Przeczytaj
Przestępstwo czy wykroczenie?
Szeroko rozumiane prawo karne reguluje odpowiedzialność za czyny zabronione pod groźbą kary. Normy prawa karnego o większej społecznej szkodliwości czynów znajdziemy w Kodeksie karnym. Jego uzupełnieniem o normy o względnie niewielkiej szkodliwości społecznej jest natomiast Kodeks wykroczeń.
Zgodnie z art. 1. Kodeksu wykroczeń odpowiedzialności za wykroczenie podlega tylko ten, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, pod groźbą kary aresztuaresztu, ograniczenia wolnościograniczenia wolności, do 5000 złotych grzywny lub naganynagany, jeżeli można mu przypisać winę w czasie czynu.
Różnica zatem między przestępstwami – ujętymi w Kodeksie karnym – a wykroczeniami – ujętymi w Kodeksie wykroczeń – polega na stopniu szkodliwości społecznej czynu zabronionego, ale także dolegliwości przewidzianej kary.
Rodzaje wykroczeń
Przedmiotem każdego czynu zabronionego jest zawsze jakieś dobro, które jako społeczeństwo chcemy chronić. Innymi słowy, ustawodawca zabrania takich czynów, które zwrócone byłyby przeciwko ważnych dla społeczeństwa wartości. Przyjmując te wartości jako kryterium podziału, wyróżnia się następujące wykroczenia:
Zabronione jest na przykład posiadanie w miejscu publicznym maczety, jeśli okoliczności tego posiadania wskazują na zamiar jej użycia w celu popełnienia przestępstwa, przeszkadzanie w organizowaniu niezakazanego zgromadzenia, ale także organizowanie zgromadzenia bez wymaganego zawiadomienia. Nie wolno też publicznie nawoływać do popełnienia przestępstwa, wykonywać działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia albo umieszczać w nieprzeznaczonych do tego miejscach publicznych plakatów czy ogłoszeń., Wykroczenie przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym Wśród wykroczeń przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym znalazły się między innymi zakazy umyślnego wprowadzania w błąd organu państwowego, czyli np. funkcjonariuszy policji, co do swojej tożsamości, albo niszczenie znaków umieszczanych przez organ państwowy., Wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia Istota wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia polega na sprowadzeniu potencjalnego niebezpieczeństwa dla tych dóbr – jak na przykład podejmowanie wymagających zachowania trzeźwości czynności zawodowych po spożyciu alkoholu albo na niezawiadomieniu o grożącym niebezpieczeństwie – jak w przypadku niedopełnienia w razie powstania pożaru obowiązku niezwłocznego zawiadomienia osób znajdujących się w strefie zagrożenia oraz właściwych służb., Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji to przede wszystkim, choć nie tylko, czyny zabronione związane z ruchem drogowym, jak prowadzenie pojazdu na drodze publicznej bez wymaganych świateł albo niestosowanie się do ograniczenia prędkości, ale też na przykład dopuszczenie do przebywania na torach pojazdu szynowego małoletniego do lat 7, którym mamy obowiązek się opiekować., Wykroczenia przeciwko osobie Wykroczenia przeciwko osobie to na przykład skłanianie do żebrania osoby będącej pod naszą opieką albo złośliwe wprowadzanie kogoś w błąd w celu dokuczenia mu., Wykroczenia przeciwko zdrowiu Wykroczenia przeciwko zdrowiu polegają na naruszaniu przepisów o bezpieczeństwie żywności i żywienia, ale obejmują także rozmaite zakazy mające na celu zapobieganie chorobom i służące zwalczaniu ich rozpowszechniania się. Jako przykłady można tu wymienić zanieczyszczanie przeznaczonej do spożycia przez ludzi wody albo uchylanie się od obowiązkowego szczepienia ochronnego przeciwko gruźlicy., Wykroczenia przeciwko mieniu Do wykroczeń przeciwko mieniu zaliczamy między innymi drobną kradzież ogrodową, samowolne użycie cudzej rzeczy albo wyrabianie, posiadanie lub nabywanie wytrychów lub kluczy do cudzych pomieszczeń., Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów Interesy konsumentów chronione są przez zabronienie czynów, takich jak nabywanie w celu odsprzedaży z zyskiem biletów wstępu na imprezy artystyczne, czyli działalność tzw. koników, albo oszukiwanie nabywcy co do ilości czy wagi towaru., Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej Za naruszenie obyczajności publicznej uważa się na przykład umieszczanie nieprzyzwoitych rysunków w miejscu publicznym albo natarczywe, narzucające się proponowanie innej osobie dokonania z nią czynu nierządnego w celu uzyskania korzyści materialnej., Wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego Urządzenia użytku publicznego to między innymi przyrządy alarmowe, instalacja oświetleniowa, zegary, oznaczenia nazw miejscowości, ławki, drogi i trawniki. Nie wolno ich niszczyć, dopuszczać do ich niszczenia przez zwierzęta znajdujące się pod naszym nadzorem, a nawet utrudniać czy uniemożliwiać korzystania z nich „ze złośliwości lub swawoli”., Wykroczenia przeciwko obowiązkowi ewidencji Obowiązek ewidencji zakłada konieczność zgłaszania do odpowiednich urzędów wielu informacji, takich jak fakt urodzenia lub zgonu, czy wykonywanie określonych rodzajów działalności zawodowej, na przykład z zakresu leczenia zwierząt., Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe to na przykład wyrąb gałęzi w cudzym lesie, uszkodzenie cudzego ogrodu, wypas zwierząt na cudzym polu, jak również niszczenie kosodrzewiny w miejscach jej naturalnego występowania, rozgarnianie ściółki, niszczenie mrowisk w lesie, złośliwe płoszenie dzikich zwierząt, a nawet puszczanie psa luzem w lesie.
Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu
Porządek publiczny to uregulowany przepisami, wolny od zakłóceń bieg życia zbiorowego, spokój publiczny zaś to niezakłócony stan równowagi psychicznej nieokreślonej liczby osób, którego zakłóceniem byłyby takie reakcje ludzi, jak zaniepokojenie czy oburzenie. Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu zatem to czyny, które mogą do tego prowadzić.
Zabronione jest na przykład posiadanie w miejscu publicznym maczety, jeśli okoliczności tego posiadania wskazują na zamiar jej użycia w celu popełnienia przestępstwa, przeszkadzanie w organizowaniu niezakazanego zgromadzenia, ale także organizowanie zgromadzenia bez wymaganego zawiadomienia. Nie wolno też publicznie nawoływać do popełnienia przestępstwa, wykonywać działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia albo umieszczać w nieprzeznaczonych do tego miejscach publicznych plakatów czy ogłoszeń.
Wykroczenie przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym
Wśród wykroczeń przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym znalazły się między innymi zakazy umyślnego wprowadzania w błąd organu państwowego, czyli np. funkcjonariuszy policji, co do swojej tożsamości, albo niszczenie znaków umieszczanych przez organ państwowy.
Wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia
Istota wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia polega na sprowadzeniu potencjalnego niebezpieczeństwa dla tych dóbr – jak na przykład podejmowanie wymagających zachowania trzeźwości czynności zawodowych po spożyciu alkoholu albo na niezawiadomieniu o grożącym niebezpieczeństwie – jak w przypadku niedopełnienia w razie powstania pożaru obowiązku niezwłocznego zawiadomienia osób znajdujących się w strefie zagrożenia oraz właściwych służb.
Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji
Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji to przede wszystkim, choć nie tylko, czyny zabronione związane z ruchem drogowym, jak prowadzenie pojazdu na drodze publicznej bez wymaganych świateł albo niestosowanie się do ograniczenia prędkości, ale też na przykład dopuszczenie do przebywania na torach pojazdu szynowego małoletniego do lat 7, którym mamy obowiązek się opiekować.
Wykroczenia przeciwko osobie
Wykroczenia przeciwko osobie to na przykład skłanianie do żebrania osoby będącej pod naszą opieką albo złośliwe wprowadzanie kogoś w błąd w celu dokuczenia mu.
Wykroczenia przeciwko zdrowiu
Wykroczenia przeciwko zdrowiu polegają na naruszaniu przepisów o bezpieczeństwie żywności i żywienia, ale obejmują także rozmaite zakazy mające na celu zapobieganie chorobom i służące zwalczaniu ich rozpowszechniania się. Jako przykłady można tu wymienić zanieczyszczanie przeznaczonej do spożycia przez ludzi wody albo uchylanie się od obowiązkowego szczepienia ochronnego przeciwko gruźlicy.
Wykroczenia przeciwko mieniu
Do wykroczeń przeciwko mieniu zaliczamy między innymi drobną kradzież ogrodową, samowolne użycie cudzej rzeczy albo wyrabianie, posiadanie lub nabywanie wytrychów lub kluczy do cudzych pomieszczeń.
Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów
Interesy konsumentów chronione są przez zabronienie czynów, takich jak nabywanie w celu odsprzedaży z zyskiem biletów wstępu na imprezy artystyczne, czyli działalność tzw. koników, albo oszukiwanie nabywcy co do ilości czy wagi towaru.
Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej
Za naruszenie obyczajności publicznej uważa się na przykład umieszczanie nieprzyzwoitych rysunków w miejscu publicznym albo natarczywe, narzucające się proponowanie innej osobie dokonania z nią czynu nierządnego w celu uzyskania korzyści materialnej.
Wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego
Urządzenia użytku publicznego to między innymi przyrządy alarmowe, instalacja oświetleniowa, zegary, oznaczenia nazw miejscowości, ławki, drogi i trawniki. Nie wolno ich niszczyć, dopuszczać do ich niszczenia przez zwierzęta znajdujące się pod naszym nadzorem, a nawet utrudniać czy uniemożliwiać korzystania z nich „ze złośliwości lub swawoli”.
Wykroczenia przeciwko obowiązkowi ewidencji
Obowiązek ewidencji zakłada konieczność zgłaszania do odpowiednich urzędów wielu informacji, takich jak fakt urodzenia lub zgonu, czy wykonywanie określonych rodzajów działalności zawodowej, na przykład z zakresu leczenia zwierząt.
Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe
Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe to na przykład wyrąb gałęzi w cudzym lesie, uszkodzenie cudzego ogrodu, wypas zwierząt na cudzym polu, jak również niszczenie kosodrzewiny w miejscach jej naturalnego występowania, rozgarnianie ściółki, niszczenie mrowisk w lesie, złośliwe płoszenie dzikich zwierząt, a nawet puszczanie psa luzem w lesie.
Warto zaznaczyć, że przepisy Kodeksu wykroczeń nie wyczerpują katalogu czynów uznawanych na gruncie polskiego prawa za wykroczenia. Regulacje w tym zakresie znajdziemy również w różnych ustawach szczególnych, np. ustawie o ochronie przyrody, o ochronie zwierząt, o rybactwie śródlądowym czy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Co mówią statystyki?
wskaźniki dynamiki 2010 = 100. Lista elementów: 1. zestaw danych:rok: 2010wskaźnik: 1002. zestaw danych:rok: 2011wskaźnik: 95.13. zestaw danych:rok: 2012wskaźnik: 994. zestaw danych:rok: 2013wskaźnik: 98.55. zestaw danych:rok: 2014wskaźnik: 105.76. zestaw danych:rok: 2015wskaźnik: 106.47. zestaw danych:rok: 2016wskaźnik: 1068. zestaw danych:rok: 2017wskaźnik: 105.8
Wykroczenia w latach 2010–2017
wskaźniki dynamiki 2010 = 100
-
rok : 2010
wskaźnik : 100
-
rok : 2011
wskaźnik : 95.1
-
rok : 2012
wskaźnik : 99
-
rok : 2013
wskaźnik : 98.5
-
rok : 2014
wskaźnik : 105.7
-
rok : 2015
wskaźnik : 106.4
-
rok : 2016
wskaźnik : 106
-
rok : 2017
wskaźnik : 105.8
(odsetki rodzajów wykroczeń). Lista elementów: porządek i bezpieczeństwo w komunikacji; Wartość: 69,6; Udział procentowy: 69,6%ustawa o wychowaniu w trzeźwości; Wartość: 9,1; Udział procentowy: 9,1%porządek i spokój publiczny; Wartość: 5; Udział procentowy: 5%mienie; Wartość: 4,4; Udział procentowy: 4,4%urządzenia użytku publicznego; Wartość: 4; Udział procentowy: 4%obyczajność publiczna; Wartość: 4; Udział procentowy: 4%bezpieczeństwo osób i mienia; Wartość: 0,8; Udział procentowy: 0,8%inne przepisy; Wartość: 3,1; Udział procentowy: 3,1%
Struktura wykroczeń w statystyce policyjnej w 2017 r.
(odsetki rodzajów wykroczeń)
-
Label : porządek i bezpieczeństwo w komunikacji
Value : 69,6%
-
Label : ustawa o wychowaniu w trzeźwości
Value : 9,1%
-
Label : porządek i spokój publiczny
Value : 5%
-
Label : mienie
Value : 4,4%
-
Label : urządzenia użytku publicznego
Value : 4%
-
Label : obyczajność publiczna
Value : 4%
-
Label : bezpieczeństwo osób i mienia
Value : 0,8%
-
Label : inne przepisy
Value : 3,1%
Zastanów się, co powoduje, że odsetek wykroczeń przeciwko porządkowi i bezpieczeństwu w komunikacji jest tak duży.
Słownik
ogół rzeczy i zwierząt będących czyjąś własnością; na gruncie prawa polskiego – własność i inne prawa majątkowe
jedna z kar wymierzanych za popełnienie wykroczenia, trwająca od 5 do 30 dni, polegająca na odosobnieniu skazanego
kara nieizolacyjna, wymierzana najczęściej za lżejsze przestępstwa; może przybierać wiele postaci, np. zakazu zmiany miejsca pobytu lub nakazu wykonywania nieodpłatnej pracy na cele społeczne
kara pieniężna wymierzana w stawkach dziennych, przez określenie liczby stawek oraz wysokość jednej stawki
najrzadziej stosowana i najłagodniejsza kara za wykroczenie, niewywołująca faktycznych skutków względem osoby ukaranej, mająca na celu wyłącznie przywrócenie jej do porządku prawnego