Przeczytaj
O autorze
Karol Wojtyła urodził się w 1920 roku w Wadowicach jako syn Karola i Emilii z Kaczorowskich. Ojciec był urzędnikiem w Powiatowej Komendzie Uzupełnień, matka dorabiała jako szwaczka. Od 1930 roku Karol uczył się w gimnazjum męskim w swojej rodzinnej miejscowości. Spośród innych uczniów wyróżniał się pilnością oraz szczególnym zamiłowaniem do literatury i teatru. Już wtedy dała się u niego zauważyć również silniejsza niż u innych wiara. Działał w sodalicji mariańskiejsodalicji mariańskiej młodzieży gimnazjalnej, pełniąc w niej przez dwie kadencje funkcję prezesa (1936‑1938).
W 1938 roku z bardzo dobrymi wynikami zdał maturę i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czasie wojny współpracował również z Juliuszem Osterwą, twórcą słynnego teatru Reduta, a także z Mieczysławem Kotlarczykiem, założycielem konspiracyjnego Teatru Rapsodycznego. W 1942 roku wstąpił do tajnego seminarium duchownego, na tajnych kompletachtajnych kompletach studiował też teologię na UJ. Święcenia kapłańskie z rąk kardynała Adama Stefana Sapiehy otrzymał w listopadzie 1946 roku. W latach 1946‑1948 studiował w Rzymie, gdzie obronił pracę doktorską. Po powrocie do Polski był wikarym w krakowskich i podkrakowskich parafiach, prowadził też duszpasterstwa młodzieżowe.
W 1953 roku habilitował się i od następnego roku prowadził wykłady na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1958 roku został mianowany biskupem, pięć lat później - arcybiskupem metropolitą Krakowa, a po kolejnych czterech latach – kardynałem. W 1965 roku był jednym ze współredaktorów „Orędzia biskupów polskich do ich niemieckich braci”, które poprzez słowa „przebaczamy i prosimy o przebaczenie” stało się początkiem polsko‑niemieckiego pojednania. 16 października 1978 roku Karol Wojtyła został wybrany na papieża i przyjął imię Jana Pawła II. Swoją bezkompromisową, odważną postawą przyczynił się do obalenia komunizmu w Polsce.
Twórczość literacka
Jako poeta debiutował wiosną 1945 roku w czasopiśmie „Głos Karmelu”, gdzie ukazał się jego poemat Pieśń o Bogu ukrytym. Od 1950 roku utwory poetyckie i prozatorskie księdza Karola Wojtyły drukowały „Tygodnik Powszechny” i „Znak”.
Twórczość literacka Karola Wojtyły to przede wszystkim poezja i dramaty. Wczesne wiersze poety, m.in. z niezachowanych Ballad beskidzkich i Księgi słowiańskiej, były poświęcone przeważnie krajobrazowi beskidzkiemu, ale już wtedy dało się odczytać kształtującą się koncepcję sztuki, a mianowicie tworzenia narodowej kultury opartej na wartościach chrześcijańskich. W koncepcji poety sztuka miała mieć wymiar metafizyczny i prowadzić człowieka ku Bogu. Stąd utwory poetyckie są najczęściej szczególnym rodzajem intelektualnej modlitwy i medytacji, w których najważniejsze miejsce zajmują Bóg, miłość, wolność i piękno. Papież jest również autorem głośnych sztuk teatralnych. Brat naszego Boga to opowieść o bracie Adamie Chmielowskim, malarzu i założycielu zgromadzenia albertynów, który w swoim życiu postawę artysty łączył z boskim posłannictwem. Przed sklepem jubilera to z kolei sztuka poświęcona rozważaniom na temat miłości i małżeństwa. Według autora miłość polega na całkowitym oddaniu się drugiej osobie, odrzuceniu egoizmu i wzięciu odpowiedzialności za współmałżonka. Taka postawa jest przeciwstawieniem hedonistycznej koncepcji miłości.
