Przeczytaj
Koncepcja zjednoczonej Europy
Twórcą koncepcji zjednoczonej Europy był Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych, który w 1950 roku przedstawił plan współpracy Francji i Niemiec oraz integracji gospodarczej z innymi krajami europejskimi. Koncepcja ta została opracowana przez Jeana MonnetaJeana Monneta i zakładała ścisłą współpracę w zakresie produkcji stali, współdziałanie na płaszczyźnie gospodarczej i wspólną kontrolę wydobycia surowców strategicznych, jakimi wówczas były węgiel i rudy żelaza. W konsekwencji sześć krajów: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy w 1951 roku utworzyły Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Kraje te zniosły cłacła w handlu między sobą tymi surowcami. Określa się je mianem „założycielskiej szóstki”„założycielskiej szóstki”. Celem EWWiS było stopniowe znoszenie ceł we wzajemnym handlu, niższe ceny węgla i stali, rozwijanie wymiany handlowej i swoboda konkurencji na wolnym rynku.
Wymienione kraje w 1957 roku podjęły kolejne działania integracyjne, tworząc Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Do celów EWG należało systematyczne znoszenie ceł oraz ograniczeń ilościowych w handlu zagranicznym, powstanie wspólnej taryfy celnej i polityki handlowej względem innych państw, a także wspólna polityka transportowa. Z kolei Euratom służyła pokojowemu wykorzystaniu energii jądrowej. Integracja doprowadziła w 1968 roku do utworzenia wspólnej polityki rolnej, zniesienia ceł i prowadzonych razem badań nad wykorzystaniem energii atomowej. W wyniku coraz bardziej owocnej współpracy w 1973 roku do Wspólnoty dołączyły Dania, Irlandia i Wielka Brytania. Kilka lat później powstały instytucje europejskie (Rada Europejska i Parlament Europejski).
W 1981 roku EWG poszerzono o Grecję, a w 1985 roku o Hiszpanię i Portugalię. W 1985 roku w wyniku porozumienia w SchengenSchengen ustanowiono brak kontroli osób na granicach w czterech krajach członkowskich. Na mocy ustanowionego w 1987 roku Jednolitego Aktu Europejskiego pogłębiono integrację gospodarczą (powstało porozumienie o swobodnym przepływie towarów i kapitału), a także zaczęto integrację polityczną poprzez rozszerzenie uprawnień wspólnotowych Rady i Parlamentu Europejskiego. Poczyniono także reformy w zakresie polityki rolnej i środowiskowej.
W 1992 roku podpisano traktat z MaastrichtMaastricht, który wszedł w życie 1 listopada 1993 roku. Ustanowił on Unię Europejską, w skład której weszły trzy wspólnoty: EWG (którą przekształcono wówczas we Wspólnotę Europejską), EWWiS oraz Euratom. Na jego mocy weszło porozumienie o swobodnym poruszaniu się ludzi oraz wyborze miejsca pracy i zamieszkania. Innym z jego postanowień było także ustanowienie obywatelstwa europejskiego. Nastąpiła likwidacja wszelkich przeszkód i barier w stosunkach między krajami, które miały w niedługim czasie przystąpić do organizacji. W 1995 roku do UE dołączyły Austria, Szwecja i Finlandia. Dwa lata później podpisano traktat amsterdamski, na mocy którego miało nastąpić wzmocnienie wspólnej obrony przed zagrożeniami zewnętrznymi (migracjami spoza Unii, walka z przestępczością), porozumienie we wspólnym rynku pracy, opiece społecznej i równouprawnienie. Przygotowywał on państwa do kolejnego, największego rozszerzenia.
Traktat nicejskinicejski podpisany w 2001 roku wprowadził nowy podział mandatów i wpływów pomiędzy państwami członkowskimi w głównych instytucjach europejskich, mając na uwadze planowane rozszerzenie UE. W 2002 roku w krajach unii walutowej pojawiły się banknoty i monety euro w powszechnym obiegu. Dla wszystkich krajów zaprojektowano jednakowe banknoty. Monety natomiast mają identyczny rewers (strona wspólna), informujący o ich wartości, lecz różny awers (strona narodowa). W 2004 roku do tzw. starej piętnastkistarej piętnastki (państw, które przystąpiły do UE przed 2004 r.) dołączyły Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta i Cypr. W tym samym roku podpisano traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy. W związku z brakiem ratyfikacji przez wszystkie strony umowa nie weszła w życie. W 2007 roku do Wspólnoty dołączyły Bułgaria i Rumunia.
W 2009 roku w wyniku wejścia w życie traktatu lizbońskiego wprowadzono zmiany w funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Nastawiono ją na większą demokratyczność, bezpieczeństwo i zwiększenie jej znaczenia na arenie międzynarodowej. Zwiększono możliwość działania Wspólnoty w wielu dziedzinach, m.in. wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, a także jakości życia. Wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych oraz wprowadzono inicjatywę prawodawczą dla mieszkańców UE. W 2013 roku do Unii dołączyła Chorwacja. Obecnie (według stanu na marzec 2020 roku), po opuszczeniu Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię, czyli od 1 lutego 2020 r., organizacja ta liczy 27 członków.
