Francja

RFnW3vEGMO87u

Zdjęcie przedstawia dużą, okrągłą salę. Są w niej ustawione w koło ławy i fotele. Po jednej ze stron stoi mównica i duży stół.

We Francji od 1958 r. funkcjonuje system półprezydenckisystem półprezydenckisystem półprezydencki. Oznacza on rozległe prerogatywy głowy państwa, pochodzącej z wyborów powszechnych, w tym jej bezpośredni wpływ na obsadę stanowisk w rządzie. Ten ostatni organ, choć powoływany przez prezydenta, musi cieszyć się także zaufaniem parlamentu. Od 2002 r. każde wybory parlamentarne we Francji odbywają się kilka tygodni po wyborach prezydenckich. Dynamikę kampanii wyborczej nadaje rywalizacja partii popierających prezydenta oraz tych, które są nastawione opozycyjnie względem niego. Specyfika systemu wyborczego w wyborach do Zgromadzenia Narodowego wpłynęła na ukształtowanie się we Francji systemu dwublokowegosystem dwublokowysystemu dwublokowego – o większość parlamentarną walczy ze sobą koalicja partii proprezydenckich oraz koalicja partii antyprezydenckich. Bloki takie powstają jeszcze przed wyborami i odgrywają istotną rolę między pierwszą a drugą turą głosowania. Ugrupowania tworzące daną koalicję zawierają wówczas taktyczne porozumienia, pozwalające na uzyskanie przez dany blok mandatów w jak największej liczbie okręgów.

Koalicja, która zdobywa większość w Zgromadzeniu Narodowym, staje się koalicją rządową. Blok przegrywający wybory przechodzi do opozycji. Od 2002 r. wybory te zawsze wygrywał sojusz partii popierających aktualnego prezydenta. W takiej sytuacji kierunki polityki rządu wyznacza głowa państwa. Dysponując zapleczem w parlamencie, prezydent koncentruje w swoich rękach największą władzę w państwie. Sytuacja komplikuje się, gdy większość parlamentarną uzyskują partie koalicji antyprezydenckiej. Rząd tworzą wówczas ugrupowania opozycyjne wobec prezydenta, co oznacza konieczność zawierania kompromisów przez politycznych przywódców oraz relatywny spadek znaczenia prezydenta. Francuzi nazywają taką sytuację cohabitation – czyli współzamieszkiwaniem prezydenta i premiera z dwóch różnych partii. Ostatni raz taka sytuacja miała miejsce w latach 1997–2002 (prezydentem był wówczas prawicowy polityk Jacques Chirac, rząd zaś tworzyli socjaliści i komuniści pod przywództwem premiera Lionela Jospina). Prawdopodobieństwo występowania kohabitacjikohabitacja, koabitacjakohabitacji zostało znacznie zmniejszone, po tym gdy w 2002 r. zrównano we Francji kadencję prezydenta z kadencją Zgromadzenia Narodowego.

Niemcy

R1e5V7UjT7zyq

Zdjęcie przedstawia dużą, wysoką salę. Pośrodku znajduje się stół, a za nim mównica. Wokół nich, półkoliście poustawiane są ławy i fotele, a których siedzą ludzie. Za mównicą widnieje jeszcze duży stół, przy którym zasiada kilka osób. Ponad nimi widać zawieszonego orła z rozpostartymi skrzydłami.

W Republice Federalnej Niemiec w 1949 r. został wprowadzony system parlamentarnysystem parlamentarnysystem parlamentarny. Rola prezydenta (który nie jest wyłaniany w wyborach powszechnych) jest bardzo ograniczona, a o kształcie rządu przesądza wyłącznie polityczny układ sił w Bundestagu – głównej izbie niemieckiego parlamentu. Wybory do tego organu odbywają się co 4 lata i stanowią najważniejszą elekcję w tym kraju. Mają one – inaczej niż we Francji – charakter proporcjonalnyproporcjonalny system wyborczyproporcjonalny, a zawieranie przedwyborczych koalicji nie jest możliwe. W związku z tym w niemieckim parlamencie nie ma typowych dla Francji bloków politycznych (specyficznym wyjątkiem jest tutaj Unia – porozumienie dwóch stronnictw chadeckich: bawarskiej CSU i w piętnastu pozostałych landach CDU). Niemiecki parlament jest w związku z tym bardziej rozdrobniony, jednocześnie jednak rywalizacja między partiami jest tu mniej konfrontacyjna. Żadna grupa polityczna nie walczy o pełnię władzy, a możliwe warianty koalicyjne są rozmaite i przed wyborami do Bundestagu nie sposób przewidzieć, który z nich ostatecznie zostanie zrealizowany.

Negocjacje koalicyjne między partiami w Niemczech rozpoczynają się zatem dopiero po ustaleniu składu nowego Bundestagu. Do lat 80. XX wieku funkcjonował w tym kraju system dwuipółpartyjnysystem dwuipółpartyjnysystem dwuipółpartyjny – głównymi rywalami byli chadecy (CDU/CSU) i socjaldemokraci (SPD), a trzecią – dużo mniejszą – siłą polityczną była liberalna FDP. Ta ostatnia partia uzyskała w ten sposób znaczenie polityczne daleko wykraczające poza jej społeczne poparcie, gdyż od jej decyzji w sprawie koalicji zależało to, czy rządzić krajem będą chadecy, czy socjaldemokraci. Przykładowo opuszczenie przez FDP koalicji z SPD w 1982 r. doprowadziło do upadku socjaldemokratycznego kanclerza Helmuta Schmidta. Od tego czasu jednak liczba partii w Bundestagu zaczęła stopniowo się zwiększać. Obok trzech tradycyjnych sił politycznych, pojawili się Zieloni, po zjednoczeniu Niemiec – postkomunistyczna partia Die Linke, a w ostatnich latach Alternatywa dla Niemiec. Ponieważ parlament niemiecki jest coraz bardziej rozdrobniony, przybywa wariantów koalicyjnych, ale negocjacje między partiami trwają coraz dłużej i są coraz bardziej skomplikowane. Przykładowo, po wyborach do Bundestagu w 2017 r. zajęły one ponad 4 miesiące i po raz czwarty w historii RFN doprowadziły do powstania wielkiej koalicji CDU‑CSU‑SPD.

Słownik