Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑gray

William Wordsworth – poeta jezior

R11bSSAREHSu61
Benjamin Haydon, Portret Williama Wordswortha, 1842
Źródło: Benjamin Haydon, Portret Williama Wordswortha, Wikimedia Commons, domena publiczna.

William Wordsworth (1770–1850) to poeta uznawany za prekursora romantyzmu w literaturze brytyjskiej. Urodził się w Cockermouth w północnej Anglii, w tzw. Krainie Jezior (Lake District). Ten obfitujący w jeziora i góry obszar stanowił inspirację dla wielu artystów, szczególnie w dobie romantyzmu. Pejzażysta John Constable miał powiedzieć, że Kraina Jezior to najpiękniejszy w świecie krajobraz.

Jako 25‑latek, dzięki odziedziczonemu spadkowi, Wordsworth osiadł w hrabstwie Somerset, niedaleko posiadłości poety Samuela Taylora Coleridge’a (1772–1834). Tak zaczęła się długotrwała przyjaźń obu autorów. W 1798 roku wspólnie wydali pierwszy tom swych poezji, Ballady liryczne (ang. Lyrical Ballads), w którym znalazło się 19 wierszy Wordswortha i 4 utwory Coleridge’a. Zbiór ten uznaje się za pierwsze romantyczne dzieło w literaturze angielskiej.

Andrzej Tretiak Literatura angielska w okresie romantyzmu (1798–1831)

Sam tytuł miał już symboliczne znaczenie. Słowo „ballady” mówiło, że szukać w tych utworach trzeba czegoś ludowego, prostego, jak opowieść ballady, a zarazem czegoś mistycznego, ukrytego w pozornie prostej treści; określenie „liryczne” nadawało pewien odcień specjalny, wskazywało, że do tej mistycznej wewnętrznej treści trzeba dochodzić poprzez uczucie, jedyną istotną drogę poznania treści życia. Określenie „ballady liryczne” było śmiałym nowatorstwem [...]. Młodzi autorzy [...] puszczali w świat swoje utwory jako eksperyment i formalny, i treściowy.

bt Źródło: Andrzej Tretiak, Literatura angielska w okresie romantyzmu (1798–1831), Lwów 1928, s. 45.

WordsworthaColeridge’a połączyła fascynacja przyrodą. Obaj byli wrażliwi na jej piękno i w naturze poszukiwali inspiracji. Postrzegali przyrodę jako źródło doznań i natchnienia. Bliska była im idea antyurbanizmuantyurbanizmantyurbanizmu. Wordsworth zdecydowanie odrzucał wielkomiejski postęp, nieustannie podkreślając, że autentyczność i poczucie harmonii można osiągnąć jedynie na łonie natury. Najważniejszym zadaniem poezji według Wordswortha było natomiast wyrażanie potrzeby zespolenia człowieka ze światem przyrody.

RJzubL3q0fjjS
B.S. Kelton, Dom WordsworthaRydal Mount, 1897
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Antyurbanizm Wordswortha

Samotna żniwiarka to utwór, który powstał podczas podróży Wordswortha do Szkocji. Wraz z wierszem Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy ukazał się w 1807 roku w tomie Poems, in Two Volumes. Wordsworth stworzył oba utwory w okresie wielkich przemian społecznych, politycznych i gospodarczych Wielkiej Brytanii i świata. Wielka Brytania zdobyła placówki kolonialne w Afryce Południowej, a dzięki potężnej marynarce wojennej i kontroli kluczowych szlaków handlowych miała wielki wpływ na europejski system gospodarczy. Nastąpił ogromny rozwój angielskich miast i przemysłu. Wraz ze wzrostem wykorzystania energii parowej i wodnej wiele prac, które wcześniej wykonywano ręcznie, zaczęto wykonywać przy użyciu maszyn. Angielska wieś opustoszała, jej mieszkańcy przenosili się do ośrodków miejskich, szukając pracy w nowych fabrykach. Utwory Wordswortha stały się wyrazem tęsknoty za przedindustrialnym stylem życia.

Kraina Jezior w malarstwie

Słownik

antyurbanizm
antyurbanizm

(łac. anti – przeciw, urbs – miasto) – postawa krytyczna wobec miasta; utożsamianie miasta ze złem, zakłamaniem, fałszem, chorobami cywilizacyjnymi

lakiści
lakiści

(od ang. lake – jezioro) – poeci jezior; grupa poetów angielskich urodzonych na początku lat 70. XVIII wieku, związana z Krainą Jezior, będąca pionierami romantyzmu w Anglii