RCt0RX1YHFbmR1

Na ilustracji znajduje się waga szalkowa - po lewej stronie wagi na szalce są trzy jagody, szalka jest u góry. Po prawej stronie na szalce znajdują się trzy jabłka - szalka jest na dole.

Wyobraź sobie, że masz za zadanie kupić w sklepie trzy jabłka i taką samą ilość jagód. O ile z realizacją pierwszego nie byłoby większego problemu, o tyle kupno dokładnie trzech jagód mogłoby zadziwić sprzedawcę. Nie trudno bowiem zauważyć, że trzy jabłka i trzy jagody znacznie różnią się swoją masą. Zakładając, że kilogram jabłek to trzy jabłka, kilogram jagód to nie trzy jagody, a o wiele więcej owoców. Ta sama reguła tyczy się atomów czy zbudowanych z nich związków chemicznych – molmolmol dwóch różnych związków chemicznych to najczęściej dwie różne masy.

Dla przykładu podano porównanie $1$ mola różnych pierwiastków. $1$ mol różnych pierwiastków posiada inną masę.

MolmolMol jest podstawową jednostką liczności materii. Jest to podobna jednostka, jak np. tuzin, który oznacza $12$ sztuk. Za pomocą liczby Avogadro, która wynosi $N_A=\mathrm{6,02214076}·{10}^{23} {\text{mol}}^{-1}$, można wyznaczyć ilość atomów, jonów lub cząsteczek, która znajduje się w jednym molu analizowanej próbki. Z tego powodu nie da się „zważyć” mola, ponieważ jest to jednostka liczności. Dlatego wprowadzono inne pojęcie, które umożliwia powiązanie liczby moli z gramami. Masa jednego mola danej substancji w gramach to jej masa molowamasa molowamasa molowa. Powstaje tylko pytanie – jak ją obliczyć?

Masa jednego mola pierwiastków lub związku chemicznegozwiązek chemicznyzwiązku chemicznego jest nazywana masą molową. Jej jednostką w układzie SI jest $\mathrm{kg}·{\mathrm{mol}}^{-1}$, choć najczęściej jest wyrażana w $\mathrm{g}·{\mathrm{mol}}^{-1}$ i oznaczona symbolem $M$. W dolnym indeksie należy dodać informację o rodzaju substancjisubstancja chemicznasubstancji (np. $M_{\text{Fe}}$, $M_{\text{NaOH}}$).

Średnia masa atomowamasa atomowamasa atomowa żelaza wynosi $\mathrm{55,84} \text{u}$. W związku z tym jeden mol atomów żelaza ma masę $\mathrm{55,84} \text{g}$. Do określania masy jednego mola pierwiastka można wykorzystać dane zawarte w układzie okresowym pierwiastków.

W poniższej tabeli przedstawione zostały masy atomowe, masy molowe oraz masy mola wybranych pierwiastków.

Na poniższym rysunku porównano ilości, jakie stanowi jeden mol pierwiastka.

Wartość liczbowa masy molowej jest równa masie atomowej (pierwiastka) lub cząsteczkowej (związku chemicznego), wyrażonej w gramach. Oznacza to, że aby obliczyć masę molową, wystarczy obliczyć masę cząsteczkową/atomową, podaną w unitach ($\text u$), a jako jednostki podać gramy.

1

Polecenie 1

Oblicz masę molową glukozy. Wzór sumaryczny glukozy to: $\text C_6\text H_{12}\text O_6$.

R8Pu0PDRfJN44

Na ilustracji znajdują się trzy kwadraty z trzema pierwiastkami i informacjami o nich. Masa atomowa węgla wynosi 12,01 u, jego liczba atomowa to 6. Masa atomowa wodoru wynosi 1,01 u, jego liczba atomowa to 1. Masa atomowa tlenu wynosi 16,00 u, jego liczba atomowa to 8.

R1F9XnPYj9DDh

Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

---

R107z5CR8OfVd

(Uzupełnij).

---

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Aby obliczyć masę molową związku chemicznego, należy dodać do siebie masy molowe pierwiastków, mnożąc uprzednio każdą przez liczbę atomów danego pierwiastka występującą we wzorze związku.

Pokaż rozwiązanie

$M_{{\text{C}}_6{\text{H}}_{12}{\text{O}}_6}=6·\mathrm{12,01} \frac{\text{g}}{\text{mol}}+12·\mathrm{1,01} \frac{\text{g}}{\text{mol}}+6·16 \frac{\text{g}}{\text{mol}}=\mathrm{180,18} \frac{\text{g}}{\text{mol}}$

Pokaż odpowiedź

Masa molowa glukozy wynosi $\mathrm{180,18} \frac{\text{g}}{\mathrm{mol}}$.

Próbki różnych substancji, które zawierają jeden mol (atomów, cząsteczek, jonów), mają zazwyczaj różne masy i różne objętości.

Mol jest podstawową jednostką liczności w chemii. Zapewnia chemikom możliwość łatwej konwersji między masą substancji, a liczbą pojedynczych atomów, cząsteczek czy jonów. I odwrotnie, umożliwia chemikom obliczenie masy substancji potrzebnej do uzyskania pożądanej liczby atomów, cząsteczek czy jonów. Do obliczeń  związanych z pojęciem mola można wykorzystywać poniższe wzory lub skorzystać z proporcji.

gdzie:

• $m$ – masa próbki $\left[\text g\right]$;

• $M$ – masa molowa $\left[\frac{\text g}{\text{mol}}\right]$;

• $n$ – liczba moli $\left[\text{mol}\right]$.

Aby obliczyć liczbę moli indywiduów chemicznych, znając masę próbki, należy podzielić masę w gramach przez masę molową:

Słownik

Bibliografia

Atkins P., Jones L., Chemical Principles: The Quest for Insight, 5th Edition, New York 2009.

Chemia. Arkusze egzaminacyjne, Kraków 2008.

encyklopedia.pwn.pl