Wykluczenie cyfrowe

Wykluczenie cyfrowewykluczenie cyfroweWykluczenie cyfrowe to jeden z aspektów wykluczenia społecznegoP1C36FhpFwykluczenia społecznego – charakteryzuje się tym, że określone jednostki lub grupy społeczne mają utrudniony, a nawet uniemożliwiony dostęp do sieci internet. Wykluczenie cyfrowe odnosi się zatem do ograniczeń w zakresie korzystania z osiągnięć nowoczesnych technologii (lub oznacza np. brak dostępu do internetu).

Społeczeństwo informacyjne

Wykluczenie cyfrowe nierozerwalnie wiąże się z koncepcją społeczeństwa informacyjnegospołeczeństwo informacyjnespołeczeństwa informacyjnego. Po raz pierwszy terminem tym posłużył się w 1963 r. antropolog Tadao Umesao. Opisywał on etap rozwoju społeczeństwa, w którym informacja ma wartość nadrzędną – staje się poniekąd nowym nominałem lub towarem, który za sprawą swoich potężnych możliwości wypiera inne dobra materialne i niematerialne.

Zakłada się, że o społeczeństwie informacyjnym można mówić w sytuacji, gdy ponad 50% jego zawodowo czynnych członków jest zatrudnionych w sektorze związanym z przetwarzaniem informacji (należą tu głównie zawody branży IT).

RCJNaphTYaTRB

Ilustracja przedstawia kobietę siedzącą przed dwoma monitorami komputerów. Na biurku mam po rozkładane liczne papiery, obok stoi kubek, słuchawki, telefon i klawiatura.

Kto jest narażony na wykluczenie cyfrowe?

Na wykluczenie szczególnie narażone są jednostki słabsze, mające ograniczone możliwości działania. Są to przede wszystkim osoby z niepełnosprawnościami, starsze, niesamodzielne. Jednak to nie jedyna grupa narażona na wykluczenie.

Sam fakt, że właśnie zapoznajesz się z tym e‑materiałem, świadczy o tym, że masz dostęp do technologii cyfrowych. Czy jednak oznacza to, że nie grozi ci wykluczenie cyfrowe? Nic bardziej mylnego!

Dwa stopnie wykluczenia cyfrowego

Badaczka Małgorzata Kurowska w jednej ze swoich prac opisuje dwa stopnie wykluczenia cyfrowego.

Podsumujmy. Wykluczenie pierwszego stopnia zakłada, że grupą wykluczoną są jednostki, które nie mają dostępu do technologii cyfrowych (np. komputerów, internetu). Natomiast wykluczenie drugiego stopnia dotyka osób, których możliwości (wynikające z chęci i z umiejętności) korzystania z komputera oraz z internetu są ograniczone.

Te dwa stopnie wynikają z różnych przyczyn. Wykluczenie pierwszego stopnia może wiązać się z czynnikami logistycznymi, ekonomicznymi, socjalnymi itp. Natomiast wykluczenie drugiego stopnia może być spowodowane brakiem umiejętności lub możliwości (brak możliwości oznacza m.in. mniejszą sprawność fizyczną, obniżone zdolności kognitywnekognitywnykognitywne).

Wykluczenie cyfrowe w Polsce

W 2020 r. Federacja Konsumentów opracowała raport na temat wykluczenia cyfrowego w Polsce, w dobie pandemii.

Według raportu Federacji Konsumentów:

• 4,51 mln Polaków w wieku 16‑74 lat (15,5% tej grupy) nigdy nie korzystało z internetu, natomiast 1,82 mln zagląda do sieci sporadycznie,

• 3,63 mln osób w wieku 55‑74 lat nigdy nie korzystało z internetu; grupa ta stanowi 80,4 proc. wszystkich niekorzystających z sieci,

• 906 tys. (czyli 35 proc.) osób niepełnosprawnych nigdy nie korzystało z internetu,

• 272 tys. (czyli 22 proc.) osób bezrobotnych nigdy nie korzystało z sieci.

Pandemia pogłębiła wykluczenie cyfrowe najbardziej zagrożonych grup, Prawie 5 mln Polaków w wieku 16‑74 lat wciąż nie posługuje się komputerem, a jedną z istotnych barier są ceny sprzętu elektronicznego.
Aż 50‑70 tys. uczniów nie posiada w domu żadnego komputera lub tabletu, a ponad 1 mln (co czwarty) musi współdzielić urządzenia z rodzeństwem lub pracującymi zdalnie rodzicami, co realnie uniemożliwia edukację zdalną.
Planowane wprowadzenie opłaty reprograficznej na urządzenia elektroniczne pogłębi cyfrowe wykluczenie najuboższych konsumentów. Federacja Konsumentów jest przeciwna nowej opłacie.

Skutki wykluczenia cyfrowego

Jakie czynniki przekładają sie na życiowe szanse Polaków? Są to głównie:

• dostęp do technologii, a także doświadczenia związane z ich wykorzystywaniem,

• kompetencje, jakich wymagają,

• postawy i motywacje niezbędne, by uczyć się nowych rzeczy.

Skutki wykluczenia cyfrowego odczuwalne są na wielu płaszczyznach. Oto niektóre z nich:

Włączenie cyfrowe

Włączenie cyfrowewłączenie cyfroweWłączenie cyfrowe to proces odwrócenia sytuacji wykluczenia cyfrowego. Wiąże się z szeregiem różnego rodzaju działań mających na celu zarówno upowszechnienie dostępu do nowoczesnych technologii, jak i nabycie umiejętności korzystania z nich oraz wzmocnienie motywacji do nauki. Zaliczyć do nich można tak różnorodne działania, jak np. dostosowywanie stron internetowych i aplikacji mobilnych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, rozwój infrastruktury czy szkolenia dla osób starszych lub bezrobotnych.

R1UFBLozWotjT

Ilustracja przedstawia liczne ikony ludzi różnych narodowości połączonych ze sobą liniami. Tworzą siatkę połączeń.

Jakie są pozytywne skutki włączenia cyfrowego?

Wśród pozytywnych skutków włączenia cyfrowego można wymienić:

Te wymierne efekty znacząco wpływają na komfort życia osób, które wcześniej mierzyły się z wykluczeniem cyfrowym.

Dostępność do tych usług to często warunek uczestnictwa w życiu publicznym. Włączenie cyfrowe pozwala osobom wcześniej dotkniętym wykluczeniem na pełne uczestnictwo w życiu publicznym oraz w innych dziedzinach życia, a tym samym przyczynia się do procesu reintegracji społecznejreintegracja społecznareintegracji społecznej.

Słownik