Przeczytaj

bg‑violet

Rozpuszczalność

RozpuszczalnośćrozpuszczalnośćRozpuszczalność to zdolność substancji do tworzenia z innymi substancjami roztworówroztwórroztworów jednorodnych. Można ją wyrazić jako stężenie roztworu nasyconegoroztwór nasyconyroztworu nasyconego lub jako ilość gramów substancji, zawartą w 100 g rozpuszczalnika. Co to oznacza? Ilość substancji, którą można rozpuścićrozpuszczanierozpuścić w danej ilości rozpuszczalnika, jest ograniczona i zależy od budowy chemicznej substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika oraz od warunków układu (temperatury i ciśnienia).

bg‑violet

Równowaga dynamiczna

W roztworze nasyconymroztwór nasyconyroztworze nasyconym, w określonych warunkach ciśnienia i temperatury, ustala się pomiędzy nadmiarem nierozpuszczonej substancji a roztworem stan równowagi dynamicznej. Na poziomie makroskopowym nie obserwuje się już zmian, jednak na poziomie molekularnym przemiany biegną w obu kierunkach (rozpuszczanie i wytrącanie się osadu) ciągle z jednakową szybkością. Mając na uwadze przykład zawarty we wprowadzeniu, można to wyjaśnić w następujący sposób: kryształy sacharozy, dodane do herbaty w nadmiarze, ulegają niecałkowitemu rozpuszczeniu, wymieniając się częściowo z rozpuszczonymi kryształami sacharozy. Te z kolei ulegają częściowemu wytrąceniu. Zatem na powierzchni nierozpuszczonego kryształu cukru istnieje cały czas ruch – cząsteczki ulegają wymianie, ale ich liczba w roztworze pozostaje bez zmian.

bg‑violet

Roztwór nasycony i nienasycony

Podsumowując, roztworem nasyconymroztwór nasyconyroztworem nasyconym nazywamy roztwór, w którym nie można już rozpuścić więcej substancji, a jej nadmiar znajduje się w stanie równowagi dynamicznej z roztworem. Analogicznie, roztworem nienasyconymroztwór nienasyconyroztworem nienasyconym nazywamy taki, w którym można rozpuścićrozpuszczanierozpuścić dodatkową ilość danej substancji.

Ważne!

Miarą rozpuszczalności jest maks. ilość substancji chemicznej, która rozpuszcza się w 100 g rozpuszczalnika w danych warunkach (temperatury i ciśnienia) tak, aby otrzymać roztwór nasycony.

Poniższa tabela przedstawia rozpuszczalność wybranych substancji w 100 g wody i w temperaturze 25ºC.

Sól	Rozpuszczalność $[\frac{g}{100 g H_{2} O}]$
${AgClO}_{4}$	$525$
${BaClO}_{4}$	$198, 5$
$NaBr$	$48, 6$
${NaNO}_{3}$	$47, 6$
$NaCl$	$36, 1$
${Na}_{2} {CO}_{3}$	$22, 5$
${CaCO}_{3}$	$1, 53 \cdot 10^{- 4}$
${Hg}_{2} {Cl}_{2}$	$2, 0 \cdot 10^{- 4}$

R1I0gNhgPCmdk1

Ilustracja przedstawiająca podział roztworów właściwych. Roztwór właściwy to mieszanina jednorodna, składająca się z rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej, której cząstki mają rozmiary mniejsze od jednego nanometra (<math aria‑label="dziesięć do potęgi minus dziewiątej metra">10-9 m). Roztwory właściwe dzielą się na roztwory nasycone i nienasycone. Roztwór nasycony zawiera maksymalną ilość substancji, jaka może się rozpuścić w określonej masie rozpuszczalnika w danej temperaturze. Z kolei roztwór nienasycony nie zawiera maksymalnej ilości substancji, jak może się rozpuścić w określonej masie rozpuszczalnika w danej temperaturze. Od roztworu nasyconego i nienasyconego poprowadzono strzałki do roztworu stężonego. Od roztworu nienasyconego dodatkowo poprowadzono strzałkę do roztworu rozcieńczonego. — Podział roztworów właściwych
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

rozpuszczanie

proces fizyczny, w wyniku którego powstaje jednorodna mieszanina dwóch lub więcej składników, złożona z substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika – zwykle występującego w nadmiarze

roztwór

oznacza jednorodną mieszaninę dwóch lub więcej substancji; najczęściej jeden ze składników tej mieszaniny występuje w większej ilości i wówczas nazywany jest rozpuszczalnikiem, czyli służy do rozpuszczenia innych składników (substancji rozpuszczonych)

rozpuszczalność

zdolność substancji do tworzenia z innymi substancjami roztworów jednorodnych

roztwór nasycony

roztwór, który zawiera maks. ilość substancji rozpuszczonej w danych warunkach (temperatury, ciśnienia), równą jej rozpuszczalności w tych warunkach

roztwór nienasycony

roztwór, w którym można rozpuść dodatkową ilość danej substancji

Bibliografia

Encyklopedia PWN

Bielański A., Podstawy Chemii nieorganicznej, t. 1‑2, Warszawa 2010.

Hejwowska S., Marcinkowski R., Równowagi i procesy jonowe, Gdynia 2005.

Wprowadzenie

Animacja

Rozpuszczalność

Równowaga dynamiczna

Roztwór nasycony i nienasycony

Słownik

Bibliografia