Główne cele działania Unii Europejskiej
Stworzenie jednego organu politycznego prowadzącego wspólną politykę zagraniczną.
Promowanie postępu na płaszczyźnie społecznej i ekonomicznej.
Wyrównywanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego między poszczególnymi regionami.
Utwierdzanie w poczuciu równości, sprawiedliwości i solidarności,
Wzrost poziomu życia ludności.
Kształtowanie postawy obywatelskiego społeczeństwa europejskiego.
W wyniku porozumienia z Schengen od 1995 roku niemal na całym obszarze UE nie ma kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. Obecnie (w 2020 roku) obejmuje ona 26 państw. Wśród krajów będących członkami Wspólnoty jest jeden, który nie należy do strefy Schengenstrefy Schengen – jest nim Irlandia. Do 1 lutego, obok Irlandii, była to również Wielka Brytania. Bułgaria, Chorwacja, Rumunia i Cypr są krajami kandydującymi. Natomiast Norwegia, Islandia, Liechtenstein i Szwajcaria, które nie należą do UE, podpisały porozumienie.
Państwa, które należą do Wspólnoty, ale nie są w strefie eurostrefie euro, to Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Polska, Rumunia, Szwecja i Węgry. Z kolei Monako, Watykan i San Marino, są położone w tej strefie, ale nie są członkami UE. Czarnogóra i Kosowo używają euro, choć nie są oficjalnie w strefie euro.
Kraje należące do Wspólnoty cechują się swobodą przepływu osób, co oznacza, że każdy obywatel Unii ma prawo do edukacji, pracy i świadczenia usług w innych krajach członkowskich, a dyplomy ukończenia szkoły wyższej są uniwersalne i obowiązują na terenie całej organizacji. Każdy obywatel ma także prawo do składania petycji w sprawach znajdujących się w zakresie obowiązków Unii. Przysługuje mu opieka dyplomatyczna i konsularna w każdym z krajów Wspólnoty, nawet jeśli państwo to nie posiada właściwej placówki dyplomatycznej. Ma swobodny dostęp do dokumentów unijnych. Ma prawo wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz do głosowania i kandydatury w wyborach lokalnych w kraju. Nie jest wymagane wówczas obywatelstwo – wystarczy tam mieszkać.
Obecnie Unia Europejska liczy 27 państw, lecz jej cały obszar nie obejmuje jedynie kontynentu europejskiego. Istnieje jeszcze dziewięć regionów krajów Wspólnoty, które stanowią jej integralną część i w których prawo unijne zostało wdrożone niemal w całości z jedynie nikłymi wyjątkami. Do regionów tych należą: Azory i Madera (wyspy portugalskie), Wyspy Kanaryjskie (archipelag hiszpański), a także sześć francuskich departamentów zamorskich: Gujana Francuska, Gwadelupa, Majotta, Martynika, Reunion, Saint‑Martin. Odszukaj w atlasie geograficznym wymienione obszary specjalne należące do Unii Europejskiej.
Obecnie Unia Europejska liczy 27 państw, lecz jej cały obszar nie obejmuje jedynie kontynentu europejskiego. Istnieje jeszcze dziewięć regionów krajów Wspólnoty, które stanowią jej integralną część i w których prawo unijne zostało wdrożone niemal w całości z jedynie nikłymi wyjątkami. Do regionów tych należą: Azory i Madera (wyspy portugalskie), Wyspy Kanaryjskie (archipelag hiszpański), a także sześć francuskich departamentów zamorskich: Gujana Francuska, Gwadelupa, Majotta, Martynika, Reunion, Saint Martin. W dostępnych ci źródłach znajdź informacje na ich temat i zapoznaj się z nimi.
Słownik
opłata nakładana przez państwo na towary w związku z ich eksportem i importem dokonywanym przez granice celne państwa
francuski polityk i ekonomista, który po wyzwoleniu zaproponował rządowi francuskiemu globalny plan modernizacji i rozwoju ekonomicznego; jest uznawany za autora koncepcji planu, który przedstawił Robert Schuman; dotyczył on współpracy gospodarczej Francji i Niemiec, a także wzmocnienia ich stosunków z innymi krajami europejskimi
miasto w południowej Holandii położone nad Mozą, w którym w 1992 roku podpisano traktat tworzący Unię Europejską na bazie trzech organizacji: Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (przekształconej wówczas na Wspólnotę Europejską), Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej
miasto we Francji, w regionie Prowansja‑Alpy‑Lazurowe Wybrzeże, sławne z tego, że podpisano tam jeden z traktatów europejskich (w 2001 roku)
wieś w południowo‑wschodnim Luksemburgu, w której na statku na rzece Mozeli podpisano w 1985 roku traktat o zniesieniu granic wewnętrznych krajów członkowskich Wspólnoty Europejskiej
grupa krajów, która przystąpiła do Wspólnoty Europejskiej przed 2004 rokiem
grupa państw, których wspólną walutą jest euro
obszar, w którym zniesiono kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych
kraje założycielskie Wspólnotę, która nazywana była wówczas Europejską Wspólnotą Gospodarczą; w jej skład wchodziły: Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy i Włochy