O autorze

R1MHbvGSAYf3O1

Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę ukazanego na wprost nas. Postać jest pokazana od piersi w górę. Mężczyzna ma znaczną łysinę, owalną twarz, wysokie, lekko zmarszczone czoło. Pisarz ma przerzedzone brwi, duże oczy z niewielkimi zmarszczkami w kącikach. Nos mężczyzny jest wydatny. Postać opiera łokieć prawej ręki o oparcie krzesła. Mężczyzna jest ubrany w kraciastą koszulę.

Julian Stryjkowski urodził się w 1905 roku w Stryju w rodzinie żydowskiej jako Pesach Stark, syn Cwi Rosenmanna i Hany Stark. Studiował polonistykę we Lwowie.

Niedługo po rozpoczęciu studiów, w 1928 roku, zadebiutował na łamach dziennika „Chwila” opowiadaniem Skrzyżowanie się dwóch pociągów. W  1943 roku rozpoczął pracę nad powieścią Głosy w ciemności, która  ukazała się drukiem w 1956 roku. Jest to pierwsza część tzw. tetralogii galicyjskiej tego autora, do której należą także Austeria, Sen Azrila i Echo.

Przez ponad 20 lat współtworzył miesięcznik „Twórczość”, w którym kierował działem prozy. Blisko współpracował z Jarosławem Iwaszkiewiczem, który był redaktorem naczelnym tego czasopisma i zaprosił Stryjkowskiego do grona redakcyjnego.

Stryjkowski początkowo był silnie związany z ideologią komunistyczną.  Za powieść Bieg do Fragala otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia.  Z czasem jednak stawał się coraz bardziej nieufny wobec poczynań władz komunistycznych, a w 1966 roku wystąpił z partii.

O Austerii

Powieść Austeria pochodzi z tetralogiitetralogiatetralogii galicyjskiej prezentującej najważniejszy wątek  pisarstwa Juliana Stryjkowskiego:

Powieść Austeria opisuje losy społeczności żydowskiej zamieszkującej jedno z galicyjskich miasteczek na wschodnich kresach zaboru austriackiego. Społeczność Żydów jest odizolowana od reszty miasteczka, m.in. z powodu odrębności religijnej, kulturowej i obyczajowej. Spokój żydowskiej enklawyenklawaenklawy zakłócają jednak pewne jednostki i wydarzenia, które zaczynają burzyć dotychczasowy porządek i ustaloną hierarchię. Powolne, ale konsekwentne zmiany w świadomości członków wspólnoty doprowadzają do buntu przeciwko ortodoksjiortodoksjaortodoksji, rozluźnienia moralnego, a nawet do utraty wiary. Akcja Austerii rozgrywa się w momencie wybuchu pierwszej wojny światowej, będącym symbolicznym przejściem od starego porządku wieku XIX do pełnego zamętu wieku XX. Tytułową austerią jest karczma Żyda Taga, w której niczym w arce Noego chronią się uciekający przed carskimi wojskami Żydzi. Karczma staje się ostoją ginących wartości i namiastką odchodzącego w zapomnienie świata.

Z pokolenia na pokolenie

Aby zrozumieć mentalność żydowską, czyli swoisty dla tej nacji sposób myślenia i postrzegania rzeczywistości, trzeba odwołać się do religii. Obecnie odróżnia się członków narodu żydowskiego od wyznawców judaizmu. Aby to rozróżnienie było czytelne, tych pierwszych zapisać należy wielką literą (Żydzi), drugich zaś - małą (żydzi). Jednak akcja Austerii ma miejsce przed I wojną światową, gdy taki podział dopiero się rodził. Żydzi byli mniej lub bardziej ortodoksyjni, wszyscy jednak tworzyli naród wybrany, w przeciwieństwie do pozostałych nacji. Nie tylko inaczej postrzegali świat i swoją w nim rolę, ale i odmiennie niż inni mierzyli czas (kalendarz żydowski oparty jest na cyklu księżycowo‑słonecznym). Taką wizję świata i mentalności żydowskiej, cementującą żydowską tożsamość.

RWMkomPtxDO2Q

Ilustracja przedstawia szkic. Umieszczono na nim trzy postaci. Są to dwaj mężczyźni ubrani w długie szaty. Postaci mają zakryte głowy. Tańczą. Ukazane są ruchy rąk tańczących. Pośrodku umieszczona jest statyczna podobizna kobiety ubranej w długie szaty. Kobieta ma głowę okrytą chustą.

W Austerii poczynania bohaterów i rytuały postrzegane są przez pryzmat wiary. Stryjkowski opowiada zarówno o chasydach - pobożnych żydach, cadyku (ich przywódcy), jak i o mieszkańcach miasteczka - przede wszystkim Żydach, ale nie tylko, ponieważ pojawiają się tam reprezentanci różnych narodowości i profesji. Chasydzi, w obliczu wybuchu  wojny, wznoszą modły o wszystkich.

Kolejnym, wyrosłym z religii, fundamentem tożsamości żydowskiej jest Biblia.

R8RMqw2wjf3cu

Fotografia przedstawia dwie strony zadrukowane w języku hebrajskim.

Żydów jako wspólnotę spajała więc w czasach Austerii przede wszystkim wiara, studiowanie Biblii oraz przestrzeganie świąt: część z nich została nakazana przez Pięcioksiąg, część została dodana później i uświęcona tradycją. Rolę kulturotwórczą pełniły, oprócz wymiaru religijnego świąt, towarzyszące im śpiew, muzyka, oprawa plastyczna i specjalne rodzaje potraw.

Słownik