Przeczytaj
Dlaczego państwo uprawia politykę kulturalną?
Polityka kulturalna wynika z obowiązujących przepisów prawa.
Powszechna deklaracja praw człowiekaArtykuł 27
Każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.Art. 73
Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury.
Aby realizować te prawa obywateli, państwo prowadzi politykę kulturalnąpolitykę kulturalną. Jest ona tradycyjnie związana z działaniami jednego podmiotu: ministerstwa kultury bądź jego odpowiednika.
Polityka kulturalna, czyli co?
Termin polityka kulturalna wywołuje często negatywne skojarzenia. Czy w państwie demokratycznym możemy o niej mówić? Kojarzy się ona raczej z reżimami niedemokratycznymi, w których kulturakultura stanowi istotny element wsparcia dla rządzących, promowania określonych treści. Przez cenzorską kontrolę państwo może ograniczać, wykluczać, eliminować ze społecznego obiegu, nie dopuszczać do udostępniania i upowszechniania dzieł, co do których ma zastrzeżenia, a preferować twórczość kulturalną i wspierać artystów, obejmując ich mecenatem państwa z uwagi na pożądaną przez władze treść ich dzieł. Państwo demokratyczne, realizując politykę kulturalną, pozostawia artystom swobodę w zakresie wyboru środków artystycznych i komunikowanych treści, poddając ich twórczość mechanizmom rynku kultury. Koncentruje swoje działania na stwarzaniu warunków społeczno‑ekonomicznych dla szerokiego uprawiania sztuki.
Zgodnie z konwencją UNESCO polityka kulturalna to działania mające na celu zaspokajanie potrzeb kulturalnych społeczeństwa. Odpowiadają za nią zarówno jednostki (przywódcy państw, liderzy społeczności lokalnych), jak i instytucje (UNESCO, kościoły i związki wyznaniowe, państwo). W węższym znaczeniu polityka kulturalna to tylko aktywne ingerowanie władzy państwowej szczebla centralnego.
Cele polityki kulturalnej
Kultura i polityka kulturalna odgrywają wielką rolę w rozwoju państwa i jego obywateli. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004–2020 zakładała, że kultura to wartość sama w sobie, baza dla budowy społeczeństwa wiedzy oraz jeden z najdynamiczniej rozwijających się sektorów gospodarki. Polityka kulturalna państwa to właśnie działanie zgodne z założonymi strategiami.
Polityka czy polityki kulturalne?
W Polsce po roku 1989 trudno jest mówić o jednym, spójnym modelu polityki kulturalnej:
Główne zmiany, które nastąpiły w sektorze kultury po 1989 roku:
decentralizacja uprawnień administracji publicznej w zakresie kultury;
przeniesienie większości instytucji kultury z rządu centralnego na samorządy;
prywatyzacja większości państwowych wydawnictw, kin, galerii itp.;
zniesienie cenzury (zniesienie wymogu formalnego upoważnienia do podjęcia działalności artystycznej/kulturalnejdziałalności artystycznej/kulturalnej);
ogólne zmiany w administracji i przepisach rządowych, które miały duży wpływ na kulturę (np. ustawy o stowarzyszeniach, fundacjach i działalności pożytku publicznego).
Organy prowadzące politykę kulturalną w Polsce
Minister kultury
Podlegają mu narodowe instytucje kultury (np. Filmoteka Narodowa), ale też teatry i muzea o szczególnym znaczeniu: Teatr Stary w Krakowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu i Krakowie).
Jednostki samorządu terytorialnego
Gminy, powiaty i województwa, które realizują konstytucyjne obowiązki państwa w sferze kultury i prowadzą instytucje kultury oraz współfinansują działalność organizacji kulturalnych: lokalnych muzeów, teatrów itp.
Minister spraw zagranicznych
Minister spraw zagranicznych prowadzi Instytuty Kultury Polskiej promujące naszą kulturę za granicą.
W ograniczonym zakresie wpływ na realizację polityki kulturalnej państwa ma także minister obrony narodowej oraz minister edukacji narodowej i sportu.
Słownik
tworzenie, upowszechnianie i ochrona kultury (art. 1.1 Ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej)
zespół procesów jednoczących świat; powiększanie, pogłębianie i przyśpieszanie procesu wzajemnych powiązań w skali światowej we wszystkich dziedzinach życia
system czynności i wytworów, których podstawową cechą jest obecność znaków posiadających społeczną wartość i akceptację; kultura to także, w rozumieniu historycznym, dziedzictwo narodowe – wytwory i czynności danego narodu, należące do kategorii kultury symbolicznej, mające wyjątkową powszechną wartość szczególnie dla danego narodu – dającą poczucie identyfikacji oraz budującą więzi
mieszanka składająca się z elementów różnego pochodzenia, niewspółmiernych względem siebie, która nie ma charakteru jednorodnego
stanowi szeroki i złożony układ sposobów działania, norm, wartości i symboli, wierzeń i dzieł symbolicznych, który przez jakąś zbiorowość społeczną uważany jest za własny, jej w szczególności przysługujący, wyrosły z jej tradycji i historycznych doświadczeń oraz obowiązujący w jej obrębie
Indeks górny ** Indeks górny koniec**
ogół zasad i reguł wyrażonych explicite lub implicite, którym podporządkowana jest działalność instytucji publicznych lub prywatnych, wywierających wpływ na zinstytucjonalizowane formy twórczości, rozpowszechniania i udostępniania treści oświatowych, artystycznych
Indeks górny ** Indeks górny koniec**