Zdjęcie przedstawia dziedziniec z placem, studnią i drzewem. Wokół znajduje się murowany budynek z łukami na parterze.
Dziedziniec Collegium Maius.
Źródło: Lestat (Jan Mehlich), Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Należy jednak zaznaczyć, że wpływ Platona na polską filozofię pozostawał w tym czasie niewielki. Akademia Krakowska, która była wtedy najważniejszym centrum naukowym w Polsce, większą wagę przykładała do badania Arystotelesa. Przy Akademii powstało co prawda Lectorium Platonis, lecz studiowano tam głownie Etykę nikomachejską i Etykę eudemejską, w których Arystoteles polemizuje z koncepcjami Platona. We wczesnym okresie działania Akademii odnaleźć można zatem jedynie drobne ślady zainteresowania platonizmemplatonizmplatonizmem lub wpływem myśli platońskiej.
R1Z0tl023OG3o1
Ilustracja przedstawia starszego mężczyznę ze zmarszczkami na twarzy oraz długą, siwą brodą z wąsami. Ubrany jest w czarny strój, ma na głowie ciemną czapkę.
Andrzej Frycz Modrzewski w dziele O naprawie Rzeczypospolitej mówi, że aby państwo było szczęśliwe i sprawiedliwe, musi w nim panować rozum. Jest to zbieżne z poglądami Platona. Modrzewski postuluje, by władzę posiadali „wyszkoleni w naukach filozoficznych, specjaliści, przy których wyborze trzeba zważać nie na urodzenie albo bogactwa, ale na rozum, sprawiedliwość, umiarkowanie, dzielność i inne cnoty, dzięki którym można by podołać ogromnemu brzemieniu, uśmierzać wielkie burze, utrzymać się w długiej żegludze, kierować sterem i dopłynąć do bezpiecznego portu”. Andrzej Frycz Modrzewski, O naprawie Rzeczypospolitej, t. I, s. 566.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Dopiero W 1590 r. renesansowy pisarz Stanisław BartholanusStanisław Bartholanus przedstawił własną krytykę Timajosa. Temu dialogowi poświęcił uwagę na Wydziale Artium Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1593 r. Adam Burski, który niedługo później został profesorem katedry filozofii moralnej w Akademii Zamoyskiej. Wykładał tam etykę i politykę Platona.
Platon budził zainteresowanie głównie z powodu swojej koncepcji państwa. Andrzej Frycz ModrzewskiAndrzej Frycz Modrzewski w De Republika emendanda (1559), mimo że korzystał głównie z tekstów Arystotelesa, domagał się upaństwowienia wychowania społeczeństwa według teorii Platona. Uważał, że takie wychowanie powinno być naczelnym zadaniem państwa. Za Platonem twierdził również, że rządzący powinni być filozofami. Również jak Platon przedstawiał rozum jako podstawę wszystkich zalet człowieka.
Z Platona czerpali także Stanisław Orzechowski w Quincunx (1564) i Lukasz Górnicki w Dworzaninie polskim (1566). Orzechowski opierał się przede wszystkim na polemicznych pismach Arystotelesie, lecz Górnicki już otwarcie powoływał się na ideęideeideę Platońskiego Państwa.
Stanisław Bartholanus
Stanisław Bartolanus (Bartholanus) (1573‑1618) żołnierz, poeta, pochowany w kościele Świętego Ducha w Sandomierzu, autor opisów bitew, m.in. diariusza z bitwy „telazyńskiej” (pod Bukovu nad Telazyną) oraz panegirycznego opisu tego wydarzenia w języku łacińskim
Najwybitniejszy tłumacz Platona
Rut13DRdNkBzl1
Zdjęcie przedstawia stronę tytułową dzieła Fajdros autorstwa Platona. Kartka jest pożółkła. Pod tytułem znajduje się nazwisko autora przekładu Władysława Witwickiego. Na dole karty, pod ekslibrisem nazwa miast Lwów - Warszawa, Książnica Polska Towarzystwa Nauczania Szkół Wyższych i rok wydania MCMXXII.
Wydanie dzieł Platona z 1922 r.
Źródło: Polona, domena publiczna.
Wzrost zainteresowania filozofią Platona zanotować można dopiero w XIX i XX w. Ważną rolę dla jej upowszechnienia odegrał Uniwersytet Wileński, który dzięki ks. Adamowi Czartoryskiemu stał się ośrodkiem badań filologicznych i filozoficznych. Pierwsze tłumaczenia dzieł Platona na język polski zaczynają pojawiać się od połowy XIX w. Na początku wieku XX pojawił się cały szereg tłumaczeń pism Platona. Jedną z najważniejszych ról w tym czasie odegrał Władysław Witwicki. Przetłumaczył na język polski prawie wszystkie teksty Platona. Witwicki napisał również komentarze do dialogów, dzięki czemu badania nad filozofią platońską mogły zostać szeroko rozpowszechnione.
Słownik
idee
idee
(gr. idea - kształt, wyobrażenie) samodzielne byty niezłożone, niezmienne, wieczne, doskonałe i duchowe, będące prawzorami zmiennych rzeczy materialnych, które poznaje się rozumowo
platonizm
platonizm
filozofia Platona lub nawiązująca do niego; charakteryzuje się uznaniem, że prawdziwym i rzeczywistym bytem jest jedynie byt idealny
Andrzej Frycz Modrzewski
Andrzej Frycz Modrzewski (ok. 1503–1572) był polskim pisarzem politycznym epoki odrodzenia, reformatorem społecznym, myślicielem i moralistą. W latach 1514–1519 studiował w Akademii Krakowskiej. Po przyjęciu niższych święceń kapłańskich od 1523 r. pracował w kancelarii prymasa Jana Łaskiego. W 1531 r. wyjechał do Niemiec, gdzie uczęszczał na uniwersytet w Wittenberdze. Nawiązał wówczas bliższe kontakty z Marcinem Lutrem. Po śmierci w 1536 r. Erazma z Rotterdamu udał się do Bazylei, by sprowadzić do Polski bibliotekę zmarłego. Od 1547 r. był sekretarzem Zygmunta I Starego, został wyznaczony na sekretarza polskiej delegacji na sobór trydencki. Kilkakrotnie wyjeżdżał w misjach dyplomatycznych za granicę. Działalność pisarską rozpoczął od broszury Łaski, czyli o karze za mężobójstwo, domagając się równej kary dla morderców (niezależnie od stanu społecznego zabójcy i ofiary). Około 1550 r. Modrzewski przystąpił do wykończenia najważniejszego swego dzieła Commentariorum de Republica emendanda libri quinque. Trzy księgi: O obyczajach, O prawach, O wojnie wydał w 1551 r. w Krakowie, natomiast cenzura kościelna nie zezwoliła na druk ksiąg O Kościele i O szkole. Pełny tekst rozprawy ukazał się w 1554 r. w Bazylei. W dziele tym krytycznie analizował ustrój społeczno polityczny Polski.
