech strukturach krystalicznych: jako rutyl, anataz i brukit. Na skalę przemysłową TiO 2 produkuje się z ilmenitu ( FeTiO 3 ) i innych rud tytanu. Potocznie TiO 2 określa się za pomocą synonimów takich jak biel tytanowa lub titania.

1
R1SlPYchlQmsJ1
Schemat przedstawia zastosowanie nanocząsteczek tlenku tytanu(IV). Jest ono następujące: elektronika, powłoki samoczyszczące, kosmetyka, medycyna, farmacja, przemysł spożywczy, przemysł farb i lakierów, przemysł włókien syntetycznych, przemysł tworzyw sztucznych.
Zastosowania tlenku tytanu(IV).

Schemat przedstawia zastosowanie nanocząsteczek tlenku tytanu(IV). Jest ono następujące: elektronika, powłoki samoczyszczące, kosmetyka, medycyna, farmacja, przemysł spożywczy, przemysł farb i lakierów, przemysł włókien syntetycznych, przemysł tworzyw sztucznych.

Najważniejsze obszary zastosowań TiO 2 to przemysł farb i lakierów. TiO 2 polepsza właściwości powierzchni tworzyw sztucznych czy włókien syntetycznych, takie jak twardość, wytrzymałość, współczynnik odbiciawspółczynnik odbiciawspółczynnik odbicia. Zastosowanie TiO 2 wyraźnie poprawia właściwości ochronne tekstyliów przed niekorzystnym wpływem promieniowania ultrafioletowego.

przemyśle spożywczym związek ten znany jest jako E171 (biały barwnik). W pastach do zębów spełnia rolę czynnika wybielającego. Co ciekawe, znaleźć go można również w licznych produktach farmaceutycznych, suplementach diety, a nawet w polewach cukierniczych czy owocach kandyzowanych.

Ze względu na specyficzne właściwości fizyczne i chemiczne TiO 2 , takie jak aktywność fotokatalitycznafotokatalizafotokatalityczna, hydrofilowość czy silna absorpcja promieniowania UV, jest on często wykorzystywany w różnych sektorach przemysłu, tj. chemiczny, kosmetyczny czy medyczny. Cząsteczki TiO 2 są stosowane w ceramice szklanej, katalizie, ogniwach słonecznych, przewodnikach elektrycznych i ekranach słonecznych.

bg‑azure

Właściwości fotokatalityczne TiO 2

Energia słoneczna docierając do powierzchni półprzewodnikapółprzewodnikipółprzewodnika z tlenku tytanu(IV)  wybija elektrony, które w kontakcie z cząsteczkami tlenu tworzą cząsteczki anionorodnika ponadtlenkowego O 2 . Dodatnio naładowana powierzchnia fotokatalitycznafotokatalizafotokatalityczna TiO 2 zabiera elektrony z wody zawartej w powietrzu, co skutkuje wytworzeniem rodników hydroksylowych OH. Proces ten wykorzystuje się do rozkładu zanieczyszczeń organicznych ze środowiska, gdyż powstałe reaktywne formy tlenu (RFT), głównie O 2 OH utleniają je do wody i tlenku węgla(IV).

