Przeczytaj
Finanse publiczne
Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem.
Najważniejsze kwestie związane z finansami publicznymi uregulowane są w rozdziale X Konstytucji RP oraz Ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Budżet państwa to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej uchwalany przez Sejm RP w formie ustawy na następny rok budżetowy.
Pochodzenie dochodów budżetowych według ustawy o finansach publicznych
Przeznaczenie wydatków budżetowych (wszelkich środków publicznych)
Procedura uchwalania budżetu
Procedurę uchwalania budżetu państwa rozpoczyna projekt przygotowany przez Radę Ministrów, która ma w tej sprawie monopol inicjatywy ustawodawczej. Oprócz sejmu i Rady Ministrów w procedurze budżetowej uczestniczą również Senat i Prezydent RP. Ustawa budżetowa uchwalana jest w ściśle określonych terminach dotyczących momentu dokonania inicjatywy oraz czasu, jaki na prace nad ustawą mają poszczególne zaangażowane w procedurę organy władzy. Nieuchwalenie ustawy budżetowej w wyznaczonym terminie może przynieść ważkie konsekwencje – Prezydent RP może nawet zdecydować w takich okolicznościach o skróceniu kadencji sejmu.
Ustawa budżetowa jest uchwalana na rok, jednak w wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki budżetu państwa w okresie krótszym niż rok można określić w ustawie o prowizorium budżetowym.
Wykonaniem ustawy budżetowej, czyli dysponowaniem środkami budżetowymi zgodnie z określonymi w ustawie warunkami, zajmuje się Rada Ministrów. Rządowi nie wolno przede wszystkim przekroczyć przewidzianego w ustawie deficytu budżetowego. W ciągu pięciu miesięcy od zakończenia roku budżetowego Rada Ministrów przedkłada sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej oraz informację o aktualnym stanie zadłużenia państwa. Po rozpatrzeniu tego sprawozdania i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby KontroliNajwyższej Izby Kontroli sejm dokonuje oceny wykonania budżetu pod kątem zachowania dyscypliny budżetowej i w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia sprawozdania podejmuje uchwałę o udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium z wykonania budżetu państwa. Udzielanie absolutorium jest jedną z form kontrolnej funkcji, jaką sejm sprawuje względem rządu. Nieudzielenie przez sejm absolutorium dla Rady Ministrów może skutkować dymisją rządu, jednak przepisy konstytucji nie zawierają tego wymogu.
Zasady tworzenia budżetu państwa
Słownik
podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie realizacji określonych zadań publicznych, np. dotacja celowa z budżetu państwa na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych
łączne nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalane z pominięciem wzajemnych zobowiązań między podmiotami należącymi do tego sektora, obejmujące zobowiązania m.in. z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych (np. obligacji skarbowych)
najwyższy organ kontroli w Polsce, podlegający sejmowi, którego zadaniem jest kontrola działalności organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności
osoba prawna, która w stosunkach cywilnoprawnych jest podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych
świadczenia publicznoprawne państwa na rzecz innych podmiotów publicznych o charakterze bezzwrotnym, ogólnym, bezwarunkowym i nieodpłatnym, np. subwencja oświatowa (środki przekazywane jednostkom samorządu terytorialnego z budżetu państwa na finansowanie prowadzenia szkół na terenie danej jednostki samorządu)