Przeczytaj
Mniejszość etniczna
Prawo międzynarodowe za mniejszość etnicznąmniejszość etniczną uważa mieszkańców danego państwa, którzy różnią się od reszty obywateli pochodzeniem etnicznym i faktem, iż nie mają własnego państwa. Tym samy mniejszość etniczna różni się od mniejszości narodowej, która przynależy do danego narodu zorganizowanego w państwo. Deklaracja praw osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych wydana przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 1992 roku określa prawa, jakie mają te mniejszości. W polskim prawodawstwie mniejszością etniczną nazywamy tych mieszkańców Polski, którzy nie są polskiego pochodzenia, nie mają własnego państwa narodowego i mieszkają na terenie Polski od co najmniej stu lat.
Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym3. Mniejszością etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.Źródło: Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, dostępny w internecie: mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl [dostęp 10.01.2020 r.].
Ustawa uwzględnia następujące mniejszości etniczne:
karaimską;
łemkowską;
romską;
tatarską.
Ich koegzystencja w polskim społeczeństwie nie powoduje większych konfliktów i problemów społecznych.
Mniejszości etniczne możemy podzielić na zwarte, które od wielu pokoleń zamieszkują jeden obszar, i rozproszone, żyjące w diasporzediasporze, oddaleniu od siebie. W każdym z państw Unii Europejskiej występują różne mniejszości etniczne, które są częścią ich kulturowej i obyczajowej różnorodności.
Konflikt etniczny
Konflikt etnicznyKonflikt etniczny to zjawisko społeczne, do którego dochodzi między dwoma lub więcej nacjami. Mogą one być samodzielnymi bytami politycznymi lub częścią wielonarodowych i wieloetnicznych państw. Jest to typ konfliktu społecznego.
Przyczyny konfliktów etnicznych
Formy konfliktów etnicznych
Konsekwencje konfliktów etnicznych w Unii Europejskiej
Konsekwencją konfliktów etnicznych na obszarze Unii Europejskiej jest destabilizacja polityczna państw, na terenie których dochodzi do tego typu sytuacji.
Przykładem jest Hiszpania, gdzie separatystycznyseparatystyczny ruch kataloński dąży do uzyskania niepodległości Katalonii, podobna sytuacja panuje w Kraju Basków. Działała tam do niedawna ETAETA, organizacja terrorystyczna, która za pomocą zamachów destabilizowała władzę w Hiszpanii. Duży wpływ na pogłębianie problemu ma sport, szczególnie piłka nożna. W Katalonii bardzo ważną rolę pełni Duma Katalonii, czyli FC Barcelona. W Baskonii jest to Athletic Bilbao – klub, w którym grają wyłącznie Baskowie. Kibicowanie swoim klubom dla mieszkańców tych terenów ma wymiar lokalnego patriotyzmu. Dlatego mecze piłkarskie w hiszpańskiej Primera Division z udziałem Athletic Bilbao są pełne baskijskiej dumy i przywiązania do tradycji. Kibice tego klubu woleliby spadek z ligi, niż to, by w klubie grali inni zawodnicy poza Baskami.
Belgia dzielni się na trzy regiony: niderlandzką Flandrię, frankofońską Walonię i Brukselę. Od 2011 roku w tym kraju coraz głośniej mówi się o rozpadzie państwa. Przykład Belgii wyraźnie pokazuje, że nawet zagwarantowanie równych praw narodom w ramach państwa, federalizacja, decentralizacja i szerokie prawa dla poszczególnych regionów nie zabezpieczają przed pojawieniem się tendencji separatystycznych.
Innym obszarem z silnymi tendencjami niepodległościowymi jest Szkocja, gdzie w 2014 roku odbyło się referendum niepodległościowe. Przy dużej, 84‑procentowej frekwencji ponad 44,7% głosujących opowiedziało się za odłączeniem Szkocji od Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Wynik nie pozwolił na odłączenie, ale pokazał, jak silne są tendencje odłączeniowe.
Oprócz Szkotów Anglia ma jeszcze problem z Kornwalią, mieszkańcami wyspy Man i Irlandią Północną – na separatyzm duży wpływ ma wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.
Kopalnią separatyzmów są Włochy, gdzie ma miejsce konflikt między bogatymi regionami północnymi kraju a ubogim południem. We Francji, obok Bretanii i Korsyki, są także problemy z Baskami.
Reasumując, problem mniejszości etnicznych na terenie Unii Europejskiej jest poważnym wyzwaniem dla jej dalszego funkcjonowania. Każde państwo członkowskie, w którym to zjawisko występuje, może w wyniku dążeń odśrodkowych rozpaść się na mniejsze organizmy państwowe. Byłoby to niebezpieczne dla sprawnego funkcjonowania UE. Dlatego pokojowe i jak najbardziej demokratyczne rozstrzygnięcie konfliktów etnicznych w państwach członkowskich Unii Europejskiej jest zadaniem, z którym ta organizacja musi sobie poradzić w najbliższej przyszłości.
Słownik
prawo jakiejś zbiorowości do samodzielnego rozstrzygania swoich spraw wewnętrznych
(z gr. diaspeirō – rozmieszczać); rozproszenie członków danego narodu bądź grupy etnicznej wśród innych narodów lub też wyznawców danej religii wśród wyznawców innej, nadawane konkretnym grupom przez naukowców lub też w wyniku autodefiniowania; nazywa się tak również społeczność rozproszonych osób oraz geograficzną przestrzeń zamieszkiwaną przez taką społeczność
(z bask. Euskadi Ta Askatasuna – Baskonia i Wolność); separatystyczna organizacja terrorystyczna hiszpańskich Basków, istniejąca w latach 1959–2018
rodzaj konfliktu społecznego, w którym bez względu na przyczyny stronami są narody, mniejszości narodowe bądź grupy etniczne funkcjonujące w społeczeństwach wielonarodowościowych i wieloetnicznych bądź na pograniczu etnicznym
grupa etniczna, która jest osiedlona na terytorium innej zbiorowości i wyróżnia się odrębnym pochodzeniem i kulturą, a często także językiem i religią; z jednej strony mniejszości etniczne zwykle starają się zachować swoją odrębność, z drugiej zwykle podlegają procesom asymilacji kulturowej
grupa ludzi zamieszkująca obszar danego państwa, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, posiadająca własne państwo narodowe
(z łac. separatio – oddzielenie); dążenie do wyodrębnienia się jakiejś grupy z całości; najbardziej typowy jest separatyzm narodowościowy, a jednym z jego przejawów – secesja narodowa; dążenie do odrębności pod względem narodowym, politycznym, etnicznym, religijnym; działalność mająca na celu wyodrębnienie terytorialne mniejszości narodowych; separatyzm jest dążeniem do oderwania się określonego terytorium od jakiegoś państwa i utworzenia odrębnej struktury państwowej