Rxlcn7e7Hn1Zk
Oczyszczanie wody Fotokatalityczna właściwość TiO2 znalazła wiele zastosowań. Wykorzystywana jest m.in. do usuwania z wody pozostałości pestycydów, leków, barwników, środków powierzchniowo czynnych i hormonów., Produkcja powierzchni samoczyszczących i samosterylizujących Kolejnym zastosowaniem jest wykorzystanie tej cechy do produkcji powierzchni samoczyszczących i samosterylizujących (np. produkcja okien, szyb i lusterek samochodowych). Na skutek oddziaływania z promieniowaniem UV, zabrudzenia nagromadzone na hydrofilowych powierzchniach pokrytych TiO2 ulegają dekompozycji, tracą swoją przyczepność i z łatwością mogą zostać zmyte przez opady atmosferyczne., Budwonictwo Z właściwości tej korzysta się również w budownictwie. Materiały budowlane pokryte TiO2 zapewniają znakomite własności antystatyczne oraz hydrofilowe, utrzymując ściany budynków w czystości przez wiele lat., Zwalczanie drobnoustrojów Fotokatalityczną właściwość tlenku tytanu(IV) stosuje się także w przypadku zwalczania mikroorganizmów, czyli właściwość ta ma zastosowanie biologiczne. Neutralizuje niepożądane zapachy, zwalcza wirusy, grzyby, bakterie, a nawet komórki nowotworowe. TiO2 wykorzystano do neutralizacji gronkowca złocistego czy wirusa grypy., Oczyszczanie powietrza Do usuwania toksycznych i kancerogennych gazów z powietrza, takich jak lotne związki organiczne, uważane za przyczynę nowotworów krwi u dzieci również stosuje się tlenek tytanu(IV). Fotokatalityczna produkcja rodników hydroksylowych przez TiO2 przyspiesza rozrywanie wiązań chemicznych w lotnych związkach organicznych, co sprawia, że gazy stają się nieszkodliwe dla ludzi. Dodatkowo oczyszczają przy tym powietrze z nieprzyjemnych zapachów (np. moczu, fekaliów, tlenku azotu, formaldehydu, benzyny).

TiO2 stosuje się także do redukcji lub eliminacji zanieczyszczeń powietrza tlenkami azotu czy dymem papierosowym. Dodanie go do betonu drogowego pomaga usuwać związki azotu zawarte spalinach samochodowych. Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego, szkodliwe związki są neutralizowane do niegroźnych azotanów, które następnie spłukuje deszcz.
bg‑azure

Medycyna i stomatologia

Cechą warunkującą wykorzystanie TiO 2 w medycynie jest jego biokompatybilność z tkankami. Materiały na bazie TiO 2 o właściwościach fotokatalitycznych znajdują zastosowanie w różnych obszarach medycyny.

1
RKAvEL8u5pfKa1
Schemat przedstawia zastosowanie tlenku tytanu(IV) w medycynie i stomatologii: preparaty odkażające, inżyniera tkankowa, terapie nowotworowe, dermatologia, rekonstrukcja tkanek twarzy, implanty stomatologiczne i kostne, prototypy szczoteczek do zębów.

Schemat przedstawia zastosowanie tlenku tytanu(IV) w medycynie i stomatologii: preparaty odkażające, inżyniera tkankowa, terapie nowotworowe, dermatologia, rekonstrukcja tkanek twarzy, implanty stomatologiczne i kostne, prototypy szczoteczek do zębów.

ReBZaCTnXQSD1
Właściwości odkażające Wykorzystywane są w preparatach do odkażania narzędzi chirurgicznych, cewników czy powierzchni ze względu na właściwości antybakteryjne., SiO2 jako biomateriał Kolejnym zastosowaniem jest podejście inżynieryjne. Tlenek tytanu(IV) jest składnikiem biokompozytów. Pod wpływem światła wykazuje on zabójczy efekt w stosunku do bakterii Escherichia coli i grzybów Candidia albicans.

Stosuje się go także jako biomateriał w tworzeniu implantów stomatologicznych i kostnych. Rozwiązują one problem zakażeń i infekcji długo gojących się ran w zabiegach dentystycznych. Implanty te są przezroczyste, tanie i funkcjonalne. Oprócz biokompatybilności zastosowanie TiO2 zapewnia szybszy wzrost tkanki kostnej i trwałość implantu.

Natomiast wykorzystanie go w materiałach do rekonstrukcji tkanek twarzy powoduje zachowanie koloru, a także polepsza właściwości mechaniczne zastosowanych materiałów m.in. na zwiększenie wytrzymałości na rozciąganie., Prototypy szczoteczek Stworzono także prototypy szczoteczek do zębów, które nie wymagają pasty. W przypadku materiałów stomatologicznych, zastosowanie kompozytów zawierających TiO2 powoduje wzrost współczynnika elastyczności, twardości, siły wiązania, homogenności czy opalizacji., Terapie antynowotworowe Połączenie TiO2 z promieniowaniem UV lub ultradźwiękami znalazło zastosowanie w terapiach antynowotworowych. Daje to efekt niszczenia komórek nowotworowych., Dermatologia Ostatnim zastosowaniem jest wykorzystanie TiO2 w dermatologii w preparatach leczniczych. Stosuje się go w przypadku występowania trądziku młodzieńczego czy atopowego zapalenia skóry.
bg‑azure

Przemysł spożywczy i kosmetyczny

TiO 2 jest substancją powszechnie dodawaną do produktów żywnościowych, kosmetyków i produktów higieny osobistej. Do kosmetycznych produktów zawierających TiO 2 można zaliczyć kremy z filtrem, preparaty „anti‑aging”, pudry, podkłady, kremy nawilżające, mleczka, a także kosmetyki rozświetlające i cienie do powiek, szampony do włosów i dezodoranty.

R12KFgcM8O7nO
TiO2 w kremach z filtrem TiO2 pełni w preparatach kosmetycznych funkcję filtra UV oraz środka zagęszczającego. Jest obojętny chemicznie, biały i bardzo trwały. Rozjaśnia też inne pigmenty. Jest słabo rozpuszczalny w wodzie, ale dobrze rozpuszcza się w olejach. Posiada wysoki współczynnik załamania światła (2,7).

Właściwości oraz działanie TiO2 są ściśle uzależnione od stopnia rozdrobnienia. Wprowadzenie do kosmetyku zbyt dużych nanocząsteczek powoduje bielenie skóry. Są one również bardziej podatne na ścieranie, przez co nie są w stanie zapewnić dostatecznej ochrony przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego. Z kolei zmniejszenie ich rozmiarów może przyczynić się do wzrostu penetracji w głąb warstw skóry i powodować ich trwałe zaabsorbowanie.

Cytotoksyczność cząsteczek

TiO2 także zależy od ich rozmiarów. Im mniejsze nanocząsteczek, tym ich toksyczność jest większa. TiO2 jako filtr UVA i UVB, absorbuje światło do długości fali równej 388 nm. Z jednej strony TiO2 ma działanie ochronne, ale z drugiej strony, foton padający na powierzchnię skóry chronionej przez TiO2 generuje rodniki hydroksylowe, najsilniejsze w naturze utleniacze co może prowadzić do przyspieszonego starzenia., Tlenek tytanu (IV) jako dodatek do żywności Największą jego zawartością wśród produktów spożywczych charakteryzują się słodycze, gumy do żucia oraz wyroby z białą, lukrową polewą. Znajdziemy go również w licznych suplementach diety. Ze względu na fakt, że jest on masowo dodawany do żywności, kosmetyków i produktów codziennego użytku, jest on również uwalniany do środowiska naturalnego. Dowiedziono, że wpływa on na zahamowanie wzrostu glonów.

Słownik

fotokataliza
fotokataliza

zmiana szybkości reakcji chemicznej pod wpływem promieniowania dzięki obecności fotokatalizatora czułego na światło. Przykładem fotokatalizatora są TiO 2 , ZnS, CdS

półprzewodniki
półprzewodniki

substancje, najczęściej krystaliczne, których konduktywność może być zmieniana w szerokim zakresie poprzez domieszkowanie, ogrzewanie, oświetlanie lub inne czynniki. Przewodnictwo typowego półprzewodnika plasuje się między przewodnictwem metali i dielektryków

reaktywne formy tlenu, RFT (lub ROS, od ang. reactive oxygen species)
reaktywne formy tlenu, RFT (lub ROS, od ang. reactive oxygen species)

reaktywne indywidua chemiczne zawierające w swoim składzie atomy tlenu z niesparowanym elektronem (rodniki) lub wiązania O-O i zdolne do uczestniczenia w reakcjach chemicznych, które odgrywają znaczącą rolę w metabolizmie i starzeniu się organizmów żywych

współczynnik odbicia
współczynnik odbicia

stosunek natężenia fali odbitej do natężenia fali padającej

Bibliografia

Kosmala K., Szymańska R., Titanium dioxide (iv) nanoparticles. Production, properties and application, „KOSMOS” 2016, t. 65, nr 2, s. 235–245.

Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 1987.

Litwin M., Styka‑Wlazło Sz., Szymońska J., Chemia ogólna i nieorganiczna, Warszawa 2002.