Przeczytaj
Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;
wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.
Wybrane zagadnienia funkcjonowania UE
Budżet UE
Budżet oparty jest na porozumieniu zawieranym między instytucjami Unii Europejskiej – Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską. Wykonaniem budżetu UE zajmuje się Komisja Europejska odpowiedzialna przed Parlamentem Europejskim. Od 1975 r. właśnie PE odgrywa decydującą rolę w procedurze uchwalania budżetu. Określa on kierunki polityki budżetowej, uchwala budżet, kontroluje jego wykonanie oraz udziela Komisji absolutorium z jego wykonania.
Budżet roczny wchodzi w skład długoterminowego planu wydatku – tzw. ram finansowych. Są one ustalane na siedem lat. Rok budżetowy trwa od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego ogłasza uchwalenie budżetu i podpisuje go, a następnie zostaje on opublikowany w „Dzienniku Urzędowym”„Dzienniku Urzędowym”.
Prawo traktatowe zakazuje deficytu w budżecie UE – wszystkie wydatki muszą być pokrywane z dochodów.
Procedura uchwalania budżetu po wejściu w życie traktatu lizbońskiego
Traktat lizboński wprowadził kluczowe zmiany w procedurze uchwalania budżetu. Zniósł podział wydatków na obligatoryjne (obowiązkowe) i nieobligatoryjne (nieobowiązkowe):
wydatki obligatoryjne – wynikały z postanowień traktatowych bądź z umów międzynarodowych; ostateczny głos w ich kwestii miała Rada UE;
wydatki nieobligatoryjne – wszystkie pozostałe wydatki (m.in. wydatki z funduszy strukturalnych na badania, technologie); to w uchwalaniu tej części budżetu Parlament miał większe uprawnienia, jednak obecnie Parlament ma taki sam wpływ na wszystkie wydatki, co Rada UE.
Procedura uchwalania budżetu jest zbliżona do procedury prawodawczej w Unii Europejskiej – traktat lizbońskitraktat lizboński wprowadza w obu przypadkach możliwość powołania komitetu pojednawczego (zob. pkt 4 poniżej).
Etapy prac nad budżetem
-
Prace w Komisji Europejskiej: • przed rozpoczęciem prac w Komisji każda instytucja unijna przedkłada jej swój preliminarz wydatków; • wstępny projekt jest przygotowywany przez Komisję i przekazywany Radzie UE.
-
Pierwsze czytanie w Radzie UE: • Rada przyjmuje stanowisko (wprowadza poprawki) w sprawie budżetu oraz przekazuje je PE wraz z uzasadnieniem.
-
Pierwsze czytanie w Parlamencie Europejskim: • Parlament może przyjąć projekt (budżet zostaje przyjęty) bądź wnieść poprawki do projektu (większością głosów). Niepodjęcie żadnych kroków w ciągu 42 dni od dnia otrzymania projektu jest równoznaczne z przyjęciem go przez PE (budżet zostaje przyjęty); • w przypadku wniesienia poprawek przez PE oraz nieprzyjęcia ich przez Radę (w ciągu 10 dni) Przewodniczący PE zwołuje komitet pojednawczy.
-
Prace w komitecie pojednawczym: • składa się z przedstawicieli Rady (bądź ich członków) oraz z przedstawicieli PE, w pracach komitetu uczestniczy również Komisja. Celem jest uzgodnienie wspólnego stanowiska Rady UE i PE. Musi ono zostać przyjęte większością kwalifikowaną głosów przez przedstawicieli Rady oraz większością głosów przez przedstawicieli PE; • wspólny projekt jest przekazywany do PE i Rady UE; jeśli komitet pojednawczy nie doprowadzi do wypracowania wspólnego projektu, Komisja przedkłada nowy projekt.
