Góry fałdowe są jednym z trzech zasadniczych typów genetycznych gór (obok zrębowych i wulkanicznych). Powstały w wyniku orogenezy alpejskiejorogeneza alpejskaorogenezy alpejskiej w strefach zbieżnościstrefa konwergencji (zbieżności)strefach zbieżności płyt litosfery. Większość gór na Ziemi należy właśnie do tego rodzaju. Początków tego procesu należy upatrywać w strefie dywergencjistrefa dywergencji (rozbieżności)strefie dywergencji, gdzie powstaje młoda skorupa oceaniczna. Na dnie oceanu powstają skały osadowe. Wraz z oddalaniem się od strefy spreadingu ilość osadów wzrasta. Jednakże dlaczego poruszamy kwestię osadów morskich w przypadku opisywania powstawania gór?
Flisz jest przykładem osadu morskiego. Jest to zespół okruchowych skał osadowych składający się z wielokrotnie powtarzających się warstw piaskowców, mułowców, łupków ilastych i zlepieńców. Występuje na przykład w Karpatach, które obecnie przecież nie leżą nad morzem.
R11t7gKSkNgn5
Powstawanie gór fałdowych w strefach zbieżności płyt litosfery
Góry fałdowe powstają w strefie subdukcji i strefie kolizji płyt litosfery. Przebieg tego procesu w obu przypadkach różni się.
RQmaMvG6wCOvK
Strefa subdukcji
Podczas podsuwania się płyty oceanicznej pod kontynentalną osady morskie utworzone na powierzchni płyty oceanicznej są zdzierane na granicy z płytą kontynentalną, a następnie ulegają fałdowaniu. W czasie tego procesu mają miejsce silne zjawiska wulkaniczne i trzęsienia Ziemi, powstają również rowy oceaniczne.
Strefa kolizji
W wyniku kolizji dwóch płyt kontynentalnych osady zgromadzone na płycie oceanicznej znajdującej się między nimi ulegają sfałdowaniu i wypiętrzeniu. W procesie tym nie zachodzi subdukcja żadnej z płyt. Procesowi temu towarzyszą trzęsienia Ziemi, jednak w tym przypadku nie występuje wulkanizm.
Przykłady gór fałdowych
Góry fałdowe powstałe w strefie subdukcji (strefie okołopacyficznej)
RJ1T9GycFrK3v
R1dKHWFLs6Vo2
R1R878ZOu3IHs
R1Rni3FZkoEZB
RR2BbnfQXt6AR
R1HSgPubYkeEs
Góry fałdowe powstałe w strefie kolizji (strefie śródziemnomorsko‑himalajskiej)
RecBRLLdvSBd1
R1ACqqWvBhVg1
R7v3Gou2AwOER
RAWGTTiCIldOd
R1UB21zijOHZn
RpWFJPoHcn1RG
Charakterystyka gór fałdowych
Polecenie 1
Na podstawie zamieszczonych wyżej zdjęć scharakteryzuj wygląd zewnętrzny gór fałdowych.
Struktury fałdowe tworzą przede wszystkim fałdy (deformacje ciągłe) oraz płaszczowiny (deformacje nieciągłe). Fałd składa się z antykliny (siodła), czyli części wypukłej oraz synkliny (łęku), czyli części wklęsłej oraz skrzydła, czyli odcinka łączącego synklinę z antykliną. Płaszczowina (fałd kompensacyjny) stanowi nałożenie na siebie oderwanych od podłoża sfałdowanych warstw skalnych. Są to młode góry o plastycznych skałach. Góry wysokie cechują się występowaniem większych wysokości bezwzględnych i względnych. Ich szczyty są bardziej ostre, a stoki bardziej strome niż w przypadku gór zrębowych. Natomiast góry średnie odznaczają się kopulastymi szczytami, łagodniejszymi stokami i szerszymi dolinami.
R1LjaP4a8zl89
R1MXgmhguZsV2
Słownik
orogeneza alpejska
orogeneza alpejska
potężne i jednocześnie najmłodsze ruchy górotwórcze, które rozpoczęły się w triasie, a największe nasilenie osiągnęły w trzeciorzędzie
strefa dywergencji (rozbieżności)
strefa dywergencji (rozbieżności)
strefa, w której dochodzi do oddalania się od siebie płyt litosfery
strefa konwergencji (zbieżności)
strefa konwergencji (zbieżności)
strefa, w której dochodzi do zderzenia się płyt litosfery