Tworzył do ostatnich lat życia. Każdy z jego tomików natychmiast stawał się w Polsce bestsellerem. Jedna z ostatnich jego książek. TryptykTryptyk rzymski to ujęte w formę poematu osobiste medytacje nad przejawami Bożej obecności, istotą wiary, przemijaniem, miejscem człowieka w dziele stworzenia i biblijną historią Abrahama. Ten nazwany duchowym testamentem tomik jest niezwykłym świadectwem kontaktu z Bogiem i pełnej oddania, niezłomnej miłości do Stwórcy.
O znaczeniu słowa próg i niektórych cechach poezji Jana Pawła II (na materiale Tryptyku rzymskiego)KRÓTKO O PRZEDMIOCIE MEDYTACJI
Zarówno rzeczowniki, jak i czasowniki określające typ liryki wymagają dopełnienia, przydawki, wszak medytuje się, rozważa zawsze nad czymś albo o czymś. Spróbujmy zatem poszukać, co lub kto jest przedmiotem medytacji w Tryptyku rzymskim? Odpowiedź wydaje się pozornie prosta, przedmiot medytacji bowiem zostaje oczywiście pośrednio wskazany osobą Autora – Jana Pawła II, oraz wcześniejszą twórczością poetycką Karola Wojtyły. My jednak zatrzymajmy się nad tematami rozważań wskazanymi bardziej bezpośrednio przez Autora (m.in. za pomocą motta oraz słów‑kluczy, przewijających się w wierszach Tryptyku rzymskiego).
W Zdumieniu, przedmiotem refleksji Autora jest – wydaje się – przemijanie, co zostaje wskazane bezpośrednio przede wszystkim za pomocą słów: przemijanie, przemijać. Dodajmy od razu, iż temat ten był przez Autora podejmowany już wcześniej – problem mijania, przemijania, wywołany przez misterium paschalne, obecny jest np. w poemacie Rozważania o śmierci.
W wierszu Źródło, drugim, należącym do pierwszej części Tryptyku, poszukuje Autor odpowiedzi na pytanie: gdzie jest źródło? – jaka jest tajemnica początku? Przyjmując przenośne użycie wyrazu źródło, jako jedno z określeń Istoty Najwyższej, możemy natomiast powiedzieć, iż tematem medytacji jest jedno z obliczy Boga.
Druga część Tryptyku nosi tytuł: Medytacje nad „Księgą Rodzaju” na progu Kaplicy Sykstyńskiej, zatem rozważania mają związek z Genesis, Bogiem‑Stwórcą, początkiem i końcem (kresem) stworzenia, światem widzialnym i niewidzialnym.
Trzecia część Tryptyku, pt. Wzgórze w krainie Moria jest historią Abrahama, który z polecenia Boga miał złożyć Mu w ofierze własnego syna. W ten sposób wyrażone zostaje przyszłe Ofiarowanie Syna przez Boga Ojca, co stanowi zwieńczenie całego Tryptyku sensem odkupienia.
I aczkolwiek do każdej części Tryptyku, a nawet do każdego wiersza można wymienić inny (oddzielny) temat rozważań, to można także dokonać uogólnienia i powiedzieć, iż tym tematem są zagadnienia najbardziej podstawowe: tajemnice świata, tajemnice ludzkiego życia (czym jest człowieka, jaki jest sens cierpienia, przemijania), tajemnica stworzenia (jak zrozumieć przesłania Boga, Jego mowę i milczenie).
Źródło: Danuta Bieńkowska, O znaczeniu słowa próg i niektórych cechach poezji Jana Pawła II (na materiale Tryptyku rzymskiego), „Łódzkie Studia Teologiczne” 2004, nr 13, s. 262–263.
Słownik
(gr. áxios – godny, cenny + lógos – słowo, nauka) nauka o wartościach i o kryteriach wartościowania
słowa o wysokiej frekwencji w danym tekście
tajne nauczanie 1939–45, działalność oświatowa prowadzona w okupowanym kraju będąca formą oporu i samoobrony społecznej
dzieło malarskie, literackie, filmowe itp. składające się z trzech części połączonych wspólnym tematem