Przeczytaj
O autorze
Andrzej Stasiuk urodził się w 1960 roku w Warszawie. Wcześnie zakończył swoją edukację szkolną. W latach 80. należał do ugrupowania Ruch Wolność i PokójRuch Wolność i Pokój. Sprzeciwiając się władzy komunistycznej, przerwał obowiązkową służbę wojskową i za dezercjędezercję został skazany na półtora roku więzienia. Od 1987 roku mieszka w Beskidzie Niskim. O podświadomych powodach swojego wyboru pisze w swoim eseju zawartym w książce Moja Europa:
Dziennik okrętowyPo kilkunastu latach mieszkania w tej okolicy zaczynam powoli rozumieć, co mnie tu przyniosło. To był po prostu instynkt mieszkańca środkowoeuropejskiej równiny. Oczywiście, był to na początku instynkt ledwo uświadomiony, stopniowo przekształcający się w przeczucie, a potem – kto wie – może nawet w refleksję. (...) Ja w każdym razie – dziecko mazowieckich nizin – odczuwałem nieustanny przeciąg, nieustanny cug ciągnący ze wschodu na zachód i z powrotem. Czasem miał on dosłowną postać zwykłego wiatru, czasem przybierał metaforyczną formę otwartej, niczym nieograniczonej otchłani, by w końcu się skonkretyzować jako wiatr historii o zadziwiająco przewidywalnym kursie: albo w tę, albo we w tę, ale zawsze tędy.
Źródło: Andrzej Stasiuk, Dziennik okrętowy, [w:] Jurij Andruchowycz, Andrzej Stasiuk, Moja Europa, Wołowiec 2007, s. 88–89.
Dorobek literacki Andrzeja Stasiuka obejmuje zarówno prozę, jak i poezję (Wiersze miłosne i nie, 1994) oraz sztuki dramatyczne (Dwie sztuki [telewizyjne] o śmierci, 1998). Stasiuk jest też znanym felietonistąfelietonistą.
Twórczość Stasiuka nie poddaje się prostym klasyfikacjom. Jego debiut książkowy, zbiór opowiadań więziennych Mury Hebronu (1992), to pełne więziennego żargonu i drastycznych opisów opowieści oparte na doświadczeniach autora z zakładu penitencjarnego.penitencjarnego.
W późniejszych latach twórczości pisarz był już wyraźnie urzeczony Beskidem Niskim i Europą Środkowowschodnią. Jak pisał w esejueseju Dziennik okrętowy (w książce: Moja Europa), zatoczył krąg swoich zainteresowań cyrklem na mapie. Punktem środkowym był zamieszkany przez niego Wołowiec, a promień kończył się 300 km dalej – w Warszawie. Krąg wyznaczał równocześnie wszystkie strony świata. W ten sposób stał się piewcą prowincji, małych miasteczek i podupadłych wsi, w których zachodzące zmiany nie zawsze przynoszą estetyczne i gospodarcze korzyści. Stasiuk jest zatem autorem utworów m.in. obrazujących współczesność terenów niegdyś zajmowanych przez cztery grupy etniczne: Polaków, Łemków, Słowaków i Ukraińców. Są to przede wszystkim: zbiór opowiadań Opowieści galicyjskie (1995), a także Dukla (1997) i Zima (2001). Opowieści te opisują Beskid Niski jako przestrzeń mityczną, gdzie przeszłość i teraźniejszość współistnieją ze sobą, kładąc się cieniem na życiu tutejszych mieszkańców lub oświetlając ich codzienność. Jest to kraina piękna i brzydka zarazem:
KnajpaŚcieżek jest wiele. Wystarczy je znać. Kilka chałup w Mokryi, pegeer w Niżnej, długi wąż domów w Huciskach, ziarnko do ziarnka. Najgorsze jest błoto, najgorszy jest ten skrót pod Uboczem, gdzie przez kilometr ciągną się smrodliwe bagna i trzeba pchać zapadający się pojazd, czasami wyładować cały majdan i walczyć z rudawą mazią o zapachu zgnilizny i nafty. (...) o świcie rusza dalej na wschód, by za dzień‑dwa rozpocząć powrót drogami, którymi nie jeździ nikt: Czertyżne, Suczne, Spalona Polana — po domach zostały sklepione piwnice, zdziczałe sady, a powietrze jest gęste od duchów. W Sucznem niebo czerwienieje, krawędzie chmur wiją się jak ornamenty. (...) Murowana wieża góruje nad okolicą. Światło zachodu barwi ją na różowo. Tyle zostało z cerkwi. Tam, gdzie była nawa i prezbiterium, kwitną krzaki tarniny.
Źródło: Andrzej Stasiuk, Knajpa, [w:] tegoż, Opowieści galicyjskie, Gładyszów 1998, s. 50–51.
Opowieści galicyjskie są określane mianem ballady, przypowieści czy mitu. Efekt ten uzyskał Stasiuk dzięki kilku zabiegom pisarskim:
W 2007 r. na podstawie Opowieści galicyjskich reżyser Dariusz Jabłoński nakręcił film fabularny Wino truskawkowe.
Słownik
(fr. essay – próba) – gatunek synkretyczny, łączący cechy literatury pięknej, tekstu naukowego i publicystycznego. Tematem eseju może być zagadnienie filozoficzne, zjawisko kulturowe, społeczne bądź polityczne, które autor analizuje, eksponując swoje subiektywne stanowisko i konfrontując je z poglądami prezentowanymi w innych tekstach. Refleksja eseistyczna rozwijana jest na zasadzie swobodnych skojarzeń, bez przywiązywania wagi do reguł argumentacyjnych obowiązujących w wywodzie naukowym
(fr. feuille - liść, feuilleton - kartka złożona na czworo) – gatunek publicystyczny (prasowy, radiowy, telewizyjny), odznaczający się swobodą kompozycyjną i językową, porusza i komentuje aktualne problemy społeczne, polityczne, obyczajowe czy kulturalne. Stylistycznie felieton korzysta z mowy potocznej, jak również ze środków typowo literackich - satyry, humoru, peryfraz, metafor, kontrastów, ironii. Punktem wyjścia felietonu są zawsze prawdziwe wydarzenia, które ulegają przetworzeniu, dopuszczalne są elementy fikcji literackiej.
(gr. ta meta physika — to, co jest po fizyce) – dział filozofii zajmujący się bytem jako takim, jego podstawowymi właściwościami, leżącymi u podstaw świata, który jest nam dostępny poprzez doświadczenie zmysłowe
organizacja skupiająca działaczy o poglądach pacyfistycznychpacyfistycznych działająca w Polsce w latach 1985–1992
(łac. pācificus – przywracający pokój) – postawa społeczna wyrażająca się sprzeciwem wobec działań wojennych oraz odmową uczestnictwa w nich. Celem pacyfizmu jest pokój