-
Czytanie w PE i Radzie UE, w przypadku kiedy: • PE i Rada UE przyjmą wspólny projekt lub nie podejmą decyzji, bądź kiedy jedna z nich zatwierdzi projekt, a druga nie podejmie decyzji – budżet uznaje się za przyjęty w postaci przyjętej przez komitet pojednawczy; • PE i Rada UE odrzucą wspólny projekt, bądź kiedy jedna z nich odrzuci wspólny projekt, a druga nie podejmie decyzji – wspólny projekt uznaje się za odrzucony, Komisja przedkłada nowy projekt; • PE odrzuci wspólny projekt, a Rada UE go zatwierdzi – wspólny projekt uznaje się za odrzucony, Komisja przedkłada nowy projekt; • PE zatwierdzi wspólny projekt, a Rada UE go odrzuci – PE może większością 3/5 głosów wszystkich deputowanych zdecydować o potwierdzeniu wszystkich bądź części poprawek wniesionych przez siebie w czasie I czytania w PE – kiedy co najmniej jedna z poprawek nie zostanie potwierdzona przez PE, projekt budżetu uznaje się za przyjęty w postaci opracowanej przez komitet pojednawczy. W przypadku kiedy PE zatwierdzi wszystkie poprawki, budżet zostaje przyjęty w formie wypracowanej po I czytaniu w Parlamencie Europejskim (tzn. z wniesionymi poprawkami przez Parlament, mimo odrzucenia ich przez Radę).
-
Przewodniczący PE ogłasza uchwalenie budżetu oraz go podpisuje – budżet zostaje opublikowany w „Dzienniku Urzędowym”.
Dochody UE
Na podstawie wpłacanych składek można w przybliżeniu określić zamożność państw w stosunku do innych państw członkowskich. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre z państw korzystają ze zniżek podczas obliczania swoich składek (dzieje się tak w przypadku Niderlandów, Austrii i Szwecji).
Obecnie większość państw otrzymuje z budżetu UE więcej środków, niż wpłaca. Wynika to z tego, że proporcjonalnie więcej otrzymują państwa mniej zamożne niż te bogatsze.
-
rok : 1996*
należności_celne_i opłaty_wyrównawcze_od_cukru : 19
dochody_z vat : 51
dochody_uzależnione_od_dnb : 30
pozostałe_dochody : 0
-
rok : 2007
należności_celne_i opłaty_wyrównawcze_od_cukru : 15
dochody_z vat : 17
dochody_uzależnione_od_dnb : 62
pozostałe_dochody : 7
-
rok : 2008
należności_celne_i opłaty_wyrównawcze_od_cukru : 15
dochody_z vat : 15
dochody_uzależnione_od_dnb : 54
pozostałe_dochody : 6
-
rok : 2009
należności_celne_i opłaty_wyrównawcze_od_cukru : 13
dochody_z vat : 12
dochody_uzależnione_od_dnb : 72
pozostałe_dochody : 3
-
rok : 2014
należności_celne_i opłaty_wyrównawcze_od_cukru : 12
dochody_z vat : 13
dochody_uzależnione_od_dnb : 74
pozostałe_dochody : 1
Oprac. na podst.: Budżet ogólny Unii Europejskiej na rok finansowy 2007, 2008, 2009, 2010, Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, Luksemburg 2007, 2008, 2009, 2010; K. Janiak, Budżet Unii Europejskiej, MSZ, Warszawa 2015.
-
rok : 2007
całkowity_dochód : 113 845.82
-
rok : 2008
całkowity_dochód : 115 771.28
-
rok : 2009
całkowity_dochód : 113 000
Wydatki UE
Rodzaje zobowiązań | Środki na pokrycie zobowiązań – budżet 2008 (w milionach euro, według cen bieżących) | Rama finansowa 2007–2013 |
|---|---|---|
Trwały wzrost | 57 653 | 436 770 |
Zarządzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona | 59 193 | 413 061 |
Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość | 1 362 | 12 216 |
UE jako partner na arenie międzynarodowej | 7 002 | 55 935 |
Administracja | 7 380 | 55 925 |
Wyrównania | 207 | 862* |
Razem | 132 797 | 974 769 |
* Dane dotyczące lat 2007–2009
Indeks górny Źródło:Źródło: Indeks górny Budżet ogólny Unii Europejskiej na rok finansowy 2010, Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, Luksemburg 2010 r. Indeks górny koniecBudżet ogólny Unii Europejskiej na rok finansowy 2010, Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, Luksemburg 2010 r.
-
Label : trwały wzrost
Value : 43%
-
Label : zarządzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona
Value : 44%
-
Label : obywatelstwo
Value : 1%
-
Label : UE jako partner na arenie międzynarodowej
Value : 6%
-
Label : administracja
Value : 6%
Nowa perspektywa finansowa na lata 2014–2020 (w mld €)
Wieloletnie ramy finansowe w zobowiązaniach (w cenach 2011 r.) | 2014 | 2015 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | Ogółem 2014–2020 |
1. Inteligentny wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu | 60283 | 61725 | 64238 | 65528 | 67214 | 69004 | 450763 |
w tym 1b: spójność społeczna, gospodarcza i terytorialna | 44678 | 45404 | 46545 | 47038 | 47514 | 47925 | 325149 |
2. Trwały wzrost gospodarczy: zasoby naturalne | 55883 | 55060 | 53448 | 52466 | 51503 | 50558 | 373179 |
w tym wydatki związane z rynkiem i płatności bezpośrednie | 41585 | 40989 | 39837 | 39079 | 38335 | 37605 | 277851 |
3. Bezpieczeństwo i obywatelstwo | 2053 | 2075 | 2232 | 2312 | 2391 | 2469 | 15686 |
4. Globalny wymiar Europy | 7854 | 8083 | 8375 | 8553 | 8764 | 8794 | 58704 |
5. Administracja | 8218 | 8385 | 8807 | 9007 | 9206 | 9417 | 61629 |
W tym wydatki administracyjne instytucji | 6649 | 6791 | 7110 | 7278 | 7425 | 7590 | 49798 |
6. Wyrównania | 27 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 27 |
Źródło: Budżet Unii Europejskiej, dostępny w internecie: gov.pl [dostęp 6.04.2020 r.].
Skąd pochodziły pieniądze w 2014 r.?
-
Label : cła i opłaty wyrównawcze w sektorze cukru
Value : 12%
-
Label : zasoby pochodzące z VAT
Value : 13%
-
Label : inne dochody
Value : 1%
-
Label : zasoby własne oparte na DNB
Value : 74%
Budżet na lata 2021–2027
Rozporządzenie w tej sprawie przewiduje budżet dla 27 krajów UE w wysokości 1074,3 mld euro w cenach z 2018 r. Dodając do tego Fundusz Odbudowy w wysokości 750 mld euro (Komisja Europejska zostanie upoważniona do pożyczenia takich pieniędzy w cenach z 2018 r. na rynkach kapitałowych w celu zaradzenia skutkom kryzysu związanego z COVID‑19), będzie to razem 1,8 bln euro.
Planowane wydatki
Jednolity rynek, innowacje i gospodarka cyfrowa | 143,4 mld euro |
Spójność, odporność i wartości | 1099,7 mld euro |
zasoby naturalne i środowisko | 373,9 mld euro |
migracje i zarządzanie granicami | 22,7 mld euro |
bezpieczeństwo i obrona | 13,2 mld euro |
sąsiedztwo i świat | 98,4 mld euro |
europejska administracja publiczna | 73,1 mld euro |
Słownik
specjalny rodzaj publikacji, służący do urzędowego ogłaszania aktów normatywnych i innych aktów prawnych, które w myśl ustawy muszą być ogłaszane w taki sposób; wydawany jest przez Urząd Oficjalnych Publikacji w Luksemburgu
umowa międzynarodowa zakładająca m.in. reformę instytucji Unii Europejskiej