Łąka jest ekosystemem i, jak każdy ekosystem, składa się z biotopubiotop biotopu (abiotycznych warunków środowiskowych) i biocenozybiocenozabiocenozy (zespołu organizmów żyjących w tych warunkach). Obie te części łączą liczne zależności, z których podstawowe to: krążenie materii i przepływ energii.

Łąki powstały w dużej mierze dzięki działalności człowieka. Aby wypasać bydło, wycinano lasy, umożliwiając tym samym rozwój trawom. Jednocześnie wypasanie (lub później zbiór siana) kształtowały skład ekosystemu. Na łąkach rosną przede wszystkim jednoliściennejednoliścienne roślinyjednoliścienne trawy: wysokie i niskie, kępkowe i rozłogowe, oraz rośliny motylkowate (bobowate). Oprócz nich występuje tam wiele innych roślin, dostosowanych do panujących warunków. Ich różnorodny skład gatunkowy zależy od cech biotopu: wysokości nad poziomem morza, ukształtowania terenu, wilgotności, temperatury i wiatru. Łąki jako zbiorowiska roślinne są wrażliwe na zmianę sposobu użytkowania: nawożenie, meliorację, zaniechanie użytkowania. W tym ostatnim przypadku na łące tworzy się zbita „mata” z nierozłożonej, martwej masy organicznej, utrudniająca wiosenny rozwój traw. Na europejskich łąkach typowymi trawami są: tymotka łąkowa (Phleum pratense), wyczyniec łąkowy (Alopecurus pratensis) (nazywany lisim ogonem, bo jego kwiatostany rudzieją), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), życica trwała (Lolium perenne), wiechlina łąkowa (Poa pratensis) i tomka wonna (Anthoxanthum odoratum) (nadaje sianu charakterystyczny zapach).

Oprócz traw w skład biocenozy łąki wchodzą też rośliny dwuliściennedwuliścienne roślinyrośliny dwuliścienne. Często kwitną one wczesną wiosną, zanim trawy osiągną maksymalny wzrost, lub pod koniec sezonu wegetacyjnego, gdy trawy zaczynają obumierać. Typowe dla łąk kwietnych są rośliny z rodziny motylkowatych (bobowatych), jak koniczyny (Trifolium), wyki (Vicia), groszek żółty (Lathyrus pratensis). Na łąkach wilgotnych rosną: firletka (Lychnis), szczaw (Rumex), niezapominajki (Myosotis) i rdest wężownik (Polygonum bistorta). Wszędzie spotkamy jaskry (Ranunculus), a na suchych miejscach rogownicę polną (Cerastium arvense) i dzwonki (Campanula). Szeroko reprezentowana jest rodzina różowatych z wiązówką błotną (Filipendula ulmaria), pięciornikiem gęsim (Potentilla anserina) i przywrotnikiem pasterskim (Alchemilla monticola). Z rodziny złożonych na łąkach rosną: złocienie (Chrysanthemum sp.), rumian (Anthemis maritima), chaber bławatek (Centaurea cyanus) i ostrożenie (osty) (Cirsium sp.), a z baldaszkowatych: marchew zwyczajna (Daucus carota), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium) i znany nam z kuchni kminek zwyczajny (Carum carvi).

Bogactwu roślin na łąkach odpowiada różnorodność zwierząt, które się nimi odżywiają. Największą grupą na łąkach są stawonogi: owady (głównie motyle, szarańczaki, pszczoły i trzmiele) oraz polujące na nie pajęczaki (do pajęczaków należą też kleszcze, kryjące się w wysokiej trawie). Rzadziej występują płazy (żaba trawna), gady (jaszczurki, węże) i ssaki – zwierzęta trawożerne, także zające, krety i gryzonie. Niewiele gatunków ptaków jest związanych z ekosystemami łąk: pokarm znajdują tu bociany, myszołowy czy kosy; gniazdują czajki, derkacze i bażanty. Na przelotach wielkie stada gęsi czy szpaków znajdują na łąkach pożywienie i miejsce odpoczynku.

Łąka to nie tylko rośliny czy zwierzęta na powierzchni. Pod powierzchnią rosną korzenie traw i innych roślin, tworząc wraz z żyjącymi wśród nich organizmami kolejny ekosystem. Ważnym elementem biocenozy są szczątkożercy i destruenci, którzy rozkładając martwą materię i odchody, przywracają pierwiastki do obiegu. Ich działanie przyczynia się do powstania warstwy próchnicy zapewniającej żyzność gleby, czyli jej długotrwałą użyteczność. W warstwie próchniczej żyją olbrzymie ilości bakterii, grzybów, pierwotniaków, owadów i ich larw, a także ślimaki i dżdżownice. Drążąc korytarze, napowietrzają glebę. Próchnica, powstająca przy udziale bakterii tlenowych, tworzy gruzełki ze stałych składników otoczone wodą. Dzięki temu wilgoć jest dłużej dostępna dla roślin, a w przestrzeniach między gruzełkami krąży powietrze. Z kolei bujna roślinność łąki z silnie rozwiniętymi systemami korzeniowymi zapewnia bakteriom miejsce i obfitość szczątków organicznych. Dodatkowo bakterie azotowe, żyjące w brodawkach na korzeniach roślin motylkowych, dostarczają im przyswajalne związki azotu.

Zależności pokarmowe występują w każdym ekosystemie: naturalnym, półnaturalnym i sztucznym, w łańcuchach spasaniałańcuch spasaniałańcuchach spasania i detrytusowychłańcuch detrytusowydetrytusowych, także na łąkach. Łąka to zbiorowisko roślinne z dużym udziałem traw i bylin, na którym nie występują drzewa i krzewy. Takie ekosystemy są uzależnione od biotopu: poziomu wód gruntowych, typu gleby, warunków klimatycznych, dlatego charakteryzuje je wielka bioróżnorodność.
W zależności od sposobu powstawania i użytkowania można łąki podzielić na:

• użytkowane rolniczo;

• przejściowe – tzw. nieużytki, występują tam, gdzie zakończono użytkowanie rolnicze, a w ekosystemie zaczyna się - sukcesjasukcesjasukcesja wtórna, która kończy się wykształceniem lasu;

• naturalne.

Sukcesja wtórna na terenach porolnych prowadzi do powstania ekosystemu różniącego się od tego, który występował pierwotnie, ponieważ na skutek działalności człowieka nastąpiła zmiana warunków środowiska (np. żyzności gleby) jak i składu gatunkowego ekosystemu. Początkowo tereny te porastają trawy i byliny, z czasem pojawiają się krzewy i drzewa, co zmienia warunki siedliskowe na tym obszarze. Gatunki roślin konkurują o zasoby, a to, które z nich wygrają, wpływa na to, jakie gatunki konsumentów oraz destruentów zasiedlą niszę. Z czasem ustala się równowaga dynamiczna nowego ekosystemu.

